
van 29 augustus 1997
Stel je voor. Na jarenlang onderzoek kan het Openbaar Ministerie
eindelijk een officieel opsporingsonderzoek instellen tegen Desi
Bouterse vanwege grootschalige smokkel van cocaïne naar Nederland
en het witwassen van drugsgeld. Omdat de Surinaamse Justitie niet erg
behulpzaam was met het boven tafel brengen van de feiten en omdat justitie
in Nederland sowieso moeite heeft om grote criminelen voor de rechter te
brengen; was de leiding van het OM zo trots dat ze een 'zaak' had, dat de
hoogste ambtelijke baas er als de kippen bij was om het grote nieuws in
Nova aan de man te brengen.
Het vervelende is dat de verdachte Bouterse in Suriname verblijft,
en dat Suriname geen eigen burgers uitlevert aan een ander land. Sterker
nog: Desi Bouterse loopt geen enkel gevaar om in Suriname gearresteerd te
worden, want in werkelijkheid heeft hij daar de regering in zijn zak. Toch
wil Justitie hem pakken. Want een boef is een boef, ook al is hij in zijn
land al heel lang een hele machtige boef. Dus wordt er via Interpol een
internationaal verzoek tot aanhouding gedaan. Want Bouterse is een rijk
man; en voor rijke mensen is er in Suriname niet zoveel te beleven. Vandaar
dat hij nogal eens naar het buitenland
En eindelijk lachte het geluk minister Sorgdrager toe. Ze kreeg een
telefoontje van een van haar ambtenaren dat Bouterse was gesignaleerd in
het vliegtuig naar Rio. 'Pak hem in zijn kraag', zei ze onmiddellijk. Haar
ambtenaar zei dat daarvoor de hulp nodig was van Buitenlandse Zaken, want
onze man in Rio moest officieel het verzoek aan de Braziliaanse autoriteiten
doen om de arrestatie te verrichten en de arrestant te doen uitleveren.
'Geen punt', zei Winnie.
'Ik bel mijn vriend Van Mierlo, en die zorgt er wel voor dat het in
orde komt'. Ze belde Van Mierlo op zijn zonnebankvakantie-adres, en legde
hem de zaak voor. Van Mierlo zegde onmiddellijk zijn medewerking toe.
Hij zei sterk te twijfelen aan het succes van de actie, want Brazilië
is een Zuid-Amerikaans land waar politie en Justitie nogal eens proberen
bij te verdienen aan de criminaliteit, en je moet ook altijd maar afwachten
of er uitgeleverd wordt, want er is geen uitleveringsverdrag.
'Maar het gaat hier om het principe van de rechtsstaat. We moeten iedere
kans om Bouterse te pakken aangrijpen. Ongeacht de kans op succes, en
ongeacht de gevolgen voor onze relaties met Suriname en Brazilië', zei
onze minister van Buitenlandse Zaken. 'Maar kun je dan beter niet eerst meer
zekerheid zien te krijgen over de medewerking van de Brazilianen', vroeg
Winnie. 'Dat kost te veel tijd', zei Hans. 'Voordat ik antwoord heb, is
Bouterse alweer op weg naar Paramaribo. Bovendien.moet het recht zijn loop
hebben, ongeacht de gevolgen. Met sommige principes valt niet te marchanderen'
En zo gebeurde het dat op verzoek van de Nederlandse ambassade de
dienstdoende Braziliaanse officier van Justitie opdracht gaf ene Desi
Bouterse te arresteren. De politie trof hem in het duurste hotel van
Rio. Een toevallig aanwezige consulaire ambtenaar van onze ambassade
verklaarde later dat na een uur de politie breed glimlachend met Bouterse
naar buiten kwam. De twee agenten droegen zijn koffers, en brachten hem naar
een auto.Onze landgenoot volgde hen per taxi. In plaats van naar het bureau,
reed de politiewagen rechtstreeks naar het vliegveld. Allervriendelijkst
nam Bouterse afscheid van de agenten die de dag van hun leven schenen te
hebben. Bouterse nam het eerst vertrekkende vliegtuig dat toevallig naar
Bogota ging. Daar had hij ook goede kennissen.
Wat er daarna gebeurde, is bekend. Een maand later overtraden
gefrustreerde en deloyale ambtenaren van Justitie, waar dat
departement vol van schijnt te zitten, de strafwet door het verhaal van
de mislukte arrestatie aan NRC Handelsblad te lekken. In dit geval
maar gelukkig ook, want hoe waren we anders te weten gekomen wat
een oen we als minister van Buitenlandse Zaken hebben.
Ik ben het niet zo vaak met Weisglas, woordvoerder buitenland van de
VVD, eens omdat zijn opstelling in het buitenlands beleid mij te
weinig principieel is. Maar dit keer sloeg hij met zijn kritiek op Van
Mierlo de spijker op de kop. Weisglas had volkomen gelijk toen hij
zei dat een kind in de buitenlandse politiek weet dat Brazilië een
lange traditie heeft van politiek en financieel opportunisme als het
gaat om rechtshandhaving zonder aanzien des persoons; en het
uitleveren van politiek omstreden figuren aan het buitenland. In dit
soort gevallen bereik je met een principiële opstelling helemaal niets,
en moet je pragmatisch te werk gaan, zei hij terecht.
Het is misselijk om de kritiek van de VVD verdacht te maken door te
suggereren dat Weisglas en Bolkestein allang bezig zijn om te
proberen Van Mierlo af te branden om bij de volgende formatie
Bolkestein zijn plaats te kunnen laten innemen. Eerlijk gezegd is deze
affaire voor mij aanleiding om mijn oordeel over Weisglas te herzien. Tot
dusver vond ik het iemand die een zeldzame combinatie van onbenul en gebrek
aan persoonlijkheid probeerde te compenseren door hielenlikkend Bolkestein
door dik en dun te dienen, ook als deze een mening verkondigde die diametraal
stond tegenover de mening, die hij kort daarvoor zelf had verkondigd.
Maar de affaire-Bouterse heeft mij geleerd dat Weisglas als het er op
aankomt 's lands belang laat prevaleren, als het moet ten koste van het
eigen (partij)belang. Chapeau!