Ander Europa lijst

UIT PVDA-VLUGSCHRIFT NUMMER 123, 5 SEPTEMBER 1998

Het Nederlandse stelsel van ziektekostenverzekering loopt ernstig gevaar door de Europese eenwording, vreest PvdA-Kamerlid Rob Oudkerk. Hij hekelt vooral de rol van Europees commissaris Bangeman, die een 'doorgeslagen marktdenker' zou zijn. Volgens Oudkerk moet het kabinet snel inventariseren op welk gebied Brussel het Nederlandse rijksbeleid overvleugelt.

'We krijgen Amerikaanse toestanden als we Bangeman en zijn medestanders hun gang laten gaan', waarschuwt Oudkerk. 'Hij pleit voor marktwerking in sectoren als thuiszorg, ziekenhuiszorg en bij specialisten. Als de Nederlandse overheid de vergiftigende invloed van Bangeman blijft onderschatten, komen we onszelf tegen' Oudkerk heeft afgelopen week tijdens de behandeling van de wet die concurrentie onder apothekers mogelijk maakt aan den lijve ondervonden hoe groot de invloed van Brussel is. 'Farmaceutische bedrijven slaan nu al Den Haag over en richten zich direct tot de Europese instanties.

Tal van details die ik in het apothekersvoorstel wilde inbouwen konden niet doorgaan vanwege Europese regelgeving. Het kabinet moet snel met een nota komen waarin geïnventariseerd wordt welke volksgezondheidswetgeving in Nederland niet meer mogelijk is door Brusselse regels. Oudkerk is beducht voor het verschijnsel dat Nederlanders zich op grote schaal in het buitenland laten behandelen. 'België kent geen wachtlijsten. In Duitsland worden geneesmiddelen veel eenvoudiger verstrekt dan hier. Ik vrees dat mensen die genoeg geld hebben zich door de eenwording steeds vaker over de grens zullen laten behandelen. Om die rechtsongelijkheid tussen arm en rijk te voorkomen, moeten we streven naar harmonisatie tussen Europese lidstaten op het gebied van zorg.' Toch is Oudkerk geen tegenstander van de Europese eenwording. 'De Europese gezondheidszorg moet zich in de richting van het Nederlands model ontwikkelen. Anders krijg je ofwel Amerikaanse toestanden door marktwerking, ofwel rechtsongelijkheid door grensoverschrijdende zorg.'

PATIËNTEN BLIJVEN ONDANKS EUROPA LIEVER BIJ MOEDERS POT

De Europese eenwording zal het provincialisme in de gezondheidszorg niet doorbreken. 'Mensen willen nu eenmaal zo dicht mogelijk bij hun eigen stek behandeld worden', zegt de Maastrichtse hoogleraar gezondheidswetenschappen Hans Maarse. Toch heeft de totstandkoming van één open Europese markt grote gevolgen voor de zorg. Het eerste deel van een serie over de gevolgen van de Europese eenwording in aanloop naar de Europese verkiezingen.

Laten Nederlandse patiënten zich in een verenigd Europa massaal over de grens behandelen? Maarse noemt het 'een schrikbeeld', maar hij verwacht dat het meevalt. 'Grensoverschrijdende zorg is op dit moment een marginaal verschijnsel. Alleen in grensgebieden als Zeeuws-Vlaanderen zal er in toenemende mate gebruik van worden gemaakt.' Theo van Berkestijn, algemeen secretaris van de overkoepelende Europese artsenorganisatie, beaamt dit. 'Mensen die in het ziekenhuis liggen hebben weinig behoefte aan een sociaal isolement. Ze willen dus dicht bij huis behandeld worden.' Toch zal het gebruik van voorzieningen in het buitenland toenemen.

Volgens Jan Knipscheer, directeur van Thuiszorg Rotterdam, speelt de digitale revolutie daarin een belangrijke rol. 'De ontwikkeling van Internet zal grotere gevolgen hebben dan de eenwording. Mensen krijgen zicht op het zorgaanbod en kunnen beslissen of ze zich in Zutphen, Nice of Kopenhagen laten behandelen.' Er zijn al een aantal doorbraken in de Europese rechtspraak. 'Er is een EU-richtlijn dat verzekeraars ingrepen, verricht in het buitenland, moeten verzekeren,' aldus Knipscheer. 'Zo hadden wij laatst een patiënt die een openhartoperatie in Nice had ondergaan en de nazorg in Rotterdam wilde genieten.' Van Berkestijn: 'Vroeger moesten patiënten hun verzekeraar om toestemming vragen voor behandelingen over de grens. Dat hoeft in de toekomst waarschijnlijk niet meer, krachtens een recente uitspraak van het Europees Hof. Het zal daarom in de toekomst moeilijker worden voor zorgverzekeraars om productieafspraken te maken met zorginstellingen.'

Deskundigen wijzen unaniem het personeelsgebrek in de zorgsector aan als é&eacaute;n van de belangrijkste problemen. Kan Europa in het oplossen van dit tekort een rol spelen? 'In Spanje en Italië zijn tienduizenden werkloze artsen', aldus Van Berkestijn. 'Het is alleen de vraag of Nederland daar gebruik van kan maken gezien het enorme taalprobleem. In de verpleging zal het personeelstekort de komende jaren nog veel nijpender worden. Het personeelsbestand vergrijst immers net zo snel als de Nederlandse samenleving' Maarse wijst erop dat de Maastrichtse thuiszorgorganisatie Europese oplossingen voor dit probleem zoekt. 'Hier worden medewerkers van Belgische thuiszorgorganisaties opgeleid, met name in de kraamverpleging. In ruil werken zij in de regio Maastricht in de thuiszorg.' Knipscheer verwacht weinig van internationale rekrutering van personeel. 'Negen van de tien werknemers die we uit het buitenland halen mislukken.

Niet alleen de taal, maar ook de zorgvisie verschilt sterk tussen de Europese lidstaten.' Knipscheer zoekt de oplossing in andere maatregelen. 'We kunnen niet doorgaan met het verkorten van arbeidstijd. In andere sectoren levert dat werkgelegenheid op, maar in de thuiszorg zijn eenvoudigweg geen mensen meer te vinden. We moeten dus terug naar de veertig-urig werkweek. Ons beleid is er daarnaast op gericht om het werk zo lang mogelijk aantrekkelijk te houden voor de oudere werknemers.'