Pierre Heijboer analyseert: De regering Balkenende en de grote politieke partijen schaamden zich ook achteraf echt niet door zich te verontschuldigen voor de leugens en bangmakerij die zij verspreidden in de campagne voor het EU-verdrag. Zie de herdenking na 10 jaar. Mag ik óók even beledigen? De campagne voor de Europese Grondwet is voorbij - tijd voor een afrekening. Mijn afrekening met de lieden die hun bijdrage hebben geleverd aan de lange reeks van beledigingen, schofferingen en kleineringen die ik als NEE-stemmer weken lang over me heen heb gekregen. Ik ga iets terugzeggen, want ik vind dat ik me niet zo maar hoef te láten beledigen, schofferen en kleineren. Laat ik om te beginnen duidelijk maken waaróm ik NEE heb gestemd. Mijn reden om dat te doen had enkel alleen te maken met het feit dat ik mijn kinderen niet wil laten leven in een neo-liberaal Europa; een staat die sterk op Amerika zou lijken. Een staat, waarin zo goed als alles ondergeschikt zou zijn gemaakt aan economische groei, aan 'het gevecht om de wereldmarkten'. En waarin veel van de barmhartigheid die de staten van het oude Europa in hun regeringsstelsels hebben opgenomen bij het oud vuil zou worden gezet. Elke eerlijke econoom zal u vertellen dat het een keiharde wet is: neo-liberalisme = afbraak van sociale verworvenheden. En dat de voorgestelde Grondwet naar het neo-liberalisme wilde stond er onverbloemd in; lees dat voorstel maar. Uiteraard heb ik mij in het verleden geërgerd aan de manier waarop Balkenende de kiezer belazerde door met de VVD in zee te gaan; aan Zalms leugens over de euro; en aan de stiekeme manier waarop Turkije de EU wordt binnengeloodst. Maar dat waren slechts zijlijntjes, ergens in mijn achterhoofd. Ze hebben in mijn beslissing om NEE te stemmen niet echt een rol gespeeld. En nóg iets: ik was, ik ben en ik blijf een overtuigd voorstander van een Verenigd Europa. Mijn NEE was dus geen nee tegen Europa. Mijn NEE was ook geen nee tegen een eventuele Europese Grondwet. Mijn NEE had enkel en alleen van doen met het voorstel voor een Grondwet - déze Grondwet - dat aan mij was voorgelegd. Ik was dus een NEE-stemmer. En mijn God, wat was ik dus een oetlul! Althans, dat kreeg ik alsmaar te horen. ik was te stom om het allemaal te begrijpen, ik liep achter extremisten van rechts en van links aan, mijn ergernissen over de euro speelden mee, ik zag de hoofdlijnen niet, ik liet mij leiden door mijn emoties, ik hechtte geloof aan broodje-aap-verhalen, ik zou het zo leuk vinden om nee te zeggen, ik zou niet weten 'waar de Europese trein naartoe ging', ik besliste 'intuïtief', ik liet me leiden door chauvinisme en nationalisme, ik 'had schrik voor de toekomst', ik zei ja tegen de Amerikaanse hegemonie in de wereld, ik leed aan rebelsheid en koppigheid, ik was simpelweg onwetend, ik had, zoals velen van mijn landgenoten, een identiteitscrisis, ik maakte mezelf belachelijk, ik kwam buitenspel te staan, ik haalde de Europese Gedachte onderuit, ik zette mijn minister-president voor schut, ik liet demagogen mijn stemgedrag bepalen, ik zag niet hoe slecht het NEE in Frankrijk was voor 'het Franse imago', ik liet mij niets gelegen liggen aan grensoverschrijdende criminaliteit, ik zag het gevaar van China en India niet, ik vergat 'het Nederlands belang', ik kon niet rekenen, ik wilde 'terug' in plaats van 'door', ik was een navelstaarder, ik was 'angstig en benepen' Allemaal zaken die ik niet zo maar van een buurman of een cafévriend te horen kreeg, maar die in de krant stonden of op de tv werden gezegd. Over mij, de NEE-stemmer. Vond ik dat beledigingen? Mocht ik mij door al deze bullshit gegriefd voelen? Nou en of. Het was voor een groot deel ongefundeerd, in het wilde weg, uit de duim gezogen, arrogant geformuleerd. En niet op mij van toepassing! Wél op mij van toepassing: als mensen mij voor zó dom verslijten dat ik hun doorzichtige trucs en hun misleidende praatjes niet als zodanig zou doorzien. Dát is pas een belediging! Ik vind het daarom tijd voor een weerwoord. De lui die vonden dat ze mij de afgelopen weken vrijelijk konden beledigen dient van repliek te worden gediend. En misschien dat die repliek beledigend zal zijn. Ze hebben er echter om gevraagd. Ik pik er aan aantal uit. Ze allemaal noemen zou onbegonnen werk zijn. Ik hou het daarom maar bij degenen door wie ik mij het meest gegriefd heb gevoeld. Wim Kok. Wie op het idee is gekomen om u, meneer Kok, in de strijd te werpen voor een 'ja' voor de Europese Grondwet, moet niet goed bij zijn hoofd zijn geweest. Want u deugt niet, dat weet intussen heel Nederland. U heeft zich ontpopt als paladijn van het grootkapitaal (de banken) en als zakkenvuller. Kortom, als een symbool van onbetrouwbaarheid. We zouden door de Grondwet 'een democratischer Europa' krijgen, beweerde u in een mede door mij betaalde advertentie. Inderdaad, een iets democratischer Europa, maar bij lange na geen 'democratisch Europa'. Want de in de Grondwet voorgestelde 'Europese democratie' was mijlen verwijderd van bijvoorbeeld de Nederlandse. En dat was ook niet zo gek, want de tekst van die Grondwet was opgesteld door bestuurders, onder meer leden van het Europese Parlement en oud-ministers. En veel van hen hebben al schrijvend uiteraard behoorlijk aan zichzelf gedacht. Burgers die hen, met allerlei democratische rechten in de hand, voor de voeten gaan lopen - nou, liever niet. Je moest trouwens het voorstel voor die Grondwet wel goed en kritisch lezen om deze truc te herkennen. Of je kon gewoon een draaitol als Kok niet vertrouwen. En als je dat deed had je daar alle reden voor. Want dat van die democratie was niet de enige misleidende tekst in zijn advertentie. Hij zei namelijk óók dat we met de voorgestelde Grondwet naar een 'sociale toekomst van Nederland zouden gaan.' Als hij daarmee suggereerde dat dit een goede sociale toekomst zou zijn, zat hij gewoon te liegen. Want ook hij weet drommels goed dat wanneer je je maatschappij vrijwel uitsluitend richt op economische competitie (neo-liberalisme dus), dat je dan onherroepelijk verlies lijdt op het punt van bepaalde sociale rechten, zoals die van werknemers, ouderen en zieken. De Fransen hebben dat heel duidelijk gezien - en nu ook de Nederlanders. Een pak leugens dus, die advertentie van u, meneer Kok. Lodewijk de Waal. Nog even sprekend als voorzitter van de FNV. Als verdediger dus van de belangen van de werknemers; van mensen die een baan hebben en die als het even kan zouden moeten kunnen behouden. Ook de niet zo sterken onder hen. Want ook zij betalen maandelijks hun contributie aan de FNV. Forget it, adviseerde Lodewijk in een grote advertentie. We moeten dat nieuwe Europa hebben. Al zou de Grondwet van dat Europa korte metten maken met de rechten van die zwakkeren. Dat was - zoals gezegd - de overduidelijke inzet van het in de Grondwet voorgestelde neo-liberalisme. Sociale verworvenheden (de rechten van de zwakkeren) zouden onherroepelijk voor een deel verloren gaan. Dat is de Wet van de Markt. Wie dit ontkent liegt. Ook de tekst van De Waal in zijn 'ja'-advertentie bevatte een evidente leugen. 'De FNV geeft geen stemadvies,' zei hij. Maar meteen daarop zei hij: 'Maar wij vinden de Europese Grondwet voor ons een hele vooruitgang.' Als dit geen stemadvies is, beste Lodewijk, dan weet ik het niet meer. Zoals al die advertenties waarin voor de 'ja'-campagne bobo's aan het woord kwamen stemadviezen waren. Anders had de campagne-leiding ze niet geplaatst! Hoeveel verdien je intussen, Lodewijk? Heb je je schaapjes op het droge? Zal wel. Dus al die 'zwakkeren in de maatschappij' van de toekomst, al die 'uitvallers' - en dat zullen er in een neo-liberaal Europa heel wat meer zijn dan nu -, die mogen van jou de goot in. Bedankt, Lodewijk de Waal. Freek de Jonge Hij zat bij Barend en Van Dorp als de verpersoonlijking van de cynische zegswijze 'Wie op zijn twintigste geen socialist is heeft geen hart, en wie dat op zijn veertigste nóg is heeft geen verstand.' De Jonge, ooit eerlijk 'rood', is kennelijk tot de jaren des verstands gekomen. Daarmee heeft hij zich ontpopt als de typische goede verdiener die armoe en zorgelijkheid maar het liefst beschouwt als iets om van weg te kijken. En als iemand die zijn idealen overboord heeft gezet. Wat telt is immers de inhoud van de beurs. Is het gelijk van de grootheid en de macht. Freek de Jonge onderschrijft kennelijk dat gelijk. Of hij is gewoon te stom geweest om de tekst van dat Grondwet-ontwerp goed te lezen. Freek, je kunt me in al je komende conferences proberen te vertellen wat je wilt, maar ik zal er geen fluit meer van geloven. John Jansen van Galen Waar je de wetenschap vandaan haalde is mij een raadsel. Maar je scheen, zo bleek uit je artikel in Het Parool over de beweegredenen van de NEE-stemmers, heel precies te weten waar hun NEE-stemmen vandaan kwamen; wat erachter zat. Je zat er totaal en volkomen naast en je strooide al doende de ene belediging na de andere over die NEE-stemmers uit. Nou ja, er werd van je verwacht dat je een stuk schreef, want je was nou eenmaal een van de 'duiders' van je krant. Maar duiden, beste John, is iets anders dan 'een eind weglullen'. Jouw 'duiding' was een aaneenschakeling van elkaar-napraterij door journalisten; was natte-vingerwerk. O nee - was dat niet zo? Laat ik je dan vertellen waarom ik weet dat het wél zo is. Je had het namelijk ook over mij. En wat je over mij beweerde - over de beweegredenen voor mijn NEE-stem - raakte kant nog wal. Erger vind ik, dat je mij al doende ook grotelijks schoffeerde. Door mij onder meer neer te zetten als een onderbuikstemmer en als een burger die te stom was om te weten wat goed voor hem was. Mijn solidariteit met jouw krant, Het Parool, is groot. Je kent, naar ik aanneem, daarvan de reden. Dus je raakt me niet zo gauw kwijt als lezer. Maar wat meer fatsoen ten aanzien van de NEE-stemmers zou op zijn plaats zijn geweest. Zoals fatsoen altíjd op zijn plaats dient te zijn in de journalistiek. Wim Duisenberg 'De Grondwet maakt Europa sterk,' zei Wim Duisenberg, oud-directeur van de Europese Bank, in zijn - zoals ik al zei, mede door mij betaalde - advertentie. Nee Wim - die Grondwet zou Europa niet sterk hebben gemaakt. Die zou de Europese werkgevers, de Europese banken en de grote Europese ondernemingen sterk hebben gemaakt. Maar Europa, Duisenberg, dat zijn ook de mensen die er wonen en de mensen die er werken - in dienst van die werkgevers, die banken en die grote ondernemingen. En die mensen, Wim Duisenberg, zouden er door deze nieuwe Grondwet niet sterker op geworden zijn, maar zwakker - omdat ze een deel van hun sociale rechten zouden kwijtraken. Maar goed Wim, die mensen telden dus niet voor jou. En kom nou niet met de smoes, dat ook voor deze mensen nieuwe banen zouden worden geschapen. Kijk naar de neo-liberale Verenigde Staten. Kijk naar de ellende in de straten daar, en je ziet hoe deze smoes uitpakt. Neem een voorbeeld aan je vrouw, Wim. Die weet tenminste nog waar in deze wereld de echte sloebers te vinden zijn - en ze tracht iets voor hen te doen. Jij - ex socialist die je bent (met de nadruk op ex) - zet de toekomstige sloebers van een eventueel neo-liberaal Europa als een echte neo-liberaal gevoelloos aan de kant. Maar goed, we wisten al een tijdje wat we aan je hadden. De Volkskrant De Volkskrant - mij allereigenste krant, verdomme - heeft de afgelopen weken zijn ziel verkocht. Want te veel van zijn redacteuren hebben kennelijk vergeten wat er in de grondbeginselen van de krant staat. Daar staat namelijk met zoveel woorden in, dat de krant dient op te komen voor de verdrukten en de ontrechten in de samenleving. En wie zijn dat? Dat zijn de mensen in Nederland - werklozen, ouderen, zieken - die afhankelijk zijn van een veelheid aan sociale regelingen. Uiteraard moeten die regelingen door de gemeenschap kunnen worden opgebracht, dus misschien hier en daar wat worden aangepast. Maar ze mogen niet principieel worden aangemerkt als 'vertragers van de economische groei'. En dát gebeurde, hoe je het ook wendt of keert, in het neo-liberale Grondwet-voorstel. Desondanks koos de Volkskrant voor een krachtig 'JA'-offensief en zelfs voor een stemadvies. Waar bleven in dat offensief en dat stemadvies de verdrukten en de ontrechten? Welke rechtse yuppen ter redactie hebben dit erdoor gedrukt? Volkskrant, míjn Volkskrant, ga je zitten schamen! Wouter Bos Wat moeten we nou met jou, Wouter? Je was zo lang ons schatje, en nou val je hard uit de boom. Socialist diende je als lid van de Partij van de Arbeid nog altijd te zijn, en je gaf daar vaak blijk van. Maar de Wouter Bos die we de afgelopen weken hebben leren kennen was een uitgesproken neo-liberaal. Ontken het nou niet! Je zei 'ja' tegen de neo-liberale Grondwet die met name de VVD en het CDA zo ter harte ging. Je was er zwanger van, en dat kun je niet half zijn. Vaarwel bejaarden, vaarwel werklozen, vaarwel zieken, vaarwel 'sociaal Europa'. Getekend: Wouter Bos. Mijn stem is er maar één, Wouter, maar je bent hem voorgoed kwijt. Geert Mak Ook gij Brutus. Voelt gij u intussen ook als behorend tot degenen met wie het in de toekomst financieel niet meer mis kan gaan? En als iemand die een neo-liberaal Europa dus niet hoeft te vrezen? Of neigt gij simpelweg naar enige tegendraadsheid? Heb ik hierboven een te belangrijk punt gemaakt van het neo-liberalisme dat het voorstel voor de Grondwet kenmerkte? Nee, dat heb ik niet. Zie hoe de rijken - de sterken - in Nederland vóór hebben gestemd en de meeste minder rijken - de zwakkeren - tégen. De paar groene vlekjes op Maartje van Weegens kaart, zoals Bloemendaal, Heemstede en Oegstgeest, bewijzen het. Dáár wonen ze, die rijken, en ze wisten precies hoe ze moesten stemmen om in een toekomstig Europa nog méér rijkdom te kunnen vergaren. Is dit ouderwetse 'rode praat'? Nee, het is de realiteit van de voorgestelde Grondwet, waarin werd teruggegaan naar de jaren vijftig wat betreft de rechten van werknemers en zwakkeren. Wie Jozias van Aartsen aan het woord heeft gehoord tijdens het Kamerdebat na de dag van de stemming, heeft kunnen vernemen dat hij wil dat Bolkenstein gauw met Blair gaat praten. 'Om het liberale karakter van de Grondwet te redden.' Van Aartsen liet daarmee zien wat na de verwerping van de Grondwet de grootste zorg van de VVD is. Want misschien zou een nieuwe versie wel eens wat socialer kunnen uitpakken! En laat niemand nu nog durven te beweren dat dit (neo-)liberale karakter van de voorgestelde Grondwet niet het belangrijkste punt uit die Grondwet was. Hoe nu verder? Heel simpel: haal dat harde liberalisme uit die Grondwet. Vertrouw erop dat Europa zijn oude waarden niet hoeft te verloochenen om de strijd met de rest van de wereld aan te kunnen. Laat je niet opjutten door de goed verdienende priesters van de God van de Vrije Markt, maar BLIJF EUROPA! Pierre Heijboer, Amsterdam, 3 juni 2005