Het nieuwe Nederlandse zorgverzekeringstelsel blijkt in strijd te zijn met de Europese wetgeving. Het direct of indirect met staatssteun financieren van verzekeraars is per definitie niet toegestaan. Zie het interview dat Bram Snoek gaf aan de redactie van de Sociale Databank Nederland. Een kopie van het interview op cd-rom is toegestuurd aan de Europese Commissie. ( Klik op de foto )

Herstructurering Sociale Zekerheid in Nederland

Inleiding

Dit stuk is geschreven in reactie op de demonstratie van 02 oktober 2004.

Dit stuk geeft een idee van de herstructureringsmogelijkheden in Nederland en Europa en de rest van de wereld, als de visie en de politieke wil maar aanwezig zijn. Dit stuk is gestuurd naar de SER, Sociaal Economische Raad in de hoop dat er wat mee gebeurt, wellicht niet direct, maar dan toch spoedig. Hier sluit ik nog duidelijk aan bij de huidige situatie, maar als de grote omwenteling, in twee jaar of langer, lees als gevolg van het ineenstorten van ons hele economische systeem dat op winstbejag gebaseerd is, is zij wel een basis om de klap op te vangen en de mensen een minimum aan bestaanszekerheid te verschaffen.

De Algemene Wet Inkomensvoorziening

Korte geschiedschrijving

Met name door de vakbonden is er veel sociale wetgeving en zekerheid in Nederland tot stand gebracht. Zo werd het ene probleem na het andere door de jaren heen aangepakt en in wetgeving opgelost. Zo ontstond een lappendeken van wet- en regelgeving die als doel heeft om allen te dienen die dat nodig hebben. Het sluitstuk was de bijstandswet. Hierna kwam nog de VUT en flexwerken en nu staan er weer nieuwe wetten op stapel, twee voor de WAO in plaats van één en nu weer prepensioen en levensloopregeling.

De algemeniseringsgedachte

Om aan de lappendeken een einde te maken en ook aan de onrechtvaardigheden die er door regelconflicten ontstonden, op uitvoeringsniveau, kwam de gedachte op aan een algemenere wetgeving voor allen. Zo werd ooit de hooggeleerde heer Veldkamp verzocht om een oplossing te bieden, maar die oplossing kwam er niet. Toch is die oplossing er wel, maar dan moet de lappendeken worden losgelaten. Wat is die oplossing?

De oplossing

De oplossing is de Algemene Wet Inkomensvoorziening voor hen die geen eigen inkomen hebben uit arbeid of vermogen, dus de AWI.

Het doel

Het doel van de AWI is door de naam in zichzelf duidelijk en goed, maar wie vallen er onder? In principe allen, net als bij b.v. de AOW of de WWB, dus ook zelfstandigen die niet meer geheel of gedeeltelijk in een eigen inkomen kunnen voorzien.

Verminderde wetgeving

De WWB, de AOW, de WAO, IAOW, ANW en Wajong en wellicht nog meer wetten en regels worden overbodig, omdat het er niet meer toe doet of je oud ziek of werkloos bent. De categoriale aanpak wordt dan dus losgelaten en veralgemeniseerd op grond van de simpele gedachte dat het daar niet om gaat, maar om een geldelijke inkomensvoorziening in euro's.

De vermogenstoets

In de AOW, de WAO, de Wajong en de IAOW zit geen vermogenstoets, in WWB wel, maar in de AWI niet, om een einde te maken aan een groot onrecht. Het gaat hier niet om de gelijkschakeling van alle mensen op grond van hun gelijk geboorterecht, maar ook om een gelijke uitvoering.

Het onrechtmatige in de WWB en haar voorgangers was dat iemand legaal belasting en premie betaald had en de rest netjes gespaard had. De overheid had dus haar portie gehad. Meer recht had ze niet, zie daarvoor de uitvoering van de AOW, WAO, IAOW en Wajong, daar komt de overheid niet voor de tweede keer geld halen.

Met de WWB wordt iemand toch zonder recht zijn gespaarde geld voor de tweede maal wel afhandig gemaakt, dat is een onrechtmatige daad, immers iedereen betaalt toch voor alles maar één keer. Dat hoort ook te gelden voor overheidsdiensten, dus de belastingbetaling.

Tegengeworpen wordt dat een miljonair dat dan ook krijgt als hij werkloos wordt. Dat is nu bij de kinderbijslag en de AOW ook zo, dus wat zou dat enenzijds, anderzijds kan de miljonair b.v. door dividend/rente-opbrengst in eigen inkomsten voorzien, dus dat doet er niet toe. Dat is dus geen grond om de vermogenstoets te handhaven.

De vlucht

De vlucht voor dit probleem was om iedereen massaal af te keuren en ziek of gek te laten zijn tot z'n AOW. Op de eerste AOW-dag zijn ze dan op papier weer gezond. Zo ontstond het WAO probleem als vlucht voor de vermogenstoets in de toenmalige bijstandswet. Dat is nu nog zo, met dat verschil dat het haast onmogelijk is gemaakt om nog in de WAO te komen. Dat was de verkeerde oplossing. De goede oplossing is de onrechtmatige vermogenstoets uit de WWB, als voorlopige voorziening in de richting van de AWI.

De kantonrechtersprocedure bij ontslag

Het is zo dat iemand die ontslagen wordt een maand geld meekrijgt voor ieder jaar dat hij/zij gewerkt heeft. Dat klinkt mooi, maar het gaat over niets. Immers je komt toch wel op tijd in de WWB om via de vermogenstoets te zien dat je alles wordt afgenomen wat de rechter je heeft toegekend. Eerst krijgt de belastingdienst het grootste portie, maar later komt de overheid nog een keer via de sociale diensten en de vermogenstoets om ook de rest afhandig te maken. Daar ben je met de AWI van af. Terecht, want er is maar één Nederlandse staat en niet net zoveel Nederlandse staten als er sociale diensten zijn e.d..

De relatie tussen de vermogenstoets en de levensloopregeling

Het heeft geen zin om b.v. 12% te sparen voor de levensloopregeling, want alle spaartegoeden worden door de sociale diensten afgenomen middels de vermogenstoets. Immers daartoe wordt je tegenwoordig, dat is al ruim dertig jaren zo, op tijd werkloos om je alles afgenomen te zien worden. Werken voor later heeft dus geen enkele zin.

Angst voor de toekomst

Een bijkomend voordeel van de AWI is dat er geen uitkeringsangst meer is om weer aan het werk te gaan. Men wil nu wel gaan werken, maar wat overkomt je dan als je weer werkloos wordt, immers die zekerheid heb je altijd tegenwoordig, als je geen vaste baan als ambtenaar hebt.

De redding van de levensloopregeling/de finale conclusie

De enige redding van de levensloopregeling is, en dat is de finale conclusie, om op hetzelfde moment dat de levensloopregeling van kracht moet worden, om dan ook de vermogenstoets uit de WWB te halen. Dit is dan ook tegelijk de eerste aanloop naar de AWI, immers het grote probleem is dan verdwenen om de AWI tot wet te maken.

De Algemene Nabestaanden Wet, ANW

Door de vermogenstoets in de WWB en voorgaande bijstandswetten was en is het zo dat als b.v. een echtgenoot overlijdt en de vrouw achterblijft, maar te jong is voor ANW, zij in de bijstand komt met de vermogenstoets. Zij wordt dan dus aangepakt op haar eerlijk gespaarde vermogen omdat haar man is overleden. Een groter onrecht is moeilijk uit te vinden. Dit onrecht is niet te verdedigen. Met het afschaffen van de vermogenstoets zijn we daar vanaf en in de AWI ook. In de praktijk gaat het nu zo dat er volgens de WWB geen beslag mag worden gelegd op haar eigen huis b.v. zolang als de uitkering van kracht is, dus gebeurt dat op haar 65ste verjaardag, want dan heeft ze immers AOW. Van dat verhaal zijn we dan ook af.

Wajong

Met de AWI is ook de Wajong overbodig geworden Een van de geboorte af invalide hoeft niet meer bang te zijn, voor de vermogenstoets, omdat hij/zij ook niet weet wat er dan boven het hoofd hangt en dus voor de zekerheid maar niets blijft doen en zichzelf zo uit vermogenstoetsangst en angst voor de sociale recherche maar liever buiten beeld houdt.

Studiefinanciering

Studiefinanciering als overbruggingsregeling om tijdens de studie te kunnen leven is overbodig in de AWI en kan worden geschrapt. Dat levert weer een besparing op in de uitvoering en bevordert de kenniseconomie, immers er kan nu echt gestudeerd worden. De toe-eigening van hogere kennis is dan weer algemeen toegankelijk geworden. Dit is een zwaarwegend punt in een land dat zichzelf graag profileert als kenniseconomie en dat ook inderdaad nodig heeft.

Ontwikkelingssamenwerking

Omdat wij met de AWI meer eigen jonge mensen zullen opleiden is de AWI ook goed voor met name ontwikkelingslanden die eerst met veel moeite en kosten hun eigen jonge mensen hoog opleiden om ze dan te zien vertrekken naar het buitenland, Nederland b.v.. Juist die landen hebben die kennis zelf nodig, daar horen we dus niet aan mee te doen. Wij bestrijden door deze praktijk ook onze eigen ontwikkelingssamenwerking door enerzijds aan hun ontwikkeling bij te dragen om dan anderzijds hun knappe koppen, die nodig zijn voor de ontwikkeling van die landen, af te pikken. Met de AWI hebben wij dat niet meer nodig, omdat er meer studenten komen in ons land voor onze kennis economie.

De toeslagenwet overbodig

Doordat ieder z'n eigen AWI-inkomen heeft dat niet meer gerelateerd is aan een ander, de oudste echtgenoot in de AOW b.v. is automatisch de toeslagenwet overbodig geworden. Dat geldt ook voor b.v. WAO-ers met slechts één inkomen beneden het huidige minimum inkomen. Die aanvulling vervalt dan dus ook. Dat is een versimpeling van de uitvoering die weer tot kostenbesparing leidt.

De voetoverheveling van de belastingdienst

De voetoverheveling is net als de toeslagenwet een armoede-compensatieregeling. Ook de voetoverheveling is net als de toeslagenwet overbodig bij de AWI, de AWI compenseert immers automatisch.

Sociale recherche

De sociale recherche is overbodig geworden. Dat kost dus ook niets meer. Moeders wier kind 18 wordt en dus de eigen broek op moeten houden verliezen nu door hun statusverandering als eenoudergezin met kind een deel van hun toch al kleine inkomen en worden nu voordeurdeler met hun kind. Dat doet er niet meer toe en dus is de controle die wellicht veel meer kost dan ze oplevert overbodig. Het kind is ook niet best af, want dat wordt uit het ziekenfonds gegooid, het betaalt immers niet en is onverzekerd. Het blijft bij moeders, maar met nog minder geld.

De sociale recherche heeft het druk met controleren. De oplossing is je eigen kind de deur uit schoppen als het 18 wordt en dan maar ongewild een flatje met lange gordijnen met cactussen ervoor en een extra bijstanduitkering op dat adres of studiefinanciering om het ziekenfonds te kunnen betalen. En de sociale recherche dat alles maar handhaven tegen de mensenrechten in. Dit alles is voor de ruimtelijke ordening ook een belasting in de vorm van overbodig ruimtebeslag van flatjes die eigenlijk ongebruikt zijn maar ingericht tegen de sociale recherche.

Zwervers

Omdat het onderdak brengen van zwervenden relatief duur is enerzijds, maar de overbodige en eigenlijk onnutte flats weer leeg komen te staan anderzijds, komt er plek vrij voor zwervenden terwijl er nog kan worden bezuinigd ook in de AWI.

Huursubsidie

Omdat er minder woningen gebruikt behoeven te worden in de AWI zijn er ook minder nodig. Dat betekent dus een vermindering van de vraag aan de onderkant van de woning markt en dus ook minder huursubsidie.

De Grondwet en het EU-verdrag

In ons land is het gebruikelijk om je stilzwijgend niets aan te trekken van de grondwet, want die is immers vooral lastig voor je eigen gedachten. Negeren dus. Maar dat kan niet langer zo, we horen onze eigen grondwet te respecteren, dat is een zaak van democratische ethiek.

Wat zegt de grondwet? "Het verdrag staat boven de landswet". Daarom moet een verdrag ook parlementair worden goedgekeurd. Het verdrag van Rome van 1958 en haar rechtsopvolgers staat dus boven onze landswetten. Het verdrag zegt dat inwoners van het verdragsgebied vrij mogen wonen in het verdragsgebied waar zij willen, maar niet op de kassen van het gastland. Dit laatste is mijn punt. Een Duitser b.v. mag dus wel in ons land wonen, maar niet op onze kosten. Hij is een Duitser en hij blijft het. Van ons hoort dit EU-lid dus nu geen uitkering, huursubsidie, toeslagenwet enz. te krijgen en de AWI ook niet. Andersom geldt dit trouwens ook, dus Nederlanders in Spanje zorgen voor hun eigen inkomen, maar Spanje als gastland niet. Het gaf dus geen pas om maar verblijfsvergunningen, paspoorten en Nederlanderschappen uit te delen, die zijn dus allemaal onrechtmatig verkregen volgens het verdrag, maar het gebeurde wel. Dat leidde dan tot het subsidiëren van terrorisme via de bijstandsuitkering. Zo moet het dus niet langer, intrekken die uitkeringen en paspoorten en verhuizen naar een niet EU-lid, dat is wat het verdrag wil en dat geldt ook voor onze EU-partners.

De aanpak

Worden de onterecht verkregen paspoorten en uitkeringen ingenomen dan kan men in beroep gaan en dan moet de persoon in beroep aantonen dat hij/zij een rijksgenoot is of een erkende vluchteling of hier mag blijven als EU-lid, of oudere rechten heeft door afstamming dan het EU-verdrag, oude joodse of Chinese families en Molukkers b.v.. Zo niet dan houdt het hier op. Geboorterecht kan dus niet ontleend worden aan een onterecht verkregen paspoort.

De vluchtelingenkwestie

Als gevolg van de hierboven net genoemde grondfout zit Europa en ook Nederland nu vol, eventueel te vol. Als gevolg hiervan worden we steeds strenger aan de poort. Dat is op zich goed, maar al te streng leidt ook tot onrecht. Europa hoort ook een toevluchtsoord voor de goeden te zijn en niet voor gevluchte oorlogsmisdadigers uit Afghanistan of voormalig Yoegoeslavië, immers dan belonen we hun misdaden ook nog. Europa is nu geen vluchthaven voor de goeden meer, omdat we vol zitten met de verkeerden.

De oplossing

Alleen een levensloopregeling als de vermogenstoets, op hetzelfde moment, uit de WWB gaat.

Het tot stand brengen van de AWI op korte termijn.

Dit is het idee van Bram Snoek dat de vakbonden moeten eisen, niet alleen voor nu op de korte termijn, maar ook als toekomstvisie tot behoud van de sociale zekerheid op de lange termijn. Ook de regering krijgt zo haar zin met de levensloopregeling e.d. en de werkgevers krijgen een flexibeler arbeidsmarkt, want ook de ontslagbescherming kan nu afgezwakt of zelfs afgeschaft worden, je raakt immers niet meer alles kwijt en een ander kan ook makkelijker aan de slag.

Het slagveld overziende lijkt het dat de AWI netto per maand, en daar draait het om, gelijk gesteld kan worden met de AOW van nu. Let wel de netto-inkomensvoorziening, want ook de premies kunnen nu omlaag, door de bezuiniging op de uitvoeringskosten, en zo wordt het brutoloon dat de werkgevers betalen lager, hetgeen weer goed is voor onze internationale concurrentiepositie.

Die financiële gelijkstelling heeft tot gevolg dat de armoede onder de minima direct bestreden wordt en dat is weer goed voor met name de locale economieën en dat is weer een impuls voor de locale werkgelegenheid. Ook wordt zo de nationale economie als gevolg van die sterkere locale economieën stabieler en dus minder beïnvloedbaar van buitenaf.

De volgende ronden

In bovenstaande AWI-oplossing gaan we uit van het simpele feit dat het om netto euro's gaat om van te leven en dat al die euro's gelijk zijn. In de supermarkt b.v. wordt ook niet gevraagd of het een AWI- of een werknemerseuro e.d. is, als het er maar een is.

Ontstaat de maatschappelijke wens tot verdere algemeenisering in de inkomenssfeer dan is de eerste logische stap om hen die hun inkomen ontvangen van uiteindelijk dezelfde overheid als de AWI-ontvangers, de ambtenaren dus, ook onder te brengen in de AWI. Zij ontvangen dan dus hun inkomen in twee porties, te weten eerst de AWI en dan het surplus. Technisch is dat zondermeer mogelijk en budgettair neutraal.

Daarna kan dit ook gaan gelden voor hen met en ander inkomen, uit betaalde arbeid, immers bij de ambtenaren is het ook al zo. De werknemers in de CAO-sectoren zijn dan de volgenden die hiervoor in aanmerking komen. Zij kunnen ook voor de overheid budgettair neutraal onder de AWI worden gebracht. Het is dan en broekzak/vestzakoplossing, te weten het bedrijf stort het AWI- bedrag voor de werknemer op de rekening van de overheid en die stort het dan op de rekening van de werknemer. Het surplus betaalt de werkgever direct uit aan de werknemer. De werknemer ziet dan ook in alle transparantie waar hij/zij voor werkt, te weten, het verschil. Bij deeltijd en dus ook onvolledig loon gebeurt hetzelfde. De werkgever stort eerst het deel van de AWI op de rekening van de overheid. Is dat deel te weinig, dan vult de overheid dat aan volgens de AWI. De werkgever betaalt dan dus niets extra aan de werknemer. De computers regelen het wel.

Vervolg

Na Nederland kan de rest van Europa volgen, met de EU voorop, zodat de EU en de rest van Europa ook een sociale eenheid gaan vormen en daarna de rest van de wereld. Zo wordt er ook een goede bijdrage geleverd aan de oplossing van het wereldarmoedeprobleem. Dan blijkt Nederland weer het gidsland te zijn, waarbij duidelijk is dat de gids weet waar het heen gaat, hetgeen nu niet het geval is.

We zagen hier dus ombouw- en opvangmogelijkheden die een eventuele grote omwenteling wat minder schoksgewijs mogelijk en dus ook makkelijker maakt, ten voordele van hele bevolkingen.