Van onze verslaggever Jan 't Hart

NEW YORK - Ze zijn met hun zevenen in New York om iets op te steken van de bestrijding van de georganiseerde Criminaliteit. Maar al op de eerste dag van hun vijfdaagse werkbezoek kregen de leden van de Vaste Kamercommissie van Justitie van vijf deskundigen te horen, dat ze voor lessen in het opsporen van zware criminelen niet in de Verenigde Staten moesten zijn.

'Jullie kunnen beter de Nederlandse methoden om criminelen op te sporen en te vervolgen naar de Verenigde Staten exporteren dan andersom', zei criminoloog prof. A. Block maandag tegen de kamerleden. 'Het is hier één grote corrupte bende.' Als voorbeeld noemde Block het politiekorps in New Orleans, waar wordt gehandeld in drugs, wordt verkracht en gemoord. 'Het is een van de grootste criminele organisaties in de Verenigde Staten', meent Block. Controle op het doen en laten van de politie is er nauwelijks. 'Ook Interne Zaken is corrupt.'

Dat was even slikken voor delegatie. De kamerleden hadden verwacht veel op te steken van de opsporingsmethoden in de Verenigde Staten. Maar na een dag was de missie al bijna mislukt. De deskundigen verwezen hen naar huis. De kamercommissie moet binnenkort in Den Haag het hoofd buigen over het wetsvoorstel Opsporingsmethoden van minister Sorgdrager van Justitie. Daarin worden de procedures vastgelegd die bepalen wat de politie moet doen als ze zware methoden gebruikt als infiltratie, telefoontap en afluisteren.

De delegatieleden A. Koekkoek (CDA), 0. Vos (VVD) en M. Rabae (GroenLinks) zaten ook in de parlementaire enquêtecommissie Opsporingsmethoden - de commissie van Traa. Die was ingesteld na de IRT-affaire. Daaruit was gebleken dat de politie en de Criminele Inlichtingendienst het niet zo nauw hadden genomen met de opsporingsregels. Die regels bleken vaak onduidelijk en vaag. 'Van Traa' adviseerde zeer terughoudend te zijn met bijvoorbeeld de infiltratie van agenten, het runnen van

burgerinformanten afluisteren en het doorlaten van grote drugspartijen. 'Goed idee', vindt R. Shapiro, die ook met de kamerleden sprak. Shapiro is voorzitter van de Burgerbeweging die strijdt voor de privacybelangen van de burger. 'De Amerikaanse politie denkt dat ze de 'good guy' is, en dat het toch niet zo kan zijn dat de wet haar belet om als 'good guy' op te treden', zei Shapiro. Hij concludeerde dat de aantasting van privacy van burgers en de kans op corruptie van bijvoorbeeld geïnfiltreerde agenten niet opwegen tegen de vangst van een paar boeven.

De kamercommissie schrok van de bijna ongelimiteerde bevoegdheden van politie en Justitie in de VS. Niet alleen Block en Shapiro bleken somber daarover, ook rechter W. Erlbaurn, officier van Justitie G. Lefcourt en parlementslid J. Lentol van de staat New York lieten zich negatief daarover uit. Zelfs VVD-kamerlid 0. Vos, doorgaans pleitbezorger van een strenge aanpak van criminaliteit, toonde zich verbijsterd over de keiharde bestrijding van de misdaad in de Verenigde Staten en de matige controle op de politie. De rechtspraak is niet onafhankelijk en aan politieke invloeden onderhevig', zei hij. 'De politiek is corrupt, en de mensen zijn angstig. Zeer opvallend is dat niemand een vuist maakt tegen de toenemende repressie. 'Een VVD'er die pleit voor minder repressie en opkomt voor criminelen: Vos was duidelijk aangeslagen door het sombere beeld dat hij kreeg van de Amerikaanse samenleving. Ook D66-kamerlid B. Dittrich toonde zich geschokt. 'Ik ga zo eerst even een wandeling maken.'

'Met zo'n cultureel klimaat van harde repressie helpen de beste regels niet', concludeerde het PvdA-kamerlid E. Kalsbeek, zelf maandag slachtoffer van een tasjesdief. De gesprekken met de magistratuur leerden haar dat de Nederlandse methode om de politie overal verantwoording over te laten afleggen en zware procedures te hanteren als het gaat om telefoontap en infiltratie, de enige juiste is. De beste les die de parlementsleden al vroeg op hun missie hebben meegekregen, is vooral niets te leren van de Verenigde Staten.

Commentaar:

Ten aanzien van de criminaliteit, zowel onder de bevolking van Amerika als die onder politieambtenaren, is bij de parlementaire delegatie kennelijk een lichtje opgegaan. Natuurlijk hadden zij niet zo geschrokken behoeven zijn van dat wat zij tegenkwamen in de Verenigde Staten - alwaar het Bolkesteinse ideaal van de vrije markt zegeviert - wanneer zij lang bekende cijfers over de criminaliteit in de VS en in Nederland naast elkaar zouden hebben gelegd. Wanneer men dan ook nog het in Nederland bestaande systeem van sociale zekerheid zou leggen naast dat wat in Amerika gangbaar is, dan zou men beseffen dat juist het Nederlandse stelsel met zijn (hoge) uitkeringen de samenleving behoedt voor veel criminele, onwettige en corrupte (nood)oplossing om economisch te overleven.

Nemen we de analyse van Silvia Hewlett erbij, waarop ondergetekende ongeveer 10 jaar geleden ook al een commentaar schreef, dan mag je blij zijn niet in de Verenigde staten van Amerika te wonen. Verbinden wij die analyse met de prognose dat het aantal gevangenen in de VS vandaag van 1,6 miljoen personen over twintig jaar zal toenemen tot ongeveer 6 miljoen, dan kan alleen geconcludeerd worden dat de vrije markt, gekoppeld aan een corrupt rechtssysteem waar alleen geld telt, de sociale structuur kapot maakt. Met de komende verkiezingen kunnen wij - wanneer we correct voorgelicht worden door de media - richting geven aan een nog verdere veramerikanisering van de samenleving à la Bolkestein en VNO/NCW met het accepteren van onderbetaalde en flexibele arbeid en de verdere sloop van de sociale zekerheid, of niet.

Milton Friedman, de Nobelprijswinnaar economie, waarmee ik het al te vaak niet eens ben, heeft echter volkomen gelijk wanneer hij zegt: "Aan U is de keus". Friedman spreekt dan wel uitsluitend in economische termen, en niet in termen van informatie over waardoor gekozen zou kunnen worden. Kiezen kan men alleen wanneer men zo volledig mogelijk kennis van zaken heeft, en die kennis wordt met name gestuurd en gedoseerd en geselecteerd door de media.

Het is frappant, en eigenlijk hoogst merkwaardig, dat VVD-leider Bolkestein zich zodanig profileert dat het lijkt als of hij een verborgen agenda heeft, waarin staat dat de VVD per se moet zorgen niet de grootste partij van Nederland te worden. Dat gevaar dreigde even met de peilingen van enkele maanden terug. Met het uitventen van het asociale VVD-programma en zijn ongenuanceerde uitlatingen lijkt hij de VVD precies opzettelijk zoveel electorale schade toe te brengen, dat bij de verkiezingen de PvdA in elk geval de grootste zal blijven; en daarmee het probleem van het premierschap wegens aperte ongeschiktheid voorkomen kan worden.

De Nederlandse industrie en de beleggers beleven gouden tijden onder de enorme tewerkstellingsdrang van de PvdA (Wet boeten, Wallage) en de steeds verder dalende sociale quote van het Nationaal Inkomen, dat een dergelijke successtory voor de economische elite niet op het spel gezet zal worden. De pers is in dit opzicht een gemakkelijk te gebruiken instrument om de meningsvorming te beïnvloeden. En Bolkestein voert voor het publiek dan ook zijn Bilderberg-show op. Ga dus maar rustig slapen.

Wat de aandacht van politici voor de criminaliteit in ons land betreft, is dat een vast nummer in de laatste zes maanden voor elke kamerverkiezing. De burger wenst veiligheid voor lijf en have, en is op dit punt een gemakkelijke prooi van politieke retoriek en mystificatie in de verkiezingscampagne. Elke vier jaar hoort u precies hetzelfde. Over de teloorgang van de sociale cohesie, de kwaliteit van het leven, uw gezondheid en de vergiftiging van het milieu hoort u niets. En zeker niet over de vergiftiging met "gentoxische" stoffen van uw eigen erfelijk materiaal en dat van uw kinderen met producten die u koopt. Ook over de risico's van kanker en lichamelijke afwijkingen voor uw kleinkinderen als gevolg daarvan hoort u niets. Helemaal niets, want dat zou wel eens GELD kunnen gaan kosten. En daarvoor voeren ze geen verkiezingscampagne, of wel soms?

Want u moet kiezen tussen geld en milieu. Voor elke weldenkende op het eigenbelang gerichte egoïst is de keuze dan snel gemaakt, of niet soms? Maar zijn christen-democraten, sociaal-democraten en socialisten zoveel anders? Dat wordt echt huilen met de pet op.

R.M. Brockhus