20 februari 1998 Door Peter de Waard DE RECORDREGEN is nog niet ten einde. De koersen zullen nog vele jaren blijven stijgen. Belangrijkste oorzaak is dat de geldstromen naar de Europese beurzen verder zullen aanzwellen door de vergrijzing. Dit blijkt uit een onderzoek van het Amerikaanse effectenhuis Morgan Stanley. Het effectenhuis verwacht dat dit jaar nog eens 672 miljard gulden aan nieuw geld naar de Europese aandelenmarkten zal stromen. In 1999 zal het bedrag oplopen tot 846 miljard gulden. Na de eeuwwisseling zullen de bedragen toenemen tot meer dan duizend miljard gulden per jaar. Directeur Henk Boom van de Nederlandse vermogensbeheerder Optimix spreekt van astronomische sommen. 'Als er zich geen onverwachte ontwikkelingen voordoen, zal de AEX-index dit jaar alleen al hierdoor stijgen tot 1300', rekent hij snel voor. Morgan Stanley heeft berekend dat alle op de Europese beurzen genoteerde aandelen eind december 1997 12.500 miljard gulden waard zijn, 12,5 biljoen gulden. Pensioenfondsen en particuliere beleggers bezitten ieder voor drieduizend miljard gulden aandelen. Verzekeraars hebben voor een bedrag van 2800 miljard aandelen. De resterende miljarden aan aandelen zijn in handen van beleggingsfondsen, niet-Europese beleggers en bedrijven zelf. Het extra geld is vooral afkomstig van pensioenfondsen en verzekeraars. Ieder zal dit jaar zo'n tweehonderd miljard nieuw geld naar de Europese effectenbeurzen brengen. Volgens Boom heeft dit enorme aanbod vooral te maken met demografische factoren. 'De vergrijzing speelt hierin een grote rol, evenals de uitholling van het sociale stelsel die overal in Europa gaande is. Mensen beseffen dat ze zelf voor hun oude dag moeten gaan sparen. 'Dat doen ze in de meeste gevallen niet door zelf een effectenportefeuille op te bouwen. Particulieren zullen dit jaar hoogstens nog eens 60 miljard zelf aan nieuw geld in aandelen steken; 2 procent van wat ze nu al hebben belegd. Wél zullen ze gaan beleggen via pensioenfondsen en verzekeraars die de inleg met 8 procent zullen zien stijgen. Tegenover een aanbod van 672 miljard gulden aan nieuw geld staat een aanzienlijk lager bedrag aan nieuw uit te geven aandelen. Europese bedrijven zullen dit jaar naar verwachting voor 400 miljard gulden aan nieuwe aandelen plaatsen. 'Dat is inclusief privatiseringen. Maar Morgan Stanley heeft ook berekend dat er voor zeker 100 miljard aan aandelen zal worden ingekocht', merkt Boom op. Per saldo overtreft de vraag het aanbod met meer dan 350 miljard gulden. 'Dit leidt onontkoombaar tot een autonome koersstijging.' Uiteraard betekent het niet dat een koersstijging ook zeker is. Onverwachte ontwikkelingen zoals vorig jaar de crisis in Zuid-Oost Azië kunnen roet in het eten gooien. 'En niemand weet wat de rente gaat doen. Uitgangspunt in de modellen van Morgan Stanley is dat de rente gelijk blijft. Indien de rente echter gaat stijgen, zal het aanbod van nieuw geld veel lager blijven. Beleggers blijven dan in vastrentende waarden', voorspelt hij. Maar een verdere daling van de rente - 'en dat is veel waarschijnlijker' - zou het bedrag nog verder doen oplopen. 'En dan zullen de koersen ook nog verder gaan stijgen.' In de afgelopen jaren hebben vooral grote privatiseringen in sectoren als de Telecom tot een redelijk aanbod van nieuwe aandelen geleid. Deze bron lijkt echter langzaam op te drogen. Zeker na het jaar 2000 zal het aantal privatiseringen van staatsondernemingen drastisch gaan teruglopen. Ook de inkoop van eigen aandelen, naast fusies en overnames, zullen het aanbod van aandelen doen verminderen. Boom trekt al een vergelijking met de VS. 'Hier is het aantal uitstaande aandelen in de afgelopen vijf jaar met 20 procent gedaald. En in de VS gaan in vergelijking met Europa relatief veel meer nieuwe bedrijven naar de beurs.' De marktwaarde van alle op de Amerikaanse beurs genoteerde fondsen bedraagt naar zijn zeggen 26 duizend miljard gulden, 26 biljoen; ruim twee keer zoveel als in Europa. 'Een ander effectenhuis, Paine Webber, heeft wel eens voorgerekend dat dit bedrag in de komende vijftien jaar met twee keer 26 biljoen zal gaan stijgen.' Oorzaak is ook hier de toenemende vergrijzing. 'De grootste spaarders zijn de mensen tussen 45 en 55 jaar. Die groep zal in de komende vijftien jaar blijven toenemen. Niet alleen in de VS, maar ook in Europa.' Peter de Waard