Beschaving van 'n land is af te meten aan het aantal daklozen, armen en voedselbanken om te concurreren met het buitenland!

Arbeid mag niet tot handelswaar worden gereduceerd zegt bisschop Muskens

Arbeid mag niet tot handelswaar worden gereduceerd

Kerken . . Politiek . . Klokkenluiders <===> SDN . . Snuffelhoekje . . English

Arbeid heeft in onze samenleving een centrale betekenis


Door Mgr. M.P.M. Muskens, Bisschop van Breda
Voorzitter Bisschoppelijke Commissie voor Kerk en Samenleving

Zie:

maar ook:

en:Bijbel:


Arbeid heeft in onze samenleving een centrale betekenis. Arbeid is niet alleen werk, maar ook de activiteit van een mens die contacten legt, zichzelf ontplooit, een bijdrage levert aan de samenleving. Maar helaas zien we dat onder invloed van de 'tucht van de markt' arbeid versmalt tot een economisch waarde. Hoewel arbeid een betrekkelijk schaars goed is geworden, geldt hij nog altijd als de vorm bij uitstek van maatschappelijke participatie. Deelname aan het maatschappelijk verkeer, ergens bij horen en toegang hebben tot de cultuurgoederen, hangen in belangrijke mate af van deelname aan het arbeidsproces. In ons land zijn niettemin twee miljoen mensen - in de meeste gevallen tegen hun wil - van het arbeidsproces uitgesloten.

Er is sprake van een groeiende maatschappelijke tweedeling. Een schrijnende onevenwichtigheid begint zich voor te doen in de verdeling van arbeid, diensten, inkomen en goederen. Dat is niet alleen zorgwekkend, het is vooral in strijd met humaniteit. Het onwaardige van dit arbeidsbestel geldt evenzeer voor mensen die wèl betaald werk verrichten. Over het algemeen verdient men een billijk, en vaak zelfs een goed salaris. Aan de andere kant worden zulke hoge eisen gesteld aan de deelnemers van het arbeidsproces, dat hun gezondheid, arbeidsvreugde en sociale leven er onder kunnen lijden. Het hedendaagse arbeidsbestel wordt genormeerd door principes als flexibiliteit, mobiliteit, rentabiliteit, deregulering en globalisering. Betaald werk lijkt steeds meer op "het bedrijven van topsport".

Arbeid krijgt bovendien vaker een instrumentele betekenis zonder eigen waarde. Zelfontplooiing, zingeving, sociaal betekenisvolle relaties: in het arbeidsproces is er nauwelijks ruimte meer voor. Dat is iets voor buiten werktijd. Het is dan ook tekenend dat ons land een dubieus record in handen heeft, als het gaat om arbeidsuitval. Vooral in het onderwijs, de landbouw, de bouw, de verpleging en in het vervoer knappen mensen in verhoogde mate af, raken afgebrand, worden arbeidsongeschikt.

Verharding en ontmenselijking liggen in de wereld van de betaalde arbeid op de loer. Kerken, maar niet alleen zij, moeten zich verzetten tegen de kolonisering van het menselijk (samen)leven door het marktgerichte denken. De menselijke waardigheid wordt bovenal aangetast door het niet hebben van betaald werk, vooral als dat leidt tot armoede. Wie had bij de invoering van de bijstandswet in de jaren vijftig het voor mogelijk gehouden dat in 1996 de armoede in Nederland terug zou zijn? De kerken en andere charitatieve instellingen waren er toen verheugd over dat de Nederlandse samenleving in haar geheel de verantwoordelijkheid op zich nam om de armoede uit te bannen. Maar na veertig jaar is de samenleving daarin niet geslaagd.

Integendeel. Een toenemend aantal huishoudens verkeert in een positie van structurele armoede. Bijna de helft van de huishoudens met een bijstandsuitkering moet al langer dan drie jaar van deze uitkering zien rond te komen. En daar is zelfs de meest spaarzame burger niet toe in staat, zo toont onderzoek aan. Voor mensen die in zo'n situatie verkeren, dreigt sociaal isolement doordat het eerst bezuinigd wordt op vervoer en communicatiemiddelen.

Daar bovenop komt de herziening van de stelsels van sociale zekerheid. Deze stelsels waren in belangrijke mate gemodelleerd rondom de positie en de betekenis van arbeid. Maar nu zijn de trefwoorden: 'onbetaalbaarheid van voorzieningen', '(straf)kortingen', 'rationalisatie', 'marktwerking'. Verder zien we een toenemende privatisering en een overheid die steeds meer een nachtwakersrol voor zichzelf ziet weggelegd. Wie ziek is, moet ook nog eens aanzienlijke eigen bijdragen ophoesten, en wordt onderworpen aan zeer stringente voorwaarden die aan verstrekkingen van allerlei voorzieningen worden gesteld. Daarenboven wordt het lot dat verarmden treft, steeds vaker opgevat als en persoonlijk tekort, zoals luiheid, onaangepastheid, gebrek aan inzet en motivatie, spilzucht of domheid. Toch lijdt het geen twijfel dat dit lot veelal zijn oorsprong vindt in beleid van bedrijven en overheden.

Voor de sociale zekerheid wordt gezocht naar een nieuwe architectuur. De mogelijkheid van miljoenen inwoners om een menswaardig en verzekerd bestaan te leiden is daar rechtstreeks mee gemoeid. In de discussie over de herijking van het stelsel ontbreken echter compassie met en betrokkenheid met de mensen om wie het uiteindelijk allemaal gaat.

Alom zien we distantie, rekenkundige overwegingen, toepassing van eufemistische begrippen als 'echte minima'. Te gemakkelijk wordt uit het oog verloren wat er voor betrokkenen op het spel staat, hoe het is om in de huidige omstandigheden aan de kant te moeten staan en je hand te moeten ophouden. Het is absurd de herziening van het stelsel te willen voltrekken zonder daarbij de verarmende en degenen die het moderne leven niet meer kunnen volgen, als belangrijkste referentiepunt te kiezen.

Menselijkheid, daar gaat het om. ook in de discussie over de verzorgingsstaat en arbeid. Want de arbeid is er voor de mens, en niet de mens voor de arbeid, zo zegt de Catechismus van de katholieke kerk. Zie ook de open brief aan de regering van 11.000 vrouwelijke religieuzen

M.P.M. Muskens (Bisschop van Breda)

(Forum, de Volkskrant van 1 juni 1996)



Koppeling naar KRO-RKK

Katholiek Nieuwsblad 16 maart 2001, 'Onze pers is een gesloten bastion'
Katholiek Nieuwsblad 22, Hoge Raad dekt grootschalige milieuvervuiling
Katholiek Nieuwsblad van 23 feb. 2001, Rechhters of vriendjes?