Donkerstraat 17
3511 KB Utrecht
Telefoon: 030 2331328
Fax: 030 2331311
e-mail: snm@snm.nl

Achtergrondinformatie voor de bijeenkomst van ouderraden en medezeggenschapsraden van basisscholen in Sint-Oedenrode op 8 mei 2001. Over één ding zijn het Ecologisch Kennis Centrum van Ad van Rooij en Stichting Natuur en Milieu het eens: geïmpregneerd hout moet van de markt verdwijnen omdat de techniek een bedreiging vormt voor gezondheid en milieu. Over alle andere zaken wat betreft geïmpregneerd hout zijn wij het grondig oneens met de heer Van Rooij. In dit stuk geven wij graag onze visie op de problemen met geïmpregneerd hout en de vragen die spelen over de toestellen die bij scholen in' Sint-Oedenrode staan.

Geïmpregneerd hout wordt gemaakt met zeer gevaarlijke kankerverwekkende en reproductie toxische stoffen: chroom-6 en arseen. Die vormen een bedreiging voor de gezondheid van werknemers die hout impregneren. Ook zijn er risico's voor mensen (werknemers of doe-het-zelvers) die vers geïmpregneerd hout bewerken of verwerken: vooral zagen en schuren, maar ook laden en lossen. Naast chroom-6 en arseen zit er koper in de impregneermiddelen. Dit is niet schadelijk voor mensen maar wel zeer schadelijk voor het leven in bodem en oppervlaktewater.

De zware metalen in het hout lekken daar langzaam uit weg op de plekken waar het in contact staat met bodem, grondwater of oppervlakte water. In het afvalstadium zorgt afgedankt geïmpregneerd hout eveneens voor problemen. Bij het verbranden van dit hout komen chroom en arseen weer in hun meest schadelijke (kankerverwekkende) vorm vrij, namelijk als inadembare asdeeltjes. Het is uit den boze om geïmpregneerd hout in allesbranders te stoken. Zowel de rookgassen als de as van de allesbrander worden er zeer gevaarlijk door. Ook in de afvalverbranding ontstaan problemen door verduurzaamd hout. Daarom wordt geïmpregneerd hout apart ingezameld of in sorteerinrichtingen van het andere afval gescheiden.

Enkele weken na het impregneerproces zitten de impregneermiddelen echter vast in het hout en is chroom-6 omgezet in chroom-3. Daardoor lopen kinderen die op speeltoestellen van geïmpregneerd hout spelen geen enkel gevaar voor de gezondheid. Zeker niet wanneer die toestellen er al jaren staan. Ook zal het weglekken van zware metalen naar de bodem grotendeels gestopt zijn. Deze situatie verandert wanneer de palen alsnog gaan rotten. Dat gebeurt voornamelijk in contact met de bodem. Vanaf dat moment komen de zware metalen weer versneld vrij in het milieu en worden kinderen via straatvuil weer blootgesteld.

Het impregneren van hout met zware metalen is niet verboden. Stichting Natuur en Milieu werkt al meer dan tien jaar aan een verbod, maar dat is er nog niet. Het leek erop dat er per mei 2000 eindelijk een verbod op het impregneren van hout van kracht zou worden, maar deze besluiten zijn door de rechter vernietigd. Impregneren van hout en het op de markt brengen van dit hout zijn gewoon toegestaan. Ook het in gebruik hebben van geïmpregneerd, hout is niet verboden.

Dat wil nog niet zeggen dat het verstandig is om geïmpregneerd hout te kopen. Er zitten duidelijke nadelen aan. Je kunt het hout niet op een normale manier bewerken en het is slecht voor het milieu. Ook moet het apart gehouden worden bij de afvoer van afval. Ik verwacht dat er in de toekomst hoge tarieven gaan komen voor de verwerking van afval van verduurzaamd hout. Bij de keuze van nieuw straatmeubilair voor speeltuinen, scholen, kinderdagverblijven etc. is geïmpregneerd hout dus niet aan te raden. Er zijn hele goede alternatieven op de markt, ook van hout dat niet milieubelastend is en toch het Nederlandse weer jarenlang kan doorstaan.

Onze adviezen op een rij:

1. Bij de keuze van nieuwe speeltoestellen geen geïmpregneerd hout nemen. Er zijn hele goede, ook houten alternatieven, die even lang meegaan.
2. Kinderen lopen geen risico op vergiftigingen door op de toestellen te spelen. Om die reden hoeven ze niet verwijderd te worden.
3. Bij onderhoud of reparaties aan de toestellen moeten speciale voorzorgsmaatregelen getroffen worden, waarbij blootstelling aan houtstof wordt uitgesloten.
4. Bij de periodiek inspectie van de toestellen moet goed opgelet worden of het hout aangetast is door rot. Het is zaak dat ook bij de delen onder de grond te inspecteren. Is het hout door rot aangetast dan moet het speeltoestel zo snel mogelijk vervangen worden.
5. Afgedankte houten speeltoestellen moeten gescheiden van ander grofvuil of bouw- en sloopafval aan de afvalverwerker worden aangeboden. Vraag een bewijs van het aannemingsbedrijf dat dit ook gebeurd is.
6. Laat u niet gek maken door het Ecologisch Kennis Centrum.

6 mei 2001

Marc Koene
Medewerker Stoffen en Milieukwaliteit
Stichting Natuur en Milieu

Donkerstraat 17
3511 KB Utrecht
Telefoon: 030 2331328
Fax: 030 2331311
e-mail: snm@snm.nl

PERSBERICHT

Utrecht, 2 juli 1996

Giftige stoffen uit houten speeltoestellen.

Milieu- en consumentenorganisaties hebben staatssecretaris Terpstra (Volksgezondheid) gevraagd ervoor te zorgen dat houten speeltoestellen die tegen houtrot worden behandeld met wolmanzouten, niet meer worden geplaatst. Voor gewolmaniseerde toestellen die nu in gebruik zijn, dient zo snel mogelijk een oplossing te worden gevonden. Wolmanzouten bevatten giftige bestanddelen. Er zijn aanwijzingen dat kinderen die in aanraking komen met gewolmaniseerd hout een gezondheidsrisico lopen.

Op veel speelweidjes zie je ze staan: houten speeltoestellen waar kinderen naar hartelust op kunnen klimmen. Vaak is het hout van zulke speeltoestellen geconserveerd met wolmanzouten. Dat zijn CCA-zouten (bevatten koper, chroom en arseen) of CC-zouten (bevatten koper en chroom). Het behandelde hout heeft een lichtgroene en soms een lichtbruine kleur. Spelende kinderen krijgen de giftige stoffen aan hun handen en kunnen die ook in hun mond krijgen, bijvoorbeeld als ze aan hun vingers likken. De milieu- en consumentenorganisaties maken zich, evenals vele burgers, hier al geruime tijd zorgen over. Chroom en arseen komen in kankerverwekkende vormen voor in gewolmaniseerd hout. Over de feitelijke risico's voor de kinderen de er letterlijk mee in aanraking komen, bestond tot voor kort onduidelijkheid. Uit een rapport van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiëne blijkt dat er kans bestaat op gezondheidsschade, hoewel er nog hiaten in de kennis zijn. Aanvullende commentaren van ervaren toxicologen geven aan dat de gezondheidsrisico's serieus zijn.

De milieu- en consumentenorganisaties concluderen dat de behandeling van houten speeltoestellen met wolmanzouten uit den boze is. De organisaties hebben daarom staatssecretaris Terpstra van Volksgezondheid verzocht om plaatsing van houten speeltoestellen die met CCA-zouten behandeld zijn op korte termijn niet meer toe te staan. Er zijn voldoende alternatieven voorhanden, zowel van hout als van andere materialen. Tevens moeten er snel maatregelen voor de bestaande gewolmaniseerde speeltoestellen.

Stichting Natuur en Milieu,
Vereniging Milieudefensie,
NIVON,
De Kleine Aarde,
Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen,
Alternatieve Konsumenten Bond,
Stichting Gezondheid en Milieu,
Bouw- en Houtbond FNV

STICHTING NATUUR EN MILIEU

Donkerstraat 17
3511 KB Utrecht
Telefoon: 030 2331328
Fax: 030 2331311
e-mail: snm@snm.nl

Donkerstraat 17
3511 KB Utrecht
Telefoon: 030 2331328
Fax: 030 2331311
e-mail: snm@snm.nl

Afschrift ter kennisneming

Utrecht 2 juli 1996

onze referentie: SYG\KdV\9607.002

behandeld door: mw. drs. S. van Gool onderwerp: houten speeltoestellen

Mevrouw de Staatssecretaris,

Al geruime tijd vragen milieuorganisaties aandacht voor de gevaren van de toepassing van bepaalde houtverduurzamingsmiddelen. Daarbij wordt gewezen op de risico's voor het milieu. Wij willen u er echter op wijzen dat zich ook aanzienlijke risico's voor de humane gezondheid voordoen. Het gebruik van Wolman- of CCA-zouten (met koper, chroom en arseen) en CCA-zouten (koper en chroom) voor de behandeling van houten speeltoestellen blijkt serieuze risico's op te leveren voor de kinderen die er letterlijk mee in aanraking komen.

Op allerlei speelplaatsjes zijn speeltoestellente vinden van hout. Regelmatig worden nieuwe toestellen geplaatst. In veel gevallen is het hout van deze toestellen verduurzaamd met koper, chroom (en arseen) bevattende CCA- of CC-zouten. Enige tijd geleden is naar aanleiding van een verzoek van milieu- en consumentenorganisaties een onderzoek uitgevoerd door het RIVM naar de gezondheidsrisico's van houtverduurzamingsmiddelen. Daarin is vastgesteld dat met CCA- of CC-zouten verduurzaamd hout, zoals dat bij speeltoestellen gebruikt wordt, gezondheidsrisico's oplevert bij dermaal contact. Het betreft de aanwezigheid van Cr(VI) (zeswaardig chroom) in het verduurzaamd hout. Cr(VI) wordt beschouwd als een genotoxisch carcinogeen en is bovendien een contactallergeen voor de mens. Het RIVM heeft op grond van de gegevens uit haar rapport geen conclusies getrokken over de ernst van de gezondheidsrisico's. (Zie de chemische gevarenklassificatie TNO, red.)

Gezamenlijk hebben wij als maatschappelijke organisaties twee ervaren toxicologen geconsulteerd over de bevindingen van het RIVM (zie bijlagen). Hieruit kwamen aanvullende commentaren:

• In het RIVM rapport is geen rekening gehouden met orale opname doordat kinderen hun handen na contact met het hout, in de mond kunnen steken.
• Bij de dermale blootstelling is geen rekening gehouden met verhogen van de concentratie op de huid door glijden langs het hout. Gebeurt dit wel, dan resulteert dat in een veel hogere blootstelling aan Cr(VI). De blootstelling voor kinderen van ca. 20 kg komt dan ruim boven de MTR (0,7 ng/kg/dag), die gebruikt is bij de bodemsaneringsnorm voor Cr(VI).
• Er is geen vermelding van effecten van gecombineerde blootstelling van chroom en arseen.
• Arseenverbindingen kunnen bij de mens longkanker en zeer waarschijnlijk ook huidkanker veroorzaken. Ondergetekende organisaties komen tot de conclusie dat het niet verantwoord is kinderen bloot te stellen aan de gezondheidsrisico's van het spelen op met CCA- of CC-zouten verduurzaamde houten speeltoestellen.

Wij vragen u dan ook zo spoedig mogelijk een regeling te treffen (mogelijk via de Warenwet) die de verduurzaming van houten speeltoestellen door middel van CCA- of CC-zouten niet langer toestaat. Er zijn voldoende alternatieven voorhanden,, zowel van hout als van andere materialen. Voor de bestaande speeltoestellen dient op korte termijn een oplossing gevonden te worden. Gaarne ontvangen wij hierop spoedig uw reactie.

Hoogachtend,

Vereniging Milieudefensie,
NIVON, 17e Kleine Aarde,
Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen,
Alternatieve Konsumenten Bond,
Stichting Gezondheid en Milieu,
Bouw- en Houtbond FNV

namens dezen:

Stichting Natuur en Milieu
A.J.M. van den Biggelaar algemeen directeur

Bijlage:

• Reactie dr. ir. F.1. Jongeneelen
• Reactie dhr. T. Lexmond
• cc. Vaste kamercommissie VWS