|
HOOFDSTUK
XVII
(blz. 100 - 107) Ikvond de inrichting van het pakhuis even merkwaardig als Edith mij beschrevenhad, en geraakte zelfs in geestdrift over het werkelijk treffende voorbeeld, datdaar geleverd wordt van de onbegrensde deugdelijkheid, die arbeid krijgt dooreen volmaakte regeling. Het pakhuis werkt als een reusachtige molen, waar wagon-en scheepsladingen goederen worden uitgestort, die het aan de andere zijdeverlaten in ponden en onsen, ellen en duimen, maatjes en vaten, in verband metden oneindig samengestelden eisch van de stoffelijke behoeften van een halfmilioen menschen. Dr. Leete, met behulp van gegevens die ik hem verstrekte metbetrekking tot de manier, waarop in mijn tijd goederen verkocht werden,becijferde eenige verbazingwekkende uitkomsten In bezuiniging door het modernestelsel verkregen.
Toen wij naar huis gingen, zeide ik: ~ "Na wat ik vandaag gezien heb, bij watgij mij verhaald hebt en wat ik van uw dochter vernam in het stalenmagazijn, benik thans vrijwel op de hoogte van uw systeem van verdeeling van goederen en hoegij daardoor de diensten van een tusschenhandel missen kunt. Maar ik zou gaarneiets meer weten van uw stelsel van productie. Gij hebt mij in het algemeenverteld hoe uw arbeidsleger is ingericht, maar wie bestuurt den arbeid? Welkehoogste autoriteit beslist wat in deze afdeeling zal worden gedaan, zoodat vanalles genoeg wordt voortgebracht en toch geen arbeid verspild? Het schijnt mijtoe dat dit een verbazend gecompliceerde en moeilijke taak is, die buitengewonebekwaamheden vergt."
~ "Dunkt u datwaarlijk? Ik verzeker u dat dit niet zoo is, maar integendeel zoo eenvoudig enberustende op zulke duideIijke en gemakkelijk toegepaste beginselen, dat deambtenaren in Washington, die dit werk verrichten, enkel menschen van gezondverstand behoeven te zijn om er zich tot algemeene tevredenheid van te kwijten.De machine, die zij besturen, is ongetwijfeld zeer uitgebreid, maar zóólogisch samengesteld en zóó eenvoudig van werking, dat zij bijna vanzelf gaat,en alleen een dwaas haar zou kunnen verstoren, gelijk u zult toestemmen na eenpaar woorden van verklaring. Nu gij al een vrij goed inzicht hebt van hetverspreidingssysteem zullen wij daarbij beginnen. Zelfs in uw tijd warenbeoefenaren van statistiek in staat u te zeggen, welk getallen katoen, fluweel,wol, vaten meel, aardappelen. boter, paren schoenen, hoeden en parapluiesjaarlijks door de natie werden gebruikt. Wegens de omstandigheid, dat deproductie in particuliere handen was, en dat men geen middel had om statistiekenvan verspreiding te verkrijgen waren die cijfers niet nauwkeurig juist, maartoch bijna. Tegenwoordig, nu elke speld, die het nationale pakhuis verlaat,opgeteekend wordt, zijn de cijfers van verbruik in een week, een maand, eenjaar, die telkens aan het eind van zulk een tijdsverloop in handen van debetrokken beambten komen, natuurlijk precies. Op deze getallen. met een spelingvoor toe- of afneming van vraag door bijzondere oorzaken, wordt de begrooting,voor een jaar bijvoorbeeld, gebaseerd. Deze begrootingen met eenige ruimtevoor de zekerheid, nadat zij door het algemeen bestuur zijn aangenomen,ontheffen de ambtenaren voor den verkoop van alle verantwoordelijkheid, totdatde goederen door hen ontvangen zijn. Ik spreek van begrootingen over een geheeljaar, maar in den regel loope; zij alleen over dien tijd in het geval vanstapelartikelen, waarbij op een voortdurend gelijkmatige vraag kan wordengerekend. In de groote meerderheid van kleinere industrieën, waarvan deartikelen aan veranderingen van mode en smaak onderhevig zijn en afwisselingnoodig is, houdt de productie ongeveer gelijken tred met de consumptie, en geeftde verkoop telkens begrootingen op den grondslag van wekelijksche vraag.
~ "Nu is de geheelevoortbrenging verdeeld in tien groote afdeelingen, die elk een groep vanverwante bedrijven vertegenwoordigen, en elk afzonderlijk bedrijf wordt op zijnbeurt door een afzonderlijk bureau vertegenwoordigd, dat een volledig statistischoverzicht bezit en bijhoudt van de betrokken nijverheid, den staat van hetartikel en de middelen tot verbetering. De begrootingen van het departement vanverkoop, na goedkeuring door de regeering, gaan als bestellingen naar de tienafdeelingen, die hen verdeelen over de ondergeschikte bureaux voor de vakken endeze zetten iedereen aan het werk. Elk bureau is verantwoordelijk voor de taak,die hem is opgedragen en deze verantwoordelijkheid wordt bekrachtigd doorinspectie vanwege de hoofdafdeeling en vanwege de regeering; terwijl hetdepartement van verkoop de goederen niet aanneemt zonder toezicht; eindelijk,als in de handen van den consument eenig voorwerp ongeschikt blijkt te zijn,maakt ons stelsel mogelijk dat de fout bij den oorspronkelijken vervaardiger kanworden opgespoord. De productie van zaken voor particulier verbruik vereischtniet de geheele werkkracht van de natie. Nadat de noodige hoeveelheid door deverschillende vakken is afgeleverd, wordt het overblijvende arbeidsvermogenbesteed aan het maken van vast kapitaal, zooals gebouwen, machines,ingenieurswerk en zoo voorts,"
~ "Een zaak valt mijin," zeide ik, ,,die misschien ontevredenheid zou kunnen geven. Alser geen gelegenheid voor particulier initiatief is, hoe kan er dan waarborgbestaan dat de aanvragen van kleine minderheden van menschen om zekerevoorwerpen geleverd te krijgen, waaraan geen algemeene behoefte is, wordenvoldaan? Een regeeringsbesluit kan hun te allen tijde de middelen ontnemen omhun persoonlijken smaak te bevredigen, enkel omdat de meerderheid hun smaak nietdeelt."
~ "Dat zou zekertirannie zijn," antwoordde Dr. Leete, "en u kunt er op aan dat dit bij onsniet plaats vindt, aan wie vrijheid even dierbaar is als gelijkheid ofbroederschap. Als gij ons stelsel beter zult leeren kennen, zult gij zien, datonze ambtenaren en regeeringspersonen niet alleen in naam, maar werkelijk dehelpers en dienaren van het publiek zijn. De administratie mag de productie vaneenig artikel niet staken, zoolang er vraag naar is. Stel dat de vraag naar eenzaak zoo sterk daalt, dat de fabrikatie ervan uiterst kostbaar wordt. Dan wordtnatuurlijk de prijs evenredig verhoogd, maar zoolang de consument betalen wil,gaat de productie voort. Of stel, dat een artikel, dat tevoren niet werdgemaakt, gevraagd wordt. Als de regeering aan den ernst van de vraag twijfelt,kan zij gedwongen worden tot den aanmaak over te gaan door een verzoekschrift,dat een bepaalde hoeveelheid consumptie garandeert. Een regeering, of eenmeerderheid, die aan het volk zou willen beduiden wat het moest eten, drinkenof dragen, zooals immers in uw tijd in dit land gebeurd, zou beschouwd wordenals een zonderling anachronisme. Misschien hadt gij goede redenen om diebeperkingen van persoonlijke vrijheid te dulden, maar wij zouden zeondraaglijk vinden. Ik ben blijde, dat gij hierop gekomen zijt, want nu kan ik ulaten zien, hoe veel directer en deugdelijker het toezicht op de productiedoor elk ingezetene thans is, dan in uw dagen, toen de zoogenaamdeondernemingsgeest bloeide, terwijl het eigenlijk heerschappij van het kapitaaldiende te heeten, want de gewone burger had er weinig of geen deel aan."
~ "Maar hoe kunt gijspreken van den prijs van kostbare artikelen?" vroeg ik. "Hoe kunnen deprijzen worden bepaald in een land, waar geen strijd is tusschen koopers enverkoopers?"
~ "Net zooals het biju ging," antwoordde Dr. Leete. "U vindt dat dit verklaring noodig heeft,"zeide hij, toen ik hem ongeloovig aanzag, "maar het is niet moeilijk uit teleggen; de waarde van den arbeid, die er aan besteed was, werd aangezien als derechtmatige grondslag van den prijs van een voorwerp, en zoo is 't bij ons ook.In uw tijd maakte het verschil in loonen het verschil in waarde van den arbeid,nu is dit het betrekkelijk getal uren, waaruit de werkdag in de onderscheidengroepen bestaat, want het onderhoud van elken arbeider is even groot. De prijsvan iemands arbeid in een vak, dat zoo moeilijk is, dat, om vrijwilligers telokken, de uren op vier moeten gesteld worden, is tweemaal zoo hoog als in eenvak, waar de menschen acht uren bezig zijn. De uitkomst met betrekking tot dewaarde van den arbeid is, zooals gij ziet, alsof de man die vier uren werkte,per uur het dubbele kreeg van den ander. Deze berekening toegepast op denarbeid, die in de verschillende bewerkingen van een voorwerp noodig is, geeftden prijs aan vergeleken bij andere voorwerpen. Behalve de kosten van maken entransport, wordt bij sommige zaken de schaarschheid in aanmerking genomen. Watde groote stapelartikelen aangaat, waarvan altijd een overvloedige voorraadkan worden bereid, is deze factor buitenge sloten. De groote voorraad maakt, datalle golvingen in vraag of aanbod buiten spel blijven, zelfs in de meestegevallen van slechte oogsten. De prijzen van de levensbehoeften dalen elk jaar,maar rijzen zelden of ooit. Er zijn evenwel bepaalde soorten van artikelen, dievoortdurend of tijdelijk ongelijk zijn aan de vraag; bijvoorbeeld versche vischof zuivelproducten, die somtijds, en de voortbrengselen van hooge bekwaamheidof zeldzame grondstoffen, die meestal ongelijk worden aangeboden. Alles watmen hiertegen kan doen, is aan de ongemakken van de schaarschte trachtentegemoet te komen. Dit wordt gedaan door tijdelijk den prijs te verhoogen, alsde schaarschte tijdelijk is, of voortdurend in het ander geval; hooge prijzenmaakten in uw tijd, dat de zaken alleen voor rijken verkrijgbaar waren, maartegenwoordig. nu de middelen van allen gelijk zijn, is de eenige uitwerking datzij, die de dure zaken het meest verlangen, ze ook willen betalen. Natuurlijkblijft de natie, evenals iedereen die in de behoeften van het publiek moetvoorzien, dikwijls met kleine partijen goederen zitten door veranderingen in demode, door ongunstig weer of verscheidene andere oorzaken. Hiervan moet zij zienaf te komen, evenals de kooplieden bij u, en het verlies wordt bij de kosten vanhet bedrijf gevoegd. Wegens het groote getal koopers wien dergelijke goederengelijktijdig kunnen aangeboden worden, is er bijna nooit moeite om ze kwijt teraken met een zeer gering verlies. Ik heb u nu een algemeen denkbeeld gegevenvan ons productiesysteem zoowel als van het distributiestelsel. Is het zoosamengesteld als gij dacht?"
Ik erkende, dat het zoo eenvoudig was als iets.
~ "Ik ben zeker,"ging Dr. Leete voort, "dat het niet bezijden de waarheid is, te zeggen. dathet hoofd van een van de duizenden particuliere huizen in uw dagen, dieonafgebroken waakzaam moest wezen tegen de bewegingen van de markt, dekunstgrepen van zijn concurrenten, en tegen wanbetalers, een moeilijker taak haddan de groep mannen, die thans in Washington de werkzaamheden van het geheelevolk besturen. En dit alles bewijst enkel, mijn waarde vriend, dat het veelgemakkelijker is iets goeds te doen dan verkeerd. Het is een gemakkelijker taakvoor een generaal om van boven uit een ballon, met een volledig overzicht vanhet terrein, een millioen soldaten ter overwinning te voeren. dan voor eensergeant om een peloton door het struikgewas te leiden."
~ " De generaalvan het leger, dat de bloem van de mannen uit het volk bevat, moet de eerste manvan het land zijn, grooter dan de President van de Vereenigde Staten," zeideik.
~ "Hij is Presidentvan de Vereenigde Staten," hervatte Dr. Leete, "of liever gezegd bestaat devoornaamste taak van het presidentschap in het aanvoeren van hetarbeidsleger."
~ "Hoe wordt hijgekozen?" vroeg ik.
~ "Ik heb ulaatst gezegd," antwoordde Dr. Leete, "toen ik den prikkel van den wedijverbeschreef in alle rangen, dat de weg van bevordering voor de besten loopt doordrie klassen naar den officiersrang en van daar, door de luitenantsplaatsen naarden kapiteins- of hoofdmans- en den kolonels- of opzichtersrang. Vervolgens, meteen tusschenrang in sommige van de grootere vakken, komt de generaal van hetgild, onder wiens onmiddellijk toezicht alle werkzaamheden van het gild wordenverricht. Deze beambte is het hoofd van het bureau, dat zijn bedrijfvertegenwoordigt en verantwoordelijk voor den arbeid onder zijn beheer. Degeneraals van de gilden hebben een prachtige positie, die de eerzucht van demeesten ten volle bevredigt, maar boven zijn rang, die vergeleken kan worden, omde militaire analogie voor te zetten, bij wien van een divisiegeneraal, is dechef van een der tien groote afdeelingen, of groepen van verwante vakken. Deopperhoofden van deze tien groote afdeelingen van het arbeidsleger, kunnengesteld worden naast de bevelhebbers van uwe legerkorpsen, ofluitenant-generaals, die elk een twaalf- tot twintigtal gilde-generaals onderzich hebben. Boven deze tien opperofficieren, die zijn raad uitmaken, staat dehoofdaanvoerder, de President van de Vereenigde Staten.
"De commandant van het arbeidsleger moet alle graden en rangen onder hendoorloopen hebben, van gewoon werkman af. Laat ons zien, hoe hijstijgt. Zooals ik u gezegd heb, is het eenvoudig door de uitmuntendheid vanzijn gedragsstaat, dat een werkman door de graden van de gewone soldaten opkiimttot het aspirant-luitenantschap. Verder wordt hij bevorderd tot den rang vankolonel of opzichter, door aanstelling van hoogerhand, bepaaldelijk gekozen uitde candidaten met de beste lijsten. De generaal van het gild benoemt tot derangen onder hem, doch hij zelf wordt niet benoemd, maar gekozen."
~ "Gekozen?"riep ik uit."Is dat niet gevaarlijk voor de tucht in het gilde, door de candidaten teverleiden zich door intrigeerenden steun van hun ondergeschikten teverwerven?"
~ "Dit zou het ongetwijfeldwezen," antwoordde Dr. Leete, "als zijn ondergeschikten stemrecht hadden ofiets bij de verkiezing in het midden te brengen. Maar dat hebben zij niet. Ditis juist de eigenaardigheid van ons stelsel. De generaal van het gilde wordt uitde opzichters gekozen door stemming van de eereleden van het gild. dat wilzeggen, van hen, die hun tijd hebben uitgediend en hun ontslag gekregen hebben.Zooals gij weet, veriaten wij op het vijf-en-veertigste jaar het leger, enbeschikken over de rest van ons leven tot eigen ontwikkeling en uitspanning.Maar natuurlijk blijft de omgeving van ons actief leven een krachtigen invloedop ons uitoefenen. De vrienden van toen blijven onze vrienden ook later. Wijworden nog altijd aangemerkt als eereleden van ons voormalig gild enonderhouden de levendigste belangstelling voor zijn welvaren en goeden naam inde handen van het volgend geslacht. In de clubs van eereleden, waarwij elkaar ontmoeten, wordt over niets zooveel gesproken als over de zaken, diedaarmede in verband staan, en de jonge mededingers naar hoogere rangen in hetgild, die de beoordeeling van ons oude lieden doorstaan, kunnen er op rekenen,dat zij hunne zaken weten. Op grond daarvan vertrouwt de natie aan de eereledende benoeming van den generaal toe, en ik meen te mogen beweren, dat geen en kelevroegere vorm van samenleving een kiezerskorps kon hebben gevormd, zoo bijuitnemendheid voor hun taak geschikt, zoowel wat betreft volstrekteonpartijdigheid, kennis van de bijzondere eigenschappen en het verleden vancandidaten, bezorgdheid voor goede resultaten en volstrekte afwezigheid vanzelfzucht. Elk van de tien luitenants-generaal of hoofden van afdeelingen wordtweer gekozen uit de generaals van de gilden, die tot een afdeeling behooren.ook bij stemming van de eereleden. Natuurlijk bestaat er een neiging bijelk gild om zijn eigen generaal te benoemen, maar geen gild van een afdeelingheeft genoeg stemmen om iemand te kiezen, die niet door de meerderheid van deanderen gesteund wordt. En ik verzeker u, dat het bij deze verkiezingen zeerlevendig toegaat."
~ "De president,denk ik, wordt gekozen uit de hoofden van de tien groote afdeelingen?"
~ "Juist, maar diehoofden zijn niet benoembaar, alvorens zij een aantal jaren buiten dienst zijngeweest. Het is zeer zeldzaam. dat iemand al de rangen doorloopt tothet aanvoerderschap van een afdeeling, lang voor zijn veertigste jaar, en aanhet einde van een vijfjarigen dienst als zoodanig, is hij gewoonlijkvijf-en-veertig. Als hij ouder is, blijft hij in zijn rang, als hij jonger is,wordt hij niettemin uit het leger ontslagen na afloop van dezen termijn. Het zouniet goed zijn, als zoo iemand weer in de gelederen terugkeerde. Detusschenruimte tot hij kan dingen naar het presidentschap, is bestemd om hem dentijd te verschaffen, dat hij zich goed thuis kan gevoelen in de natie in hetalgemeen, en meer ingezetene is geworden dan lid van het arbeidsleger. Bovendienverwacht men, dat hij zich deze periode zal ten nutte maken om den algemeenentoestand van het leger te bestudeeren, in plaats van enkel dien van de groep,die hij heeft bestuurd. Uit de vorige hoofden van afdeelingen, dietegelijkertijd verkiesbaar mogen zijn, wordt de president gekozen, bij stemmingdoor alle mannen, die niet aan het arbeidsleger verbonden zijn."
~ "Mag het leger nietmeestemmen over den President?"
~ "Neen, zeker niet.Dat zou nadeelig voor de tucht kunnen zijn, die door den President moetonderhouden worden als algemeen vertegenwoordiger van het volk. Zijn rechterhandvoor dit doel is het college van Inspecteurs, een hoogst belangrijk departementin ons staatsbestuur; bij dit college komen alle klachten en mededeelingen overgebreken in de goederen, onwilligheid of onbekwaamheid van ambtenaren, oftekortkomingen in eenigen tak van openbaren dienst. De inspecteurs evenwelwachten niet op aanmerkingen. Niet alleen zijn zij er op uit om elk gerucht vanfouten in den dienst op te vangen en te onderzoeken, maar het is hun taak omdoor stelselmatig en voortdurend toezicht op elk gedeelte van het leger, teontdekken wat er verkeerds geschiedt, vóór iemand anders. De President isgewoonlijk niet veel beneden de vijftig jaar als hij wordt gekozen en blijftvijf jaar in functie, als een eervolle uitzondering op den regel van ontslag methet vijf-en-veertigste. Aan het einde van zijn diensttijd wordt een nationaalcongres bijeengeroepen om zijn verslag te hooren en het goed of af te keuren.Als het rapport wordt goedgekeurd, wordt hij gewoonlijk door het congres voorvijf jaar in den internationalen raad benoemd. Het congres, moet ik er bijvoegen, ontvangt ook de rapporten van de hoofden der afdeelingen en eenafkeuring maakt iemand onverkiesbaar tot President. Maar het is zeldzaam, dathet volk aanleiding heeft om den hoogen ambtenaren anders dan dankbaar te zijn.Wat hun bekwaamheid aangaat, te zijn opgeklommen, door zoo vele en strengebeproevingen, tot hunne betrekkingen, is op zich zelf een bewijs vanbuitengewone gaven. en hun goede trouw wordt gewaarborgd door het stelsel, datvoor geen ander motief plaats laat, dan zich de achting van hunne medeburgerswaardig te maken. Omkooping is onmogelijk in een maatschappij, waar nocharmoede, noch rijkdom bestaat, terwijl het vleien van de groote menigte ofkuiperij worden belet door de voorwaarden van bevordering."
|
Homepage Grondvest . . . . . SDN homepage
Statuten van de Bellamy Stichting
Stichting Sociale Databank Nederland