van 22 mei 1997 Het stelsel van sociale zekerheid wordt onbetaalbaar als we niets doen aan de verhouding actieven inactieven. We worden ouder, mede daardoor komen we minder makkelijk aan de slag en veel aanwas van jongeren is er ook niet meer. De WRR schetst drie mogelijke oplossingen. Zes miljoen werkenden betaalden in 1995 de uitkeringen voor vier miljoen werklozen, arbeidsongeschikten en gepensioneerden. Deze verhouding is dit jaar voor het eerst iets gunstiger geworden wat meer werkenden op minder inactieven. gunstige beeld houdt geen stand. Over drie jaar verslechtert de verhouding tussen inactieven en actieven alweer. De beroepsbevolking veroudert. Dat levert niet alleen een hogere AOW-last op, maar ook een hogere werkloosheid onder oudere werknemers. De ouderen vallen uit het arbeidsproces weg via VUT-regelingen, en onvrijwillig via ontslag of WAO. In 2020 zullen bij ongewijzigd beleid krap zes miljoen werknemers met elkaar krap zes miljoen uitkeringsontvangers onderhouden. De uitweg die de WRR ziet is het verhogen van de arbeidsparticipatie, om te beginnen bij oudere werknemers. Dat houdt de sociale lasten draaglijker. Er is ook een ideëel motief. De WRR ziet werk als de belangrijkste ontplooiingsmogelijkheid. Sociale zekerheid moet daar dienstbaar aan zijn. Lukt dat op een arbeidsmarkt waar de eisen steeds hoger worden gesteld? Nederlandse bedrijven profileren van de loonmatiging. Maar op wereldschaal moet worden geconcurreerd met kennisniveau en steeds groeiende arbeidsproductiviteit. De technologische veranderingen gaan razendsnel. Daarom moet de beroepsbevolking permanent worden bijgeschoold, vindt de WRR, niet alleen de werknemers in vaste dienst, maar ook alle flexwerkers. Niet alle werknemers kunnen dat bijbenen. Het is een belangrijke oorzaak voor de hardnekkige, langdurige werkloosheid. De krapper wordende arbeidsmarkt werkt mee. Als arbeid schaarser wordt, krijgen ondernemers belang bij het investeren. Maar je kunt te veel van werkgevers vergen. De investering weegt niet altijd op tegen de kosten. Bovendien dreigt het gevaar dat de investeringen in werknemers te in sommige sectoren gebrek aan goedgeschoold personeel. Dat levert hogere looneisen op die een opstuwende werking hebben op het algemene loonpeil. De banengroei en vereiste hogere arbeidsparticipatie stokken dan. De WRR werkt drie modellen voor de sociale zekerheid uit die, elk op hun eigen manier, leiden tot de hogere arbeidsdeelname: het poldermodel, het activeringsmodel en het toeslagenmodel. De raad adviseert een combinatie van de laatste twee modellen. Van de drie modellen is onderzocht of ze rechtvaardig zijn, rechtmatig, doeltreffend, doelmatig en of ze een houdbaar sociaal stelsel garanderen. Geen van de drie modellen scoort op die criteria optimaal.