Het een na grootste pensioenfonds in Nederland is de stichting PGGM, het "Pensioenfonds voor de Gezondheid, Geestelijke en Maatschappelijke Belangen". Met een aandeel van circa 8 procent in de vermogenstoename door waardestijging op de beurs, is de PGGM in het afgelopen jaar 7 miljard gulden rijker geworden. Alle institutionele beleggers tezamen zijn in één jaar tijd 90 miljard gulden rijker geworden, alleen al op basis van de stijging van de waarde op de beurs en de onroerendgoedmarkt. De overige vermogensgroei door opbrengsten uit rente, huren en premieoverschotten nog niet eens meegerekend
Het lijkt zeker in de kersttijd een anachronisme om vast te stellen dat schatrijke beleggers niets, maar dan ook helemaal niets kunnen missen voor anderen die om ondersteuning vragen. Het is het oude kerstverhaal van Scrooge. De armen staan door het raam te kijken naar de rijkgevulde dis van de beleggers, maar mogen zelfs niet vragen om de restjes van de overvloed. De koddebeier, die door de beleggers betaald wordt, verwijdert eventueel met de wapenstok de hongerigen van het venster, omdat zij storen bij de kerstviering. De christelijke boodschap rond de kerststal en het welverdiende kerstmaal dienen in besloten ingetogenheid beleefd te worden. Daarbij zijn de hongerige blikken van armoedzaaiers beslist niet welkom.
Met recht kan men zeggen dat ook een sociaal fonds als de PGGM onbedoeld asociaal opereert en als zuiver kapitalistische belegger functioneert. Zou men zich houden aan de normen van de pensioenregeling, en met de premies en de rekenrente ruimschoots voldoen aan de verplichtingen voor pensioenuitkeringen, zoals in de brief zo duidelijk wordt gesteld, dan zou er niets te verwijten zijn. Nu echter vermeerdert in een jaar tijd de koopkracht van het fonds met 7000 miljoen gulden, waarover geen belasting wordt betaald, niet is gewerkt of gespaard. Men weigert in overweging te nemen om een deel van de overvloed ook te bestemmen voor het uiteindelijke doel waarvoor het fonds is opgericht: sociale zekerheid en maatschappelijke belangen op lange termijn.
Zoals in het artikel in de Volkskrant naar voren komt is het evident dat de institutionele beleggers hun maatschappelijke verantwoordelijkheid ontlopen, en zich strikt opstellen als beleggingsinstituten die rücksichtslos het rendement op belegd vermogen wensen te maximaliseren. Het asociale element in deze opstelling is tegenwoordig steeds vaker waar te nemen bij huisuitzettingen. Mensen kunnen in toenemende mate de huur niet meer betalen, en de verhuurders (ook de PGGM) hanteren in toenemende mate een selectief toewijzingsbeleid die armen buitensluit; op dezelfde manier als in het kerstverhaal van Charles Dickens' Scrooge zichtbaar wordt gemaakt.
De kritiek spitst zich nu toe op de PGGM, maar in feite geldt dit voor alle grote beleggingsinstellingen. Het siert de PGGM dat zij als een van de aangeschrevenen een keurig antwoord heeft gegeven, ook al zijn we het met de kwalitatieve inhoud niet eens. Het is aan de politiek om via wetgeving de overwinsten af te romen, weg te belasten, te onteigenen enz, waarbij niet alleen de staatsfinanciën op orde komen, maar tevens de sociale cohesie bevorderd wordt en een nog verdere tweedeling van de maatschappij verhinderd. De voorstellen van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Ad Melkert laten die hoop evenwel vervliegen. De armoede neemt onder zijn leiding steeds ernstiger vormen aan, die naadloos aansluit bij het belang van de institutionele beleggers die rendementsmaximalisatie nastreven. Daarnaast verlangt men kostendaling, belastingvermindering en belastingvrijstelling.
Het is nog een lange weg om het begrip 'sociaal' weer in de tijdgeest terug te krijgen. Vele duizenden mensen zullen het leven moeten laten alvorens men in beleggerskringen beseft waarmee men eigenlijk bezig is: (het einde van de beschaving). De naamgeving van de PGGM komt misschien niet helemaal meer overeen met het beleid in de praktijk.
EuroStaete . .
