Goud fungeert nog slechts als beleggingsobject

27 september 1997 Van onze verslaggever Frank Kalshoven AMSTERDAM - 'Goud fungeert nog slechts als beleggingsobject, maar het is wel een slechte belegging.' De Nederlandsche Bank moet de resterende goudvoorraad verkopen en haar reserves fors terugbrengen. Zo kan de staatsschuld met minimaal 5,5 procentpunten, of een kleine veertig miljard gulden, dalen tot onder de 65 procent van het nationaal inkomen. Dit stellen Casper van Ewijk en Bert Scholtens van de Universiteit van Amsterdam in een artikel dat binnenkort verschijnt in het vakblad Openbare Uitgaven. De twee economen hekelen de wijze waarop de centrale bank omspringt met de goud- en deviezenvoorraad. 'De Nederlandse staat lijdt structureel verlies op de middelen die zij aan de centrale bank ter beschikking stelt', stelt het duo. Door de overreserves fungeert DNB nu als een soort 'beleggingsinstelling' voor de staat, maar wel een die 'een lager rendement haalt dan dat waartegen het rijk zélf leent'. De Nederlandse Bank verkocht in 1993 en in 1997 een deel van de goudvoorraad. In 1993 verkocht de bank 400 ton voor 7,6 miljard gulden, begin dit jaar 300 ton voor 6,4 miljard gulden. Scholtens en Van Ewijk vinden dit veel te weinig. Deze goudverkopen hebben geen invloed gehad op de totale officiële reserves van De Nederlandsche Bank. De bank keerde de opbrengst niet uit aan de enige aandeelhouder, de staat, maar voegde de opbrengst toe aan de reserves. De reserves namen door de transacties toè omdat bij beide goudverkopen aantrekkelijke boekwinsten werden gemaakt. De totale goud- en deviezenreserve van De Nederlandsche Bank is veel groter dan nodig is, stellen Van Ewijk en Scholtens. Ze verwijzen hierbij onder meer naar de bijdrage die van Nederland wordt verwacht in het startkapitaal van het Europees Monetair Instituut, de voorloper van de Europese Centrale Bank. De bijdrage van elk land aan dit kapitaal, maximaal 50 miljard ecu of ruim 100 miljard gulden, wordt bepaald aan de hand van een verdeelsleutel. Hierin wordt rekening gehouden met de bevolkingsomvangen de hoogte van het nationaal inkomen. Nederland zou 4,4 procent van het totale kapitaal, of 2,2 miljard ecu, moeten overmaken aan Wim Duisenberg in Frankfurt. De reserves van de Nederlandsche Bank zijn veel groter. Nederland beschikte vóór de goudverkoop van begin dit jaar over 9,5 procent van de totale Europese goudreserves en 7,8 procent van de totale reserves. Na verkoop van een vijfde van de voorraad resteert een goudaandeel van 7,1 procent; het aandeel in de totale Europese reserves is door de gemaakte boekwinst op de goudverkoop alleen maar toegenomen. De centrale bank, concluderen Scholtens en Van Ewijk, kan ten minste 'de reserves met ongeveer de helft verminderen'. Verdere verlaging lijkt mogelijk door de introductie van de euro. De bank gebruikt haar reserves aan marken, francs en dollars nu om steunaankopen te doen in het kader van het Europese wisselkoersarrangement. Veel Europese wisselkoersen verdwijnen op 1 januari 1999 als de munten versmelten in de euro. Na; verkoop van de resterende goudvoorraad en het op een lager peil brengen van de totale reserves zou De Nederlandsche Bank een kleine veertig miljard gulden moeten overmaken aan de staat Hierbij is nog geen rekening gehouden met de boekwinst die op de goudverkoop kan worden gemaakt. De staatsschuld zou door deze transactie in één klap met 5,5 procentpunt dalen. Commentaar: Al eerder werd er bij de Sociale Databank Nederland op gewezen dat er rond de invoering van de euro bijzondere effecten zouden optreden in de circulatie van het geld, en andere onverwachte monetaire aspecten zouden opdoemen. Ook de risico's van verlies aan waarde van onze deviezenvoorraad werd bij de SDN naar voren gebracht. Kamerlid Hendriks duidde al eerder en tijdens de Algemene Beschouwingen over de miljardennota en de troonrede op gevaren in die richting. De vragen die hij stelde aan de regering zijn evenwel nog steeds onbeantwoord gebleven. Ook de plenaire bijdrage van de heer Hendriks over de goudreserves van de Deutsche Bundesbank bleef zonder enige beantwoording van de regering. Stelselmatig gaan zowel premier Wim Kok als de minister van Financiën Gerrit Zalm de monetaire aspecten uit de weg. Hiermee wordt de democratische controle van het parlement ondergraven, waartegen de grote fracties van CDA, VVD, PvdA en D'66 kennelijk geen bezwaar hebben Het is evenwel bijzonder verheugend te kunnen constateren dat docenten en hoogleraren aan de universiteiten - die in toenemende mate de site van de SDN bezoeken - kennis en ideeën over geldpolitieke onderwerpen overnemen, en in een openbare discussie brengen. Jammer is wel, dat geen bronvermelding wordt gemaakt. Het geeft echter de oorspronkelijke bedenkers van deze mogelijkheden en problematiek toch een gevoel dat zij serieus genomen worden op een gebied dat tot nu toe in de massamedia onder een strikt embargo lag, en als een absoluut taboe beschouwd werd: de GELDPOLITIEK.