Het Eerste radio interview op Radio 1 op 6 oktober 2003
Tweede radio interview op Radio 1 op 13 oktober 2003
 Wereld Natuurfonds doet bloedonderzoek op 8 dec. 2003
 bij 40 europarlementsleden naar PCB's en zware metalen

van 15 november 2002

Levensgevaarlijk afval 'weg'gewerkt in bouwmaterialen

Henk Rijkers

'Hoogovens moest een onwetende bouwvakker hebben'

Rob Kahlman werkte voor Hoogovens (nu Corus). In een clandestien laboratorium moest hij chemisch afval omzetten in bouwmateriaal. Rob is nu doodziek en ook vrouw en kinderen lijken vergiftigd. "Ik ben erin geluisd."

"Bouwfraude? Parlementaire enquête? Waar maken die lui zich druk om? Ik heb Marijke Vos een mailtje gestuurd over de echte bouwfraude. Ik kreeg niet eens antwoord." Bouwvakker en 'laborant' Rob Kahlman (45) uit Hoorn haalt zijn schouders op en kijkt strak naar buiten. Hij is ziek, zit in de WAO. Hij voelt zich beroerd, heeft een massa kwalen onder de leden. Geen wonder: onderzoek wijst uit dat hij vreemde stoffen in zijn lijf heeft. Maar helaas hij niet alleen, zijn vrouw en kinderen lijken er ook mee besmet. Tegen zijn werkgever, Hoogovens (tegenwoordig Corus), is proces-verbaal opgemaakt. Die heeft snel geschikt met Justitie.

Speeltoestellen (Zie Europees verbod)
Rob is kroongetuige maar ook slachtoffer van een wereldomspannende business. Overal blijven landen met levensgevaarlijk afval zitten. Wat doe je daarmee? Een trend is het weg te werken in bouwmaterialen.

		Je bent van je rommel af en je krijgt er nog geld voor ook

Het geïmpregneerde hout is daarvan een bekend voorbeeld. Wanneer je chemisch afval (wolmanzouten) dumpt in hout, rot het niet meer. Twee voordelen: je bent van je rommel af en je krijgt er nog geld voor ook. Vorige maand verbood de Europese Commissie het impregneren. Sinds 26 januari mag het hout niet meer in contact komen met de huid. Terecht, want de kankerverwekkende bestanddelen gaan er recht doorheen. Hoe het dan mogelijk is dat we daarvan speeltoestellen voor kinderen hebben laten maken? En dat het overal nog gewoon mag worden verkocht? Tja.

Kantooruren
Bij Rob is het een ander verhaal. Dat wil zeggen: soortgelijk maar erger. Zijn nachtmerrie begint in november 1993. Rob is dan 36. Vanaf nu onherkenbare foto's lacht hij ons toe, een leuke jonge vent. Hij is getrouwd met Lia, een blonde Noord-Hollandse. Ze hebben twee zoontjes, Dimitri en Fabian. Vader verdient de kost bij Hoogovens, waar hij ploegendienst draait. Niet echt fijn voor je gezinsleven. Rob is dan ook vol belangstelling als SAB, het uitzendbureau van Hoogovens, hem een baantje aanbiedt in kantooruren. Na een half jaar zit er bovendien een vast dienstverband in. Wat het werk inhoudt? Hij gaat "cementloze bouwblokken en metselstenen" maken en "grindvervangende producten". Dat zegt Rob wel wat, want hij is gediplomeerd bouwvakker. Maar hij wordt pardoes tewerkgesteld als 'laborant'. "Ze hadden gewoon een onwetende bouwvakker nodig", concludeert hij nu grimmig. "Ik ben erin geluisd."

Foto: Erik van den Boom

Alexander, Rob, Fabian, Lia en Dimitri Kahlman. Het hele gezin is uiteindelijk de dupe van het 'verwerken' van gif.

'Groene' bakstenen
De nieuwbakken laborant kijkt nogal op van zijn 'laboratorium'. Het bevindt zich onder kantoorgebouw 2H09 op het terrein van Hoogovens. De duistere gesloten ruimte, met alleen wat natuurlijke ventilatie via een klein hoog raampje, is eerder een kleine proeffabriek. Rob moet daar kunstgrind vervaardigen. Of, zoals de vakterm luidt, pellets, harde korrels, gestoomd uit chemisch afval, vooral vliegassen. De korrels zijn bedoeld als vulling voor beton, net als echt grind. Zolang die in het beton blijven zitten, gaat dat wel. Maar als je thuis een muur van dat materiaal hebt (en als u een nieuw huis hebt, kan dat heel goed) en je boort erin, dan vliegt je meteen het kwalijkste afval om de oren. Niet erg gezond natuurlijk. Ongetwijfeld zal de Europese Commissie het mettertijd ook wel weer verbieden. Maar voorlopig is het nog big business. O ja, er worden ook wel bakstenen van geperst. Die heten green bricks, 'groene' bakstenen. Ze lossen toch een milieuprobleem op?

Kost te veel tijd
Rob weet in die tijd nog van niks. Hij blijkt te gaan werken voor een bijzondere afdeling van Hoogovens, HTS E&E (Hoogovens Technical Services, Energy and Environment). Hij merkt dat het werk tamelijk smerig is.

	Talloze partijen chemisch afval gaan letterlijk door zijn handen

De monsters waar hij mee moet werken, dampen en stuiven. De oorspronkelijke afzuig- en ventilatie-installatie is weggehaald, de huurkosten waren te hoog. Daarom liggen er nu overal lagen stof. Als Rob een laag wegveegt, ligt er meteen weer een nieuwe. De rommel zit in zijn haar, in zijn kleren, dringt in zijn lichaamsopeningen. Hij zweet, de temperatuur is er hoog. Als hij de eerste dag wil gaan eten in de kantine, wordt hij tegengehouden. Dat is niet de bedoeling, hij wordt geacht in zijn 'lab' zijn boterhammetjes te eten. Men is bang dat hij het kantoor met de vliegassen besmet. "Ik kleed me wel om en douche wel even", zegt Rob. Nee, dat kost te veel tijd. Snel geven ze hem in het lab een eigen koelkast, een koffiezetapparaat en een waterkoker, zodat hij de hele dag beneden kan blijven.

Goede business
Dag in dag uit werkt Rob met wisselende partijen afval die van alle kanten worden aangeboden. Roteb, Chemie, en AVI van AVR, DSM, elektriciteitscentrales, huisvuilverbranders, TNO en Budelco, maar ook van verder weg: Polen, India, Taiwan, Israël. Rob analyseert de monsters en maakt er proefpartijen kunstgrind van. Waar dat goed voor is? HTS levert de zgn. HTS-Aardelite installatie. Met die technologie kun je, simpel gezegd, van chemisch afval pellets stomen. Het procédé moet telkens worden aangepast, omdat het afval steeds weer anders is. Daar zijn de proeven van Rob voor nodig. HTS kan de klant zo een volledige offerte doen: niet alleen de HTS-Aardelite installatie, maar ook een uitgewerkt procédé voor het specifieke afval waar de klant mee zit. Goede business. Robs bazen willen zelfs assen van crematoria gaan verwerken. Momenteel draaien overal in Nederland en daarbuiten HTS-Aardelite installaties. "Dat vind ik nog het ergste", zegt Rob nu. "Door mijn toedoen wordt nu ook elders gif omgezet in bouwmateriaal."

Vreemd
In april 1994, als het half jaar bijna om is, komt zijn chef met een teleurstellende mededeling. Robs vaste aanstelling gaat niet door. Hoogovens heeft een personeelsstop ingevoerd. Maar geen nood, Hoogovens weet een oplossing. "Wij kunnen jou niet missen." Vreemd, onze tot 'laborant' gebombardeerde bouwvakker komt in dienst bij STI Engineering (Steenhoek Technical Illustrations) dat... technische illustraties maakt. Dat 'detacheert' hem vervolgens weer terug naar Hoogovens. Rob, somber: "De FNV heeft het later uitgezocht. Die personeelsstop heeft nooit bestaan. Ze wisten dat ik ziek zou worden en wilden daar geen verantwoordelijkheid voor dragen." Bij het bedrijf waar hij formeel in dienst is, gaat hij eenmaal per jaar zijn kerstpakket halen. Dat is alles. Maar feitelijk werkt Rob bij Hoogovens, in hun ondergrondse hol, vol damp en stof. Talloze partijen vliegas en ander chemisch afval gaan letterlijk door zijn handen.

Zwarte vlekken
Zijn vrouw Lia merkt dat Rob verandert. Hij is steeds minder bij de les, gedraagt zich warrig en onsamenhangend. Hij reageert onberekenbaar agressief en gewelddadig op een manier die ze niet van hem kent. Hij klaagt over allerlei pijnen. Hij verliest zijn geheugen. Een hersenscan laat vreemde zwarte vlekken zien. Zijn haar valt met plukken uit. Hij wordt breedsprakig, heeft rare lachaanvallen. Hij laat dingen uit zijn hand vallen, zijn gang wordt slingerend. Op zijn huid ontstaan uitslag, korsten en schimmels. Hij heeft hoofdpijn, gestoorde stoelgang en geslachtsdrift. Hij wordt dik. En dan te weten dat Rob altijd een zeer gezonde levensstijl voorstond.

Katja Schuurman
Het duurt lang voordat Rob verband legt tussen zijn gezondheidsproblemen en zijn werk. Hij besluit een video te maken van zijn werkplek. Als hij betrapt wordt, moet hij die inleveren. De band wordt gewist. Dat maakt Rob nog argwanender.

		Goede business. Robs bazen willen zelfs assen van crematoria gaan verwerken

Waarom mag de buitenwereld niet weten waar hij mee bezig is? Het wordt nog vreemder. Op een dag wordt Rob tegengehouden voordat hij het laboratorium ingaat. Hij moet naar het hoofdkantoor, waar hij normaal niet gewenst is. Daar blijkt Rob in de bloemetjes gezet te worden door Hennie Huisman en Katja Schuurman. Rob had zijn vrouw opgegeven bij de Surprise Show. Dat programma wil Rob op zijn werkplek verrassen en heeft daarom contact opgenomen met zijn werkgever. In paniek zorgt die ervoor dat Rob voor één dag een betere 'werkplek' krijgt. De echte houdt men zorgvuldig buiten de camera's. Kennelijk wil Hoogovens geen ruchtbaarheid geven aan deze nevenactiviteit.

Strafrechtelijke sanctie
Rob dient in 1998 een klacht in bij de Arbeidsinspectie. Die acht het lab na onderzoek "niet geschikt, zeker niet voor werkzaamheden met schadelijke stoffen". Justitie stelt vast dat de ruimte niet voldoet aan wettelijke verplichtingen en dat bovendien al in 1995 een adviesbureau had opgesomd wat er aan veiligheidsvoorzieningen moest komen. Officier van Justitie Otter stelt in januari 2000 in een brief aan Robs werkgever: "De heer Kahlman lijdt thans aan diverse lichamelijke en psychische klachten, waarvan in ieder geval een deel is toe te rekenen aan zijn werkzaamheden in het laboratorium, ergo voor uw verantwoordelijkheid komen. Dit kan niet zonder strafrechtelijke sanctie blijven. Terzijde merk ik nog op dat mij uit het dossier niet is gebleken dat u na het vertrek van de heer Kahlman enige belangstelling aan de dag hebt gelegd voor zijn gezondheid en welbevinden."

Er werd geschikt. Voor 5000 gulden kocht Hoogovens vervolging af.

Rob kan niet meer werken. Het gezin leeft dus een minimumbestaan. Ook zijn vrouw Lia heeft vreemde kwalen en raakte al op haar 36e in de overgang. Bij de derde en jongste zoon Alexander, verwekt en geboren toen Rob als 'laborant' werkte, zijn onrustbarende hoge concentraties arsenicum, cadmium en aluminium vastgesteld. Soms valt hij midden op straat van zijn fietsje.

Corus ontkent bij monde van woordvoeder Van der Vlis dat het de verantwoordelijkheid voor Rob Kahlman en zijn gezin afwijst. Volgens het bedrijf is echter de causale relatie tussen het werk en de gezondheidsproblemen niet aangetoond.

© 2002 Katholiek Nieuwsblad
Niets van deze uitgave mag opnieuw worden uitgegeven in welke vorm dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.