van 14 mei 1999 _ _ Gemeente Leeuwarden: 'Werken levert vaak minder op dan uitkering' Van onze verslaggever LEEUWARDEN Uitkeringsgerechtigden die een baan vinden, gaan er in veel gevallen niet op vooruit. Weliswaar gaan ze meer verdienen, maar de extra inkomsten verdampen doordat ze allerlei voordelen als huursubsidie, kwijtschelding van gemeentelijke belastingen en bijdragen voor kinderopvang moeten missen. Onderzoek naar de zogenoemde armoedeval onder uitkeringsgerechtigden van de gemeente Leeuwarden heeft dit aangetoond. De gemeente noemt de resultaten van het onderzoek, waarop was aangedrongen door de gemeenteraad, 'schrikbarend'. Vooral alleenstaanden leveren geld in, soms honderden guldens per jaar. Leeuwarden wil andere gemeenten mobiliseren om het kabinet tot actie aan te zetten. Een extern bureau moet oplossingen bedenken. De Friese gemeente vindt dat het probleem er een is van landelijke economische, fiscale en inkomenspolitiek. De actie van Leeuwarden kan leiden tot een nieuwe roep om een grotere kloof tussen uitkeringen en minimumloon, waarin mensen die uit de bijstand komen en een baan aanvaarden vaak terecht komen. Zelfs mensen die anderhalf keer het minimumloon verdienen houden volgens het onderzoek nauwelijks iets meer over. Commentaar R.M. Brockhus: De gemeente Leeuwarden komt er wel heel erg laat achter dat werken vaak helemaal niet loont. Ik vrees echter dat het huidige resultaat van het poldermodel zal leiden tot een wondermodel. Het poldermodel vond zijn oorsprong - mede met de medewerking van de vakbonden - in het idee dat melkertbanen een goede instroommogelijkheid zouden vormen op het laagste loonniveau. Op die manier konden de sinds 1981 massaal wegbezuinigde dienstverlenende banen voor welzijn, onderwijs en gezondheidszorg weer terugkomen. Natuurlijk kon men op voorhand weten dat deze "permanente armoedebanen", waarvan PvdA-minister Melkert de naamgever is, geen carrièremogelijkheden zouden kunnen bieden. Onze economie is namelijk opgebouwd rond het kunnen exporteren van concrete producten die je in een kist kunt stoppen om er dan ergens op de wereld geld voor te vangen. Dat stelt voorop dat je de goedkoopste moet zijn om gemakkelijk te kunnen verkopen op die wereldmarkt, en dat je dus de loon- en sociale kosten zo minimaal moet laten wegen in de prijzen van de producten. (zie Kleintje Muurkrant: Melkert 3 is dwangarbeid! ) Dat impliceert dat het welzijn van de lokale bevolking ondergeschikt is aan de ideologie van beleggers, ondernemers, economen en politici om de ondernemingsgewijze productie in Nederland te laten plaatsvinden, in plaats van bijvoorbeeld in Polen of Korea. De multinationals dwingen de tripartite daar eenvoudigweg toe. Het voorspelbare resultaat was, dat met het poldermodel en bij handhaving van een minimale beschaving over een breed inkomensbereik de netto-koopkracht min of meer gelijkgeschakeld moest worden met subsidies. Dat, om geen extreme verpaupering te veroorzaken en de daaruit voortkomende criminaliteit niet nog eens extra te bevorderen dan, inherent aan het marktdenken, toen al het geval was. Want keerpunt '81 hield in dat we beter moesten kunnen concurreren op de wereldmarkt en dat alle "franje" die na de oorlog via de AOW, de WAO en de Bijstandswet aan de gewone man in de straat ten goede kwam een radicaal einde moest worden gemaakt. Het welzijn werd - in consensus met de vakbeweging - opgeofferd aan de export en aan het rendement op investeringen. (zie HN: Pensioenen in Nederland: Hier telt alleen het rendement) Nu, achttien jaren na keerpunt '81, komen enkele bestuurderen in Leeuwarden er pas achter dat het Haagse beleid dat met name door CDA-premier Ruud Lubbers werd gepropageerd met: "Meer markt, meer markt", toch "schrikbarende" resultaten heeft opgeleverd. Dat resultaat is natuurlijk niet alleen het gevolg van het beleid in Den Haag, waarbij het (arbeidsloze) rendement aan de beleggers werd toegeschoven, maar evenzo goed doordat de minima (waar het tenslotte om ging) op geen enkele wijze betrokken werden bij beleidsbepalende besprekingen of in openbare discussies. De media (hoofdredacties, niet per se individuele journalisten) hebben een net zo grote verantwoordelijkheid voor het ontstaan van deze amorfisering van de netto-koopkracht van ruim een derde deel van de bevolking als de politici en de bonden. Het stelselmatig manipuleren van de openbare mening over werklozen en het uitsluiten van vertegenwoordigers van de uitkeringsgerechtigden in de media, in de Tweede Kamer en bij de vakbeweging is mede oorzaak van de sociale ontwrichting en het ontstaan van achterstandswijken en getto's. (zie RVU: Een tien met een griffel voor de RVU-reportage over privatisering) Ik vrees overigens dat opnieuw de roep om een grotere afstand tussen uitkeringen en lonen zal leiden tot een nog verder verziekte sociale structuur naar Amerikaans model, waarbij opnieuw de mensen waarom het gaat buitengesloten zullen worden van de besluitvorming en openbare discussie; zelfs in Leeuwarden. Ik denk dat opnieuw compassionele tv-programma's rond crepeergevallen de aandacht zullen afleiden van de werkelijke en structurele oorzaken van armoede en uitsluiting. Het gevolg daarvan zal zijn - en dat kan men alleen maar meten en weten over twintig jaar - dat de criminaliteit zich zal verviervoudigen, omdat het rendementsdenken van de economen, politici, bankiers en vermogensbeheerders van vandaag, opnieuw zal uitkomen op een nog verdere verlaging van de het sociale minimum. (zie CBS: Koopkracht van minima in 20 jaar 23 procent gedaald) In het grote Europa zal de concurrentie de landen dwingen tot de minimaalste niveaus van welzijn, zorg en sociale geborgenheid. Het wegvallen van de bescherming tegen de "markt van Lubbers" zal automatisch en voorspelbaar leiden tot Amerikaanse toestanden. Het echte motto van 'Paars' was niet 'Werk, werk, werk', maar: 'Winst, winst, winst', zoals de koersen op de beurs en de prijzen van onroerend goed duidelijk maken. Want wie zal het lef hebben om niet alleen de onaftrekbaarheid van de rente te bepleiten, maar ook een wettelijke verlaging van de huren voor te stellen? Het verlagen van de inkomens van de armen is vanwege de uitsluiting van deelname aan de openbare discussie in de media met een enkele pennenstreek te doen. Maar bij een voorstel om het excessieve rendement van de beleggers en financiële instellingen in te perken breekt onmiddellijk de pleuris uit. Of niet soms? (zie SDN: Stijging van de huizenprijzen versnelt verder. Waar las u dat ruim twee jaar geleden al?)