Katholiek Nieuwsblad: "Van der Knaap misleidt Tweede Kamer'

Afluisteren is in dit land gewoner dan de meeste Nederlanders voor mogelijk houden
Katholiek Nieuwsblad . . Kamerzetel 151 . . Klokkenluiders <===> SDN . . Crisisdebat . . Media

Onze overheid heeft er jaarlijks 50 miljoen voor over om haar burgers in de gaten te houden


Bent u ook zo'n getapte jongen?

Henk Rijkers, 26 mei 2006

Katholiek Nieuwsblad

De Tweede Kamer eiste deze week opheldering over het afluisteren van twee Telegraafjournalisten. Maar sinds jaar en dag bespioneert de Nederlandse overheid haar eigen burgers vrijwel ongehinderd en buiten proporties. Wettelijk is er weinig geregeld. Wim van de Pol schreef er een boek over.

Henk Rijkers

Afluisteren is in dit land gewoner dan de meeste Nederlanders voor mogelijk houden. Het is hier zowel gemakkelijk als gebruikelijk een tijdje 'onder de tap' te zijn. Onze overheid heeft er jaarlijks 50 miljoen voor over om haar burgers in de gaten te houden. Dat is dan nog exclusief de kosten van tapkamers en computersystemen en wat u zelf betaalt via de telefoonrekening.

     
   
Deskundigen zijn het erover eens dat Nederland een afluisterparadijs is geworden
 
     
In 2003 bezocht KN het echtpaar Hörchner uit St.-Michielsgestel, dat ten onrechte door het OM was vastgezet en vervolgd. Robert Hörchner legde materiaal over waaruit niet alleen bleek dat zijn telefoon was afgetapt, maar ook dat het tapverslag was gemanipuleerd. Het was zo kras dat we hardop constateerden: dit wordt publicatie. Onmiddellijk daarop ging de telefoon. Het was de politie die meldde dat zij een aanklacht ging indienen wegens smaad. Uit deze brutale intimidatiepoging bleek dat wij op dat moment werden afgeluisterd, in de huiskamer van burgers die ten onrechte verdacht waren geweest en allang door de rechterlijke macht waren vrijgesproken, niet door gebrek aan bewijs, maar door afwezigheid van iedere redelijke grond van verdenking. Een technisch expert stelde een maand later vast dat er zich nog steeds een zendmicrofoon in huis bevond.

Gezond wantrouwen
Hoeveel er precies in Nederland wordt afgeluisterd, is niet bekend, maar vast staat dat de Nederlandse overheid een van de meest schaamteloze luistervinkjes in de westerse wereld is. Het Duitse Max Planckinstituut berekende dat Nederland koploper is met ongeveer 10.000 taps over het afgelopen jaar. Daar zijn de taps van inlichtingendiensten als de AIVD en MIVD niet eens bij inbegrepen. Weinig Nederlanders liggen er wakker van, hoewel regelmatig blijkt, zoals bij het bovengenoemde voorbeeld, dat politie en justitie ook afluisteren als het niet mag, zoals bij mensen die zijn vrijgesproken. Kennelijk ontbreekt het de Nederlander aan het gezonde wantrouwen jegens de staat, dat de Amerikaan zo kenmerkt. Deskundigen zijn het erover eens dat mede daardoor ons land een afluisterparadijs geworden is, waar de overheid alle vrijheid heeft - en zo nodig neemt - om te doen wat haar uitkomt. Het briefgeheim is bijvoorbeeld veel beter beschermd. Om dat te schenden is toestemming nodig van een rechter, terwijl voor een telefoontap de handtekening van een gemachtigde ambtenaar volstaat. En wist u dat uw eigen mobieltje als afluistermicrofoon kan dienen, ook nadat u het heeft uitgezet?

Varkens
Journalist Wim van de Pol schreef een boek om de problematiek van het afluisteren in Nederland enigszins in kaart te brengen. Dat valt niet mee, want gegevens daarover worden niet bekendgemaakt. Toch blijkt er nog meer dan genoeg aan wetenswaardigs te melden. De verdienste van Onder de tap zit hem vooral in het bij elkaar brengen en ordenen van de informatie die over deze schimmige bezigheden bekend zijn. Dat het zo schimmig is, danken we mede aan minister Donner. Dankzij hem kunnen gesprekken van verdachten met hun advocaten en zelfs met hun artsen en geestelijke verzorgers afgeluisterd worden, hoewel dit volgens de wet verboden is. Gesteund door de minister lapt het OM echter de wet aan de laars. Het herinnert volgens Van de Pol aan Orwells Animal Farm: sommige varkens zijn meer gelijk dan anderen en mogen vrijelijk de wet overtreden.

11 september
Van de Pol besteedt een groot deel van zijn boek aan een bevattelijke uitleg van de techniek die met het afluisteren (inclusief sms en e-mails) is gemoeid. Intrigerend is het aandeel van Israël hierin heeft. Dit land is wereldleider in afluistertechnologie. Als zodanig levert het ook afluistersystemen aan andere landen zoals de VS en Nederland. Deze systemen lopen echter jaren achter met de laatste stand van de Israëlische technologie: die houdt dit land voor zichzelf. Intussen wordt vermoed dat in de verkochte systemen softwarematige 'achterdeurtjes' voor eigen gebruik zijn ingebouwd. Als dat klopt, zijn de Israëlische inlichtingendiensten de best geïnformeerde ter wereld omdat zij in beginsel bij elk gesprek kunnen komen dat ergens ter wereld (bijvoorbeeld Nederland) door een Israëlisch systeem wordt gecontroleerd. In dat kader komt Van der Pol ook te spreken over het bekende verhaal dat Israël in de maanden voorafgaand aan 11 september 2001 een massa spionnen naar de VS stuurde en blijkbaar op de hoogte was dat al-Qaeda ging toeslaan.

Wim van de Pol heeft een zeer verdienstelijk overzicht samengesteld van alle aspecten die met de afluisterproblematiek zijn verbonden. Er is ook goed nieuws: afluisteren wordt steeds moeilijker. Vooral het opkomende bellen via internet is technisch haast niet bij te houden. In een recente brief aan de Kamer stelde minister Brinkhorst daarom aftapbaarheid als eis aan nieuwe communicatiediensten. U kunt dus rustig slapen. Hoe de techniek zich ook ontwikkelt, als het aan het kabinet ligt, zal men u niet uit het oog verliezen.

Wim van de Pol, Onder de tap. Afluisteren in Nederland.
Uitg. Balans, 336 pp., pb., € 16,50, ISBN 90-5018-700-5.