|
HOOFDSTUK VIII
blz. 44 - 49
Toen ik wakker werd gevoelde ik mij zeer opgefrischt en ik lag een langen tijd
te soezen in het genot van lichamelijken welstand. De aandoeningen van den
vorigen dag, mijn ontwaken in het jaar 2000, het gezicht van het nieuwe Boston,
mijn gastheer en zijn gezin, en de wonderlijke dingen die ik vernomen had,
vormden een witte, open plaats in mijn brein. Ik dacht, dat ik thuis in mijn
slaapkamer was, en de fantasieen die ik, half droomende en half wakende, maakte,
hadden betrekking op de gebeurtenissen en indrukken van mijn vorig leven.
Droomerig overpeinsde ik de bijzonderheden van Decoratie Dag, mijn uitstapje met
Edith en hare ouders naar den berg Auburn, en het eten bij hen na onzen
terugkeer in de stad. Ik bedacht hoe lief Edith er dien dag had uitgezien, en
dat bracht mij op ons huwelijk, maar nauwelijks was ik aan dat genoegelijk
onderwerp begonnen, toen ik opgeschrikt werd uit mijn droom door de herinnering
aan den brief dien ik den vorigen avond van den aannemer had ontvangen, waarin
hij de nieuwe werkstakingen aankondigde, die tot in het oneindige de voltooiing
van ons huis konden verschuiven. Het verdriet van deze herinnering deed mij
geheel ontwaken. Ik herinnerde mij een afspraak met den aannemer tegen elf uur
en deed mijn oogen open om op de klok aan het einde van mijn bed te zien hoe
laat het was. Maar ik zag geen klok, en wat meer was, ik merkte dadelijk, dat ik
niet in mijn kamer was. Ik sprong op in het bed en keek verschrikt rond in de
kamer. Ik denk wel eenige oogenblikken gezeten te hebben, rondkijkende, zonder
in staat te zijn te gissen, wie en waar ik was. Vreemd, dat de indruk van deze
onpersoonlijkheid zoo rampzalig is, maar wij zijn zoo geschapen. Er zijn geen
woorden voor den zielsangst, dien ik uitstond gedurende dit eindelooze blinde
zoeken naar mijzelf in de oneindige ruimte. Geen andere aandoening van het
gemoed is mogelijkerwijze te vergelijken bij het gevoel van algeheelen
geestelijken stilstand, tengevolge van het verlies van een grondslag voor de
gedachten, een uitgangspunt, dat iemand overkomt in de oogenblikken
van verduistering van de ikheid. Ik hoop dit gevoel nooit meer te zullen hebben.
Ik weet niet hoe lang deze toestand duurde ~ het scheen mij een onmetelijke tijd
~ toen, als een bliksemstraal, de herinnering aan alles terugkwam. Ik wist weer
waar en wie ik was, en hoe ik daar kwam, en dat die tooneelen uit het leven van
gisteren die aan mij waren voorbijgetrokken, een geslacht betroffen, lang
geleden tot stof vergaan. Ik sprong uit bed, ik stond in het midden van de kamer
met de handen aan de slapen van het hoofd, opdat zij niet zouden barsten. Toen
viel ik voorover op het ledikant, met het gezicht in de kussens, onbewegelijk.
De reactie, die onvermijdelijk was ten gevolge van de opwinding en de
geestelijke koortsachtigheid, die het eerste gevolg geweest waren van mijne
ontzettende aandoening, was gekomen. De crisis, die gewacht had op de volle
erkenning van mijn toestand, en van alles wat er uit voortvloeide, had mij
aangegrepen, en met gesloten tanden en hijgende borst lag ik terneer en streed
voor mijn behoud. In mijn gemoed was alles in elkaar gestort, gevoels
gewaarwordingen, associaties van gedachten, denkbeelden over menschen en dingen,
alles was opgelost en had den samenhang verloren en was ondergegaan in een
kokende massa, in een oogenschijnlijk onherstelbaren chaos. Er waren geen
rustpunten over, niets was op zijn plaats gebleven. Alleen de wil bleef over,
maar was ooit een menschelijke wil krachtig genoeg om tot zulk een onstuimige
zee te zeggen: stil, houd U rustig! Ik durfde niet denken. Elke poging om te
bevatten wat mij gebeurd was en wat daaruit volgde, veroorzaakte een
ondragelijke spanning van het brein. De gedachte dat ik twee menschen was, dat
mijn ikheid dubbel was, begon mij onweerstaanbaar te bekoren als een eenvoudige
oplossing van het geval.
Ik wist, dat ik op het punt stond mijn verstand te verliezen. Als ik daar bleef
liggen denken, was ik verloren. Afleiding, welke dan ook, moest ik hebben, en
ten minste de afleiding van lichamelijke inspanning. Ik sprong op, en kleedde
mij haastig aan, deed mijn kamerdeur open en ging de trappen af. Het was nog
vroeg, nog niet geheel dag, en ik vond niemand beneden. Er was een hoed in de
gang en ik ontsloot de straatdeur, die zoo losjes bevestigd was, dat inbraak
niet tot de gevaren van het moderne Boston bleek te behooren. Twee uren wandelde
of rende ik door de straten van de stad, vooral in het schiereilandgedeelte van
de stad. Niemand dan een oudheidkundige, die iets weet van het verschil tusschen
het Boston van heden met het Boston van de negentiende eeuw, kan zich eenigszins
voorstellen welke reeks van ontzettende verrassingen ik onderging op mijn tocht.
Van het dak gezien den vorigen dag, was mij de stad inderdaad vreemd voorgekomen
maar dat was enkel de algemeene aanblik. Hoe volkomen de verandering geweest was
begreep ik eerst, nu ik door de straten ging. De weinige oude herkenningsteekens
verhoogden enkel den indruk, want zonder hen zou ik mij hebben kunnen verbeelden
in een andere plaats te zijn.
lemand zal in zijn kindsheid zijn geboortestad verlaten en vijftig jaar later
terugkomen wanneer hij haar in vele opzichten veranderd zal zien. Hij is
verwonderd, maar hij is niet ontzet. Hij weet, dat er een groote tijdsruimte
verloopen is en hij is zich evenzeer veranderingen bewust bij zichzelf. Hij
herinnert zich de stad van vroeger nog maar flauw. Maar vergeet niet, dat ik
geen gevoel had van een groot verschil in tijd.
Volgens mijn bewustzijn was het nog gisteren, eenige uren geleden. dat ik
gewandeld had in dezelfde straten, die nu bijna geen enkel punt van overeenkomst
meer bezaten met de oude stad. Het beeld van haar was zoo versch en sterk, dat
het niet verdreven werd door den indruk van de nieuwe stad, maar daarmede
worstelde, zoodat mij nu de eene en dan de andere voorkwam te bestaan. Niets zag
ik, dat hierdoor niet verkleurd was, zooals de gezichten van een verbleekte
fotografie.
Eindelijk stond ik weer voor de deur van het huis, waar ik uit was gekomen.
Instinctmatig moeten mijne voeten mij naar de plek van mijn oude woning hebben
gebracht, want ik had geen bepaald plan om terug te komen. Het was mij niet
bekender dan eenige andere plaats in de stad van een vreemd geslacht, noch kon
ik de bewoners beschouwen als mij minder vreemd dan alle andere mannen en
vrouwen, die nu leefden. Indien de deur gesloten ware geweest, dan zou ik door
den weerstand er aan herinnerd zijn en, dat ik er eigenlijk niets te maken had
en zou heengegaan zijn, maar zij gaf toe aan den druk van mijn hand, en met
onvaste schreden door de gang gaande, kwam ik in een van de kamers. Ik viel op
een stoel neer en bedekte mijn brandende oogen met de handen om de verschrikking
van de vreemdheid buiten te sluiten. Mijn zielsangst was zoo groot, dat ik er
lichamelijk door in de war raakte. De wanhoop in die oogenblikken, toen het was
alsof mijn brein wegsmolt en de verslagenheid van mijn hulpeloosheid ~ hoe kan
ik haar beschrijven. Ik jammerde als een verloren mensch. Ik voelde, dat, als er
geen huip kwam, ik mijn verstand zou verliezen. En de hulp bleef niet uit.
Ik hoorde het geruisch van kleeren en zag op. Edith Leete stond voor mij.
Haar schoon gelaat vloeide over van innig medelijden.
~ "O, wat scheelt u toch, mijnheer West," zeide zij. "Ik was hier toen u
binnen kwam. Ik zag hoe vreeselijk bedroefd u was, en toen ik u hoorde klagen,
kon ik niet zwijgen. Wat is u overkomen? Waar bent u geweest? Kan ik niets voor
u doen?"
Misschien had zij onwillekeurig haar handen uitgestoken in
een gebaar van medelijden, terwijl zij sprak. Hoe dit zij, ik zag ze in de mijne
gevat en hield mij vast met een zoo sterken drang, als iemand, die op het punt
staat te verdrinken, het touw grijpt dat hem wordt toegeworpen. Terwijl ik naar
haar gezicht vol erbarming opzag en hare oogen, vochtig van aandoening, hield
mijn hoofd op te draaien. De teedere, menschelijke ontferming, die in den
zachten druk van hare vingers trilde, bracht mij den steun, dien ik noodig had.
Dit schonk mij de kalmte als een tooverdrank.
~ "God zegene u," zeide ik na eenige oogenblikken. "Hij moet u mij
gezonden hebben. Ik denk, dat ik krankzinnig zou geworden zijn, als gij niet
gekomen waart." De tranen stonden haar in de oogen.
~ "O, mijnheer West," riep zij uit. "Hoe onhartelijk moet gij ons hebben
gevonden! Hoe konden wij u ook zoo lang alleen laten? Maar nu is het toch over,
niet waar? U bent nu zeker beter, is 't niet?"
~ "Ja," zeide ik, "dank zij u. Als u nog niet dadelijk weg wilt gaan, zal
ik gauw weer mijzelf wezen.
~ "Ik ga zeker niet weg," hernam zij, met een kleine trilling in het
gelaat, dat meer medelijden uitdrukte dan duizend woorden. "U moet het niet
onhartelijk vinden, dat wij u zoolang aan uw lot overlieten. Ik heb haast niet
geslapen van nacht, zoo dacht ik er over, hoe vreemd gij vanmorgen zoudt
ontwaken; maar vader zeide, dat u lang zoudt slapen. Hij zeide, dat het beter
was u niet te veel medelijden te toonen in het begin, maar u afleiding trachten
te bezorgen en u op uw gemak te zetten.
~ "Dat doet u inderdaad," zeide ik. "Maar u ziet, dat het nogal een
sprong is, honderd jaar, en ofschoon ik het gisterenavond minder voelde, had ik
vanochtend heel rare gewaarwordingen." Nu ik hare handen vasthield en mijn
oogen op haar gevestigd had, kon ik zelfs een weinig spotten met mijn ellende.
~ " Niemand dacht er aan, dat gij van morgen zoo vroeg alleen zoudt zijn gaan
wandelen," vervolgde Edith. "0, mijnheer West, waar bent u toch
geweest?"
Toen vertelde ik haar mijn indrukken van mijn ontwaken tot het oogenblik dat ik
haar vond, zooals ik het beschreven heb. Het verhaal overstelpte haar met
aandoenlijk medelijden, en ofschoon ik een van hare handen had losgelaten,
trachtte zij niet de andere terug te trekken, omdat zij wel zag, hoe goed het
mij deed.
~ "Ik kan mij wel eenigszins voorstellen wat voor een gevoel dat was,"
sprak zij. "Het moet verschrikkelijk geweest zijn. En dat wij u zoo alleen
hebben laten tobben! Zult u ons ooit kunnen vergeven?"
~ "Maar nu is het weg. Voor het oogenblik hebt u het totaal op de vlucht
gejaagd."
~ "Zult u dan oppassen, dat het niet terugkeert?" vroeg zij angstig.
~ " Daar kan ik nog niet voor instaan," antwoordde ik. "Het is nog te
vroeg om daar iets van te zeggen, omdat alles nog zoo vreemd voor mij wezen
zal."
~ " Maar u moet tenminste niet probeeren er alleen tegen te vechten," ging
zij voort. "Beloof ons, dat u bij ons zult komen en goede vrienden met ons zult
worden en ons toestaan u te helpen. Misschien kunnen wij niet veel doen, maar
dat zal toch beter zijn dan alleen te blijven met zulke gevoelens."
~ "Als ik mag, zal ik altijd bij u komen," zeide ik.
~ "0 ja, ja. dat moet u zeker doen," hernam zij haastig. "Om u te helpen,
zou ik alles doen wat ik kon."
~ "Alles wat ik vraag is, dat u mij eenigszins beklagen zult, zooals u nu
schijnt te doen," was mijn antwoord.
~ "Dat is dan afgesproken." zeide zij lachend door hare tranen; "Den
volgenden keer komt u het mij zeggen, in plaats van in uw eentje heel Boston
door te loopen."
De afspraak, dat wij geen vreemden voor elkaar zouden zijn, scheen mij niet
anders dan natuurlijk, zoo dicht bij elkander hadden ons gebracht mijn verdriet
en hare liefdevolle tranen.
~ "Ik beloof," voegde zij er bij, met een uitdrukking van bekoorlijke
schalkschheid, terwijl zij sprak allengs overgaande in geestdrift, "dat als gij
bij mij komt, ik u zoo erg beklagen zal als ge maar wilt, maar u moet geen
oogenblik denken, dat ik u wezenlijk beklaag, of dat uw droefheid lang zal
duren. Ik weet dat de wereld tegenwoordig een hemel is, vergeleken bij de wereld
in uw tijd en dat het eenige gevoel, dat u spoedig zult krijgen, een gevoel van
dankbaarheid aan God zal zijn, dat uw leven toen op zulk een zonderlinge manier
werd weggenomen en u werd teruggeschonken nu."
|
Homepage Grondvest . . . . . SDN homepage
Statuten van de Bellamy Stichting
Stichting Sociale Databank Nederland