Door Hans van Zenderen (hoofdredacteur)

SCHOKKEND

Ook in Nederland blijkt het recht krom te zijn getrokken.

Met schokkende voorbeelden heeft de werkgroep Verontruste Burgers (VeB) aangetoond dat ons alom geprezen rechtssysteem ernstig is ondermijnd. Zo staat de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht niet langer buiten kijf. Verder overtreden nogal wat leden van de zittende magistratuur vrij ongegeneerd de wet. En alsof dat alles niet voldoende is, verdwijnen ook nog eens nagenoeg alle klachten over (het functioneren van) rechters zonder nader onderzoek in de prullenbak. Na de zeer ernstige affaires bij de opsporing van criminelen (parlementaire enquête) is er nu dus ook sprake van een crisis in de rechtspraak.

Let wel, het gaat niet om incidentele ontsporingen van een handjevol rechters. Vier verontruste burgers zijn tijdens hun onderzoek op ongehoord veel structurele misstanden gestoten. Gebleken is dat advocaten van vooraanstaande kantoren als rechter-plaatsvervanger grote invloed binnen rechtbanken en gerechtshoven hebben. En daar ligt dus de wortel van het kwaad, gezien ook het feit dat er inmiddels meer plaatsvervangers dan echte rechters zijn: 1417 tegen 1322.

Deze wanverhouding leidt tot een onaanvaardbare aantasting van de wettelijk vereiste onafhankelijkheid van rechters. Regelmatig staan advocaten tegenover deze plaatsvervangers voor hun cliënten te pleiten, terwijl zij als (ex)kantoorgenoten nauwe banden met die rechters hebben. Onder dergelijke omstandigheden dienen rechters zich terug te trekken. Maar met die verschoningsplicht, zo is door de VeB vastgesteld, wordt in een fors aan tal rechtszaken de hand gelicht . Hetgeen aantoonbare belangenverstrengeling tot gevolg heeft. Datzelfde gevaar bestaat in gedingen, die worden geleid door "echte" rechters, die in strijd met de wet betaalde nevenfuncties hebben. Maar erger nog dan die (mogelijke) partijdigheid is het feit dat wetsovertreders oordelen vellen over andere wetsovertreders. Anna dergelijke waanzinnige situaties zou Justitie onverwijld een einde moeten maken.

De procureur-generaal van de Hoge Raad, ons hoogste rechtscollege, is daartoe de aangewezen persoon. Hij dient klachten over het functioneren van rechters te onderzoeken. Gezien het grote belang van een bovenal zuivere rechtspraak moeten dergelijke onderzoeken natuurlijk grondig en uitermate zorgvuldig worden uitgevoerd.

Daarbij zijn de aangeklaagde rechters uiteraard zoals alle Nederlanders, onschuldig tot het tegendeel bewezen is. Dat tegendeel kan, volgens VeB, nogal een bewezen worden. In de praktijk is dat in te veel gevallen echter niet gebeurd. Omdat de procureur-generaal simpelweg het overgrote deel van de [periode 1991-1994 niet minder dan 317 klachten over vermeende partijdigheid van rechters terzijde geschoven. Zo veel onrecht is onverdraaglijk.

Hans van Zenderen, hoofdredacteur van de Gooi- & Eemlander

Terug naar de brief van H.J. Rem en A. Rem-Bruijn
aan de President van de Hoge Raad mr. S.K. Martens