Het Europees Hof in het Franse Straatsburg oordeelde op 27 oktober 1993 in een spijkerhard arrest dat Henk van Reijendam, eigenaar van het confectiebedrijf Dombo in Nijmegen, slachtoffer was van een ernstige gerechtelijke dwaling. Dombo Beheer diende daarop een claim van ƒ 148 miljoen in, waarop de Haagse rechtbank in 1996 erkende dat de Staat in beginsel aansprakelijk kon worden geacht. De Staat tekende hoger beroep aan, maar liefst acht jaar lang verzuimde de landsadvocaat zijn motivering van dit beroep bij het gerechtshof in te dienen. Vorige week besloot het Haagse Hof daarop het hoger beroep vervallen te verklaren. De erfgenamen van de inmiddels overleden Henk van Reijendam bereiden nu een nieuwe claim voor, die met rente zal oplopen tot een bedrag van rond de € 100 miljoen! Dans om DOMBO-CLAIM Erfgenamen textielmagnaat willen € 100 miljoen na ernstige gerechtelijke dwaling door RON COUWENHOVEN     NIJMEGEN, zaterdag        Acht jaar lang zaten de peperdure raadslieden van het chique Haagse advocatenkantoor Pels, Rijcken & Drooglever Fortuijn met de armen over elkaar en deden niets, terwijl ze zelf namens de Staat der Nederlanden hoger beroep hadden aangetekend in de geruchtmakende faillissementsaffaire rond het Nijmeegse confectiebedrijf Dombo. Dat gebeurde in 1996, nadat de Staat door het Europees Hof in Straatsburg was veroordeeld en de Haagse rechtbank ´in beginsel´ de aansprakelijkheid van de Staat in de Dombo-affaire erkende. Het bedrijf had een schadeclaim van ƒ 147.994.583,61 ingediend.         Mr. J.L. de Wijckerslooth, nu voorzitter van het college van procureurs-generaal, maar toen nog landsadvocaat, had het beroep zelf aangetekend, maar diende nooit een motivatie in. Toen hij in 1999 de hoogste justitiële baas in Nederland werd, werd hij in de Dombo-zaak opgevolgd door mr. G.J.H. Houtzagers. Deze presteerde het om vijf jaar lang niets te ondernemen, waardoor de afwikkeling van de zaak ernstig werd vertraagd.        Maar toen de advocaat van Dombo om een zogenoemd ´verval van instantie´ – een vervallen verklaring van het hoger beroep – vroeg bij het Haagse gerechtshof, kwam de landsadvocaat eindelijk in actie. In precies acht regels – één per jaar dus... – betoogde hij dat een dergelijke unieke gerechtelijke maatregel pas in 2006 kon worden genomen. „Het feit dat de memorie van grieven tot op heden niet is genomen doet daar niet aan af”, schreef mr. Houtzagers over zijn eigen falen. Maar mr. D.J. de Brauw, vice-president van het gerechtshof, oordeelde daar totaal anders over en schrapte het hoger beroep definitief.         Cassatie        Mr. Houtzagers had deze week geen tijd om zelf antwoord op de vragen van deze krant te geven, maar liet via een woordvoerder weten: „Er wordt met cliënt overlegd over de mogelijkheid van cassatie tegen deze uitspraak. Het feit dat er acht jaar lang geen motivering van het hoger beroep is gegeven heeft te maken met ingewikkelde procedurele kwesties in deze zaak. Er is overigens geen definitieve uitspraak over de aansprakelijkheid van de Staat.”         In Nijmegen gaf Wim de Witte namens Dombo Beheer vlijmscherp commentaar op de gebeurtenissen. Hij zei: „Wat mij zo woedend maakt is dat de Staat der Nederlanden nu al elf jaar lang de uitspraak van het Europees Hof aan zijn laars lapt en de laatste acht jaar zelfs niets meer ondernam om het enorme onrecht dat mijn schoonvader is aangedaan, recht te zetten.”        Binnenkort zal Dombo Beheer een nieuwe claim tegen de Staat indienen, waarbij ook de wettelijke rente over ƒ 148 miljoen in rekening zal worden gebracht. Het bedrag zal dan oplopen tot het fortuin van ruim € 100 miljoen.        De Domboaffaire barstte al in 1980 los, toen Henk van Reijendam, de grondlegger van het bedrijf, bij de Nederlandsche Middenstands bank – tegenwoordig de ING – in Nijmegen een kredietverhoging van ƒ 1,6 miljoen kreeg toegezegd. Toen hij met dit geld begon te investeren in twee andere bedrijven schroefde het hoofdkantoor van NMB in Amsterdam de toezegging terug met als gevolg onoverkomelijke financiële problemen voor het uiterst succesvolle confectiebedrijf waar zo´n 300 mensen werkten. In 1982 volgde het onvermijdelijke faillissement, nadat de bank de geldkraan helemaal dichtdraaide.         In het proces dat Van Reijendam aanspande tegen de NMB weigerde het gerechtshof in Arnhem de directeur en grootaandeelhouder als getuige te horen, terwijl NMB-directeur Van Workum, die de toezeggingen had gedaan, wel werd gehoord. Dombo verloor het proces, maar werd in 1993 door het Europees Hof voor de rechten van de mens wel in het gelijk gesteld. In het internationaal befaamd geworden Dombo-arrest bepaalde de hoogste rechtsinstantie in Europa: ´Het Gerechtshof in Arnhem heeft onrechtmatig gehandeld jegens Dombo Beheer door Van Reijendam niet als getuige toe te laten. De Staat is aansprakelijk voor het ontbreken van een wettelijke regeling op grond waarvan een partij-getuige in de procedure gehoord kan worden´.        Het was een vernietigend oordeel over de weigering van een fundamenteel recht op hoor en wederhoor door het gerechtshof. Op basis van deze uitspraak concludeerde de Haagse rechtbank drie jaar later, dat de Staat ´in beginsel aansprakelijk kan worden geacht voor schade, die Dombo mogelijkerwijs heeft geleden´.        Tot een definitieve vaststelling van de schade kwam het dus niet. „Maar de aansprakelijkheid van de Staat staat vast”, zegt De Witte, die namens de erfgenamen van Henk van Reijendam optreedt. Hij is getrouwd met Annamijn, een dochter van Henk.        „De rechtbank stelde ook dat mijn schoonvader in een zogenaamd request-civiel gehoord moest worden om te bekijken of toch de NMB niet aansprakelijk gesteld kon worden. Maar twee weken na het tussenvonnis werd hij getroffen dooreen acute hartstilstand. Ook de NMB-directeur die de kredietverlening toezegde is inmiddels overleden, zodat beide hoofdrolspelers er niet meer zijn.”         Volgende kolom • Annamijn de Witte-Van Reijendam verdedigt na 22 jaar nog steeds de belangen van haar overleden vader. Echtgenoot Wim zegt: ”Het is schandelijk dat de Staat der Nederlanden al dertien jaar lang een veroordeling door het Europese Hof volkomen negeert." • Henk van Reijendam, directeur-eigenaar van confectiebedrijf Dombo, overleed veertien dagen nadat de Haagse rechtbank hem in het gelijk stelde. Hij was toen al volledig geruïneerd en van grote welstand teruggevallen in een bijstandsuitkering. FOTO´S: WIM HOFLAND Landsadvocaat mr. Houtzagers liet via zijn woordvoerder deze week weten, dat er absoluut nog geen duidelijkheid is over de aansprakelijkheid van de Staat. Dit staat echter haaks op een bespreking die op 15 maart 2000 plaatsvond tussen hem en Wim de Witte en zijn raadsman.        „Daarbij deed Houtzagers het voorstel ƒ 40.000 van onze advocatenkosten te betalen en daar overheen een vergoeding van ƒ 70.000. ´Dan kunt u daar leuk van op vakantie,´ zei hij er nog bij. Op dat moment was onze claim al ƒ 148 miljoen. De fooi die Houtzagers namens de Staat aanbood was gewoon schandalig na al het leed dat mijn schoonvader was aangedaan. We hebben het gesprek dan ook afgebroken en zijn weggegaan. Maar het was wel een erkenning van de schuld, die de Staat ten opzichte van Dombo heeft.”        Het faillissement had voor Van Reijendam verschrikkelijke gevolgen. Hij leefde in welstand en had een huis in Spanje. Jarenlang had hij met zijn bekende kinderkleding miljoenen winst gemaakt, maar na de financiële ondergang van zijn bedrijf smolt zijn privé-vermogen als sneeuw voor de zon.         „Alles ging op aan de processen tegen de NMB en de Staat”, zegt dochter Annamijn. „Hij leefde uiteindelijk van de bijstand. Zelfs cadeautjes voor zijn kleinkinderen kon hij niet meer kopen. Na een gevecht van zestien jaar kreeg hij voor het Europees Hof en de Haagse rechtbank eindelijk genoegdoening en toen overleed hij plotseling. Hem werd indertijd moedwillig de nek omgedraaid. Ik had zo graag gewild dat hij nog had meegemaakt dat hem volledige rechtsherstel was gegeven.”        Na een periode van liefst 22 jaar zal het zeer moeilijk worden om de schade van Dombo en Van Reijendam precies aan te tonen. Namens de erfgenamen zegt Wim de Witte, in het dagelijks leven directeur van Trauma Opvang Nederland in Nijmegen: „Er zal moeten worden uitgegaan van het bedrag van bijna 148 miljoen gulden, dat in 1996 in de rechtszaak in Den Haag is ingebracht. Maar het geld is eigenlijk niet meer het belangrijkste. Waar het om gaat is dat de Staat een burger zo verschrikkelijk lang op zijn recht laat wachten. Dat druist tegen elk rechtsgevoel in. Het is een schandelijke vertoning.”         Passiviteit        Hij ergert zich enorm aan de volstrekte passiviteit van de landsadvocaat in de Domboaffaire. De Witte zegt: „De tactiek is er gewoon opgericht dat je uiteindelijk moedeloos de strijd opgeeft, omdat je vecht tegen een systeem dat over onuitputtelijke financiële bronnen beschikt. Dat heeft niets meer met fatsoenlijke rechtspleging te maken. Zoiets verwacht je toch niet van de Staat?”         Volgens mr. Houtzagers en De Witte´s eigen advocaat mr. R. Maat van het Middelburgse advocatenkantoor Wouters & Maat, heeft het ook alles te maken met de ingewikkelde juridische kwesties die op tafel liggen. Het geruchtmakende Dombo-arrest van het Europees Hof is leerstof aan tal van universiteiten geworden. Mr. Maat: „Het gaat om zeer ongebruikelijke procedures, maar ik verwacht toch dat er nu binnen anderhalf jaar een definitieve uitspraak over de hoogte van de schade-uitkering zal komen. Dat de landsadvocaat nog cassatie overweegt, acht ik kansloos. De uitspraak van het Hof is glashelder. Men heeft jarenlang gewoon niets ondernomen. En dat kan absoluut niet.”         Terug naar pagina   17 april 2004