AAN       : Stichting: 'Ars Aequi'
VAN       : N.C. Burhoven Jaspers
Datum     : 8 mei 1997
Betreft   : brief van Dhr. J.P.J. van Wielink d.d. 22 april 1997

In termen van 'Transactional Analysis' hanteert de NVvR hier de methode om al oordelend zich van het niveau van 'volwassene' naar 'ouder' te verheffen. Daarmee onttrekt men zichzelf bij voorbaat aan oordeel, maar drukt tegelijkertijd wel de ander terug in de rol van onmondig 'kind'. Deze tactiek, veelvuldig toegepast voor propagandadoeleinden, kan alleen met enig succes gebruikt worden door de partij die de macht heeft (of denkt te hebben), de tegenpartij wil kleineren, maar in ieder geval in discussie confrontatie met feiten uit de weg wil gaan. De klassiek juiste respons daarop is terugfluiten naar de situatie van 'volwassene' versus 'volwassene'. Met andere woorden: kies nu eens een volwassen opstelling en ga in op reële argumenten of breng de integriteit op tenminste ronduit toe te geven dát met alle middelen van macht te willen vermijden.

Onder het kopje "Wetenschappelijk Rapport" wordt gesproken van feitelijke onjuistheden en van methodische en juridische fouten, die zouden zijn opgespoord door Mr. de Werd in diens artikel in Trema. Bijna ieder manuscript kent, ondanks scrupuleuze controle, in de eerste oplage wel enige spel- en telfouten. En ja hoor: het IRM-rapport van 49.000 woorden vormt daarop echt geen uitzondering. Met buitengemeen scherpe blik zijn door Mr. de Werd wel twee / drie spel- en telfouten geconstateerd en als zodanig geëtaleerd !. De NVvR nu maakt aansluitend van het zo messcherp door Mr. de Werd opgespoorde 'spatje' een VLEK, waarna de koe van neus tot staart BONT wordt verklaard. Een ware banvloek uitgesproken over het IRM-rapport !

Men zeg eigenlijk: U hoeft dat IRM-rapport niet te lezen, beste abonnee van Ars Aequi, want dat heeft Mr. de Werd al voor u gedaan en zijn bevindingen zijn zo negatief dat u zich de moeite kunt besparen. Een dusdanig patroniserende stellingname is niet correct tegenover de lezer van Ars Aequi, waar deze geacht moet worden in staat te zijn tot zelfstandig oordelen. Als men zich verder bedenkt dat Mr. de Werd ook uitgesproken positief commentaar op het IRM-rapport heeft gegeven, commentaar dat in het artikel van de NVvR onvermeld blijft, steekt dit eens te meer. Verder is daar het meermaals door de NVvR gebruikte adjectief "suggestief". Suggestie duidt op het moedwillig opdringen van bepaalde voorstellingen die niet volledig de waarheid zouden weergeven. Het gebruik van dit woord kan de indruk wekken dat de NVvR de schrijvers van het IRM-rapport beticht van opzettelijke oneerlijkheid. Dit is zonder meer onbehoorlijk te noemen. Het moet mij dan ook van het hart dat de positionering van de NVvR om de twee genoemde redenen mij voorkomt als niet in overeenstemming met de te verwachten standing van de vereniging.

De NVvR citeert dan wel uiterst selectief uit het artikel van Mr. de Werd, maar loopt om de hete brij heen, daar waar Mr. de Werd stelt dat de verwevenheid van functies (bijv. advocaat / plv. rechter) en de nevenfuncties van rechters neerkomen op een schending van artikel 6 van het EVRM. Dá nu is een duidelijk helder standpunt dat het zeker verdient getoetst te worden; inmiddels heeft kamerlid Hendriks hierover al kamervragen gesteld aan onze minister van Justitie. Buiten de grenzen heffen Nederlandse diplomaten graag betweterend het wijsvingertje in verband met mensenrechten. Maar nu heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens Justitie uiterst pijnlijk op de vingers getikt ten aanzien van het gebruik van anonieme getuigen. Komt nu snel de tijd naderbij dat hetzelfde Hof (in het verlengde van het Procola-arrest ?) de Nederlandse rechter een schending van de Rechten van de Mens zal aanwrijven door het bovengenoemde standpunt van Mr. de Werd volmondig te bevestigen ? Tot en met de Raadsheren van de Hoge Raad wegens onder andere nevenfuncties zoals zware commissariaten in de bancaire- en assurantiesfeer ? Laat dan niemand zich in quasi-onschuld wentelen en zeggen: dat hebben we nou helemaal niet zien aankomen.

Opvallend is dat onder de kop "Kwantiteit" de NVvR vrijwel niet ingaat op de strekking van het IRM-rapport, maar wel de kans aangrijpt om te preken voor eigen parochie en meer middelen te eisen. Zoals Montesquieu al constateerde, trekt macht macht naar zich toe.

Onder het kopje "Kwaliteit" wordt gesproken over het in de jaren zeventig gemaakte verwijt dat de zittende magistratuur in 'een ivoren toren' leefde. In de vierde alinea wordt geschreven: "In het IRM-rapport lijken Burhoven Jaspers c.s. een lans te breken voor een totaal verbod op nevenfuncties van alle rechters en voor instroom in de rechterlijke macht via alleen de 'eigen kweek' van de RAIO-opleiding. De rechterlijke macht moet, kortom, terug in de 'ivoren toren' teneinde iedere vorm van mogelijk externe beïnvloeding uit te sluiten."

Hier worden meerdere zaken in een adem bijeengeharkt en volstrekt ten onrechte op ons geprojecteerd. Inderdaad is het juist dat wij de (externe) Rechter-plaatsvervanger, door anderen wel genoemd togavuller, afgeschaft willen zien en ook dat wij vinden dat de burger recht heeft op een professionele rechter. Je laat toch ook niet de veearts eventjes invallen voor de huisarts ?? Op blz. 40 van het IRM-rapport staat: Wij beschouwen het instituut Rechter-plaatsvervanger als de brandhaard der verloedering binnen de rechterlijke macht. Dat is toch zeker eenduidige taal ?

Maar de schrijvers van het IRM-rapport zijn NIET tegen 'instroom' van juristen met andere signatuur. Als een jurist uit de advocatuur of de centrale overheid fulltime professioneel rechter wil worden, dan kan dat bij gebleken geschiktheid en na de nodige bijscholing, heroriëntatie en training, een goede zaak zijn. Dat is zelfs een mogelijkheid die bevorderd dient te worden om de zittende magistratuur minder afhankelijk te maken van het instituut van de Rechter-plaatsvervanger en van uitsluitend RAIO's.

Om, zoals de NVvR doet, daaraan toe te voegen: "De Rechterlijke macht moet, kortom, terug in de 'ivoren toren' ...enz", werkt enigszins op de lachspieren. Natuurlijk hebben de auteurs van het IRM-rapport dat niet bedoeld. Wat wij bedoeld hebben is dat een rechterlijk ambtenaar volstrekt onafhankelijk moet zijn en dat moet blijven door het nimmer aanvaarden van enige betaalde nevenfunctie. Dit is iets totaal anders dan het zich opsluiten in de 'ivoren toren'. Om zich te vrijwaren van de 'ivoren toren'-kritiek, zijn er in de huidige maatschappij wel andere mogelijkheden, zou men zeggen. Tot zover mijn reactie op enige passages in het artikel van de NVvR, die onjuist lijken. Tot slot merk ik op dat onder het kopje "Discussie" ook de NVvR stelt dat het IRM-rapport een bijdrage heeft geleverd aan de discussie over de inzet van Rechter-plaatsvervangers en over de nevenfuncties van de beroepsrechters. Prachtig toch, zeg ik dan ! Want daar ging het in wezen om! Dat was nou net onze bedoeling !

Onder het kopje "Tot slot" merkt de NVvR op dat het IRM-rapport - inzake het feit dat een combinatie van hoofd- en nevenfuncties bij de burger de vrees zou doen postvatten dat de rechter die hij tegenover zich treft niet onpartijdig is - de rechterlijke macht een voorhoudt waar zij haar voordeel mee moet doen ! Deze zo duidelijk waarderende woorden zouden de auteurs van het IRM-rapport met grote voldoening kunnen vervullen als ....., als er dan ook maar werkelijk ingegrepen wordt ten aanzien van externe Rechter-plaatsvervangers en nevenfuncties. En tegen andere zaken die niet horen. Mooi, want in werkelijkheid is er schokkend veel dat niet is zoals het behoort te zijn. Ter zake doende lijkt zeker de bekende uitspraak: iedere professie is een samenzwering tegen de leken. Het artikel van de NVvR lijkt dat te onderstrepen en daarmee onze diagnose van de rechterlijke macht als 'een gilde op drift' eerder te bevestigen dan te ontkrachten. Maar misschien maakt de NVvR een korreltje zout de soep wat smakelijker. Mijn mening is en blijft: iedere jurist(e), voor wie het woord integriteit waarde bezit en die wil weten wat er werkelijk gaande is, die leze het IRM-rapport. Dus toch maar !

Postbus 2105, 2240 CC Wassenaar, 070-5118922

Terug naar de brief van H.J. Rem en A. Rem-Bruijn
aan de President van de Hoge Raad mr. S.K. Martens