Van der Knaap misleidt Tweede Kamer Henk Rijkers van 15 november 2002 Net nu een oplossing van het dossier Ovaa/Spijkers binnen handbereik ligt, pleegt de CDA-staatssecretaris van Defensie woordbreuk. Een achterbakse manoeuvre in de beste Defensie-tradities. "Eerst moet ik weten waar die 'misleiding' op slaat. Dat is het probleem dat men mij niet duidelijk heeft kunnen maken. Sterker nog, na keer op keer daar om gevraagd te hebben aan de advocaten van de heer Spijkers, is daar nooit antwoord op gekomen", verklaart Cees van der Knaap, staatssecretaris van Defensie (CDA) in het NOS-Journaal. Deze houding maakt het Fred Spijkers onmogelijk 1,6 miljoen euro van Defensie aan te nemen. Marjolein Ovaa tekende wel en nam, mede namens haar twee kinderen, 2,6 miljoen euro in ontvangst. Niet bepaald boter bij de vis: het bedrag komt achttien jaar nadat haar man Rob het leven liet door een ongeval met een AP-23 landmijn. Deze mijn was onveilig, iets wat Defensie wist. Jarenlang weigerde het ministerie de verantwoordelijkheid te aanvaarden. Het stuurde bedrijfsmaatschappelijk werker Fred Spijkers op de jonge weduwe af, om haar mee te delen dat haar man door eigen onvoorzichtigheid was omgekomen en dat zij dus niet op schadevergoeding hoefde te rekenen. Defensie gaf dit later schriftelijk toe aan de NRC. Bindend advies Fred Spijkers, die de 'klokkenluider' werd van de onveilige AP-23 en de oneigenlijke afwikkeling van de ongelukken, verloor zijn baan. Zijn ontslag werd in 1997 in hoogste instantie bevestigd. KN toonde aan dat de rechter betrokkenheid had bij het dossier en zich nooit met de zaak had mogen inlaten. Uit het onderzoek van de Nationale Ombudsman in 1999 naar de mijnenaffaire bleek dat Spijkers wel degelijk de waarheid had gesproken. Daarop eiste de Tweede Kamer van toenmalig staatssecretaris van Defensie Van Hoof dat hij een buitenrechtelijke oplossing voor de zaak zou vinden. Van Hoof gaf daarop in samenspraak met Ovaa en Spijkers aan KPMG de opdracht tot een onderzoek en een advies voor een schaderegeling, dat voor Defensie bindend zou zijn. Op 11 juli aanvaardde Van Hoof dit advies. Hij legde het ter goedkeuring voor aan Ovaa en Spijkers. Foto: Erik van den Boom Fred Spijkers, die de jonge weduwe Ovaa moest meedelen dat zij niet op schadevergoeding hoefde te rekenen. Obstructie De zaak leek dus na achttien jaar eindelijk te kunnen worden afgerond. De nieuwe staatssecretaris gooit nu roet in het eten door terug te komen op de toezeggingen van zijn voorganger. Van der Knaap blijkt te vallen over de term 'misleiding' in de rapportage van KPMG. In een persbericht heeft KPMG duidelijk gemaakt dat die term slaat op het onthouden van "tijdige juiste en volledige informatie" door Defensie dan wel verstrekking van "bewust onjuiste informatie". De eis van de staatssecretaris om nadere onderbouwing van die misleiding, valt volgens KPMG "buiten de gemaakte afspraak om zeer summier te rapporteren en heeft niet de instemming van de medeopdrachtgevers, mevrouw Ovaa en de heer Spijkers". Met andere woorden: Defensie houdt zich weer eens niet aan de afspraak. Geen wonder dat niemand zin heeft aan Van der Knaaps formele obstructie mee te werken. Omgekeerd In feite gaat Van der Knaap met zijn brief aan de Kamer van 8 november gewoon door met de gewraakte misleiding. Het begint er al mee dat hij schrijft dat de rol van Spijkers bij het KPMG onderzoek is betrokken, "hoewel de Nationale Ombudsman daar geen onderzoek naar had gedaan en er reeds een uitspraak in hoogste instantie was gegeven door de Centrale Raad van Beroep". De waarheid is precies omgekeerd. Het onderzoek van KPMG was de uitkomst van de opdracht van de Kamer om een oplossing te vinden, juist omdat de Nationale Ombudsman geen uitspraak over Spijkers kon doen en juist omdat de rechterlijke uitspraak omstreden was, maar niet meer ongedaan gemaakt kon worden. Misleiding Van der Knaap betoogt dat hij geen gevolg kan geven "aan een advies waarin centraal staat dat er sprake zou zijn van misleiding (tot heden) door medewerkers van mijn ministerie zonder dat ik daarvoor de noodzakelijke onderbouwing heb gekregen. Ook op mijn nadrukkelijke verzoek is door KPMG aan mij geen enkele onderbouwing gegeven." De staatssecretaris verzwijgt de reden: het is tegen de gemaakte afspraak. Er zou immers - op uitdrukkelijk verzoek van Defensie zelf - slechts summier worden gerapporteerd en voor Defensie zou het advies bindend zijn, "hoe dit ook moge luiden" (Van Hoof). Van der Knaap is als een verdachte die tegen de rechter zegt: ik aanvaard uw vonnis niet, want ik acht het onvoldoende onderbouwd. De bewijzen liggen intussen voor het oprapen. Contractbreuk Volgens de staatsecretaris heeft hij de Landsadvocaat opdracht gegeven "overleg te starten met de advocaten van nabestaanden van de heer Ovaa en de heer Spijkers (...). Basis voor dat overleg bleef het advies van KPMG. Na langdurig overleg werd besloten uit dat advies de passage over misleiding en een voordracht voor een koninklijke onderscheiding te schrappen". Hier leidt de staatssecretaris in zijn brief de Tweede Kamer volkomen om de tuin. Hij heeft contractbreuk gepleegd. Hij dwingt immers af dat er geschrapt wordt in een advies waaraan zijn ministerie zich publiekelijk vooraf gebonden had verklaard. Het is een onwaarheid dat de andere partijen hiermee akkoord zijn gegaan. Het zijn louter de chicanes van Defensie geweest. Hierdoor heeft Marjolein Ovaa, moegestreden na achttien jaar, de doek in de ring gegooid door onder protest het geld te accepteren en te tekenen. Fred Spijkers weigert dit echter en vecht door. 'Overspannen en paranoïde' Van der Knaap doet alsof hij de enige Nederlander is die nog niet weet dat zijn ministerie Ovaa en Spijkers misleid en mishandeld heeft. Als hij gedetailleerde informatie nodig heeft,   'De nieuwe staatssecretaris komt terug op de toezeggingen van zijn voorganger.' ligt er toch het rapport van de Nationale Ombudsman, die het optreden van Defensie "onthutsend" noemde? Bovendien zijn er de verklaringen van zijn eigen ministerie, toen de zaak in 1997 in de publiciteit kwam. Spijkers zou ontslagen zijn omdat hij "mensen ernstig heeft beschadigd". Zijn opdracht Marjolein Ovaa voor te liegen, betoogde Defensie tot voor de rechter, zou hij zelf verzonnen hebben en zou voortkomen "uit overspannen en paranoïde gedrag". Tegenover de Volkskrant verklaarde het ministerie: "Die man is paranoïde. De medische feiten van psychiaters bevestigen dat." (...) "Die man kan fictie niet van werkelijkheid onderscheiden." Het Gerechtshof in Den Haag noemde later de "onderhavige valsheid in geschrifte" van Defensie om Spijkers geestesziek te laten verklaren "een uitermate kwalijk feit". Van der Knaap bestaat het zijn brief aan de Kamer als volgt te besluiten: "Ik ben van opvatting dat door Defensie, binnen het redelijke alles in het werk is gesteld om tot een oplossing te komen." Een staatssecretaris met dergelijke 'opvattingen' kan de Kamer beter naar huis sturen. Dat spaart voor de toekomst parlementaire enquêtes uit. © 2002 Katholiek Nieuwsblad Niets van deze uitgave mag opnieuw worden uitgegeven in welke vorm dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.