Door: Jan de Boer
in Trefpunt van 16 januari 1997

Het wetenschappelijk bureau van het CDA kwam deze week met een oud idee: een opvoedloon voor vrouwen die thuis kinderen hebben en opvoeden. Vrouwen zouden daarvoor 250 gulden per maand moeten krijgen en de daarvoor benodigde bedragen zouden aan de post kinderopvang onttrokken kunnen worden. Er ging een wereld van onbegrip voor mij open toen ik vernam waarom de mij overigens sympathieke Emancipatieraad, het nationale bolwerk van het feminisme, dit voorstel aan alle kanten afkraakte. Vrouwen moeten aan het werk ter wille van hun economische zelfstandigheid, zegt de Emancipatieraad. Ik ben de laatste om te ontkennen dat economische zelfstandigheid in onze samenleving een basisvoorwaarde is voor de emancipatie van de vrouw.

Wat dat betreft heeft de Algemene bijstandswet onbedoeld heel veel voor de emancipatie van de vrouw betekend, omdat die echtscheiding mogelijk maakte. Niet langer afhankelijk van de man kon zij, onder voorwaarden, terugvallen op een soort basisinkomen. Eén van die voorwaarden is dat vrouwen in de bijstand aantoonbaar hun best moeten doen om betaalde arbeid te krijgen. Zeker vanaf het moment dat hun kinderen zes jaar zijn en gebruik kunnen maken van de kinderopvang. En daar beginnen de problemen. In de eerste plaats is er veel te weinig betaalde arbeid om alle vrouwen of ze nu wel of niet in de bijstand zitten aan het werk, zelfs als het deeltijdwerk betreft, te krijgen.

De slogan 'Een slimme meid is op haar toekomst voorbereid' is dan ook op zijn minst schijnheilig en heeft veel weg van volksverlakkerij. De Emancipatieraad zou dat toch moeten weten. En dan het merkwaardige verschijnsel dat onder 'werk' alleen betaald werk wordt verstaan dat grotendeels buitenshuis wordt verricht. Huisvrouwenwerk is kennelijk geen werk, huisvrouw zijn is kennelijk geen beroep. Het gekke is, dat wanneer een vrouw haar binnenshuis verrichte arbeid buitenshuis verricht (bijvoorbeeld als gezinsverzorgster) er wèl sprake is van werk, waarvoor zij dan ook betaald krijgt. Wanneer een vrouw werkt bij een instelling voor kinderopvang, dan wèrkt zij in de ogen van de Emancipatieraad, maar doet zij hetzelfde werk thuis dan is daarvan geen sprake. Een normaal mens begrijpt daar toch niets van. Als de Emancipatieraad een echt emancipatoir standpunt had ingenomen, dan was hij begonnen met de opmerking dat het tijd wordt om het valse onderscheid tussen betaalde en onbetaalde arbeid af te schaffen - dat ook de ondergewaardeerde onbetaalde arbeid (de smeerolie van de samenleving) op acceptabele wijze gehonoreerd moet worden.

Het CDA doet dus een klein stapje in de goede richting, maar ook deze partij durft de echte stap naar een gelijke waardering van betaalde en onbetaalde arbeid niet te maken, gezien de schamele tegemoetkoming van 250 gulden die dan ook nog eens gefinancierd moet worden uit de toch al onvoldoende middelen voor de kinderopvang. De echte stap is de instelling van een onvoorwaardelijk en individueel basisinkomen voor iedere volwassen Nederlander, waarvan al meermalen is aangetoond dat dit ook economisch gezien heel goed onder bepaalde voorwaarden te realiseren is. Zo'n bescheiden basisinkomen geeft mensen niet alleen een zekere economische zelfstandigheid en de mogelijkheid het leven deels naar eigen keuze in te richten. Het maakt ook het fraudegevoelige sociale zekerheidsstelsel grotendeels overbodig en kan een duidelijke bijdrage leveren aan de herverdeling en de maatschappelijke herwaardering van betaalde en onbetaalde arbeid, waardoor de onvrijwillige werkloosheid drastisch zal kunnen dalen. En kom bij mij niet aan met het goedkope praatje dat mensen dan niet meer zouden willen werken. Uit onderzoek blijkt het tegenovergestelde: de meeste mensen willen meer en werk heeft voor verreweg de meesten ook een duidelijke sociale functie. Het CDA en de Emancipatieraad moeten hun huiswerk nog maar eens overdoen en wat meer visie tonen.

De auteur is oud-directeur van de Sociale Dienst te Leeuwarden

Zie ook "Basisloon kan in paars gekleed gaan" van Saar Boerlage, en
De visie van de vereniging Bundeling Uitkeringsgerechtigden, maar ook:
Het Basis-inkomen volgens Wim Sweers met 'Georgisten van het laatste uur', of
Het basis-inkomen als oplossing volgens dr. W.P. Roelofs, danwel van
Simon Hogervorst over de onvermijdelijkheid van het basisinkomen, en van
ir. J.J. Pot met: De betaalbaarheid van het basisinkomen, alsmede
Het basisinkomen op de keper beschouwd, door drs Evert Voogd