Leo Verhoef
- Registeraccountant -

Begin


Archief


Verwijzingen


Persberichten


Cursus


Contact

Boekhoudfraude bij gemeenten schering en inslag  2004-12-24

drs. Leo Verhoef, registeraccountant, 24 december 2004 (Leo Verhoef (57) was tot aan 1995 werkzaam als accountant, achtereenvolgens bij Van Dien+Co (opgegaan in PricewaterhouseCoopers) en vanaf 1989 bij VB Accountants, het vroegere Verificatiebureau der Nederlandse Gemeenten (opgegaan in Deloitte). Vanaf 1995 is hij werkzaam als interimmanager. Onder andere adviseert en traint hij gemeenteraadsleden in het omgaan met gemeentelijke begrotingen en jaarrekeningen.)

De Volkskrant van 19 november 2004 laat in het artikel "Vraagtekens bij gemeentebegrotingen" weten dat er grote vraagtekens geplaatst kunnen worden bij menige gemeentebegroting. Er worden voorbeelden gegeven van zogenaamde sluitende begrotingen die in werkelijkheid helemaal niet sluitend zijn. Het artikel meldt ook dat tussen 2000 en 2002 verschillende gemeenten veel meer geld binnen kregen dan zij uitgaven maar dit met handigheidjes voor hun burgers onzichtbaar wisten te maken. Oud-hoogleraar accountancy Hans Blokdijk zegt in het artikel: "Gemeenten hebben een schandaal ŕ la Ahold of Enron nodig. Dat zou de boel opschudden en accountants wekken."

De Volkskrant heeft het topje van een ijsberg ontdekt! Hoogste tijd uit de doeken te doen dat boekhoudfraude ook voorkomt bij veel gemeenten en provincies. De omvang bedraagt Nederland-breed vele miljarden euro's. Met instemming van accountants. Bij Amsterdam gaat het inmiddels om zo'n 2 miljard euro. Wie zijn de slachtoffers? De belastingbetalers raakten onnodig vele miljarden euro's kwijt.

Inleiding
Net zo goed als ondernemingen na afloop van elk jaar met hun jaarrekening rekening en verantwoording moeten afleggen aan hun aandeelhouders en andere belanghebbenden, moeten gemeenten en provincies na afloop van elk jaar met hůn jaarrekening rekening en verantwoording afleggen aan hůn "aandeelhouders". Dat zijn de burgers. Voorafgaand aan elk jaar komen gemeentebesturen en provinciebesturen bij onze volksvertegenwoordigers (gemeenteraden en Provinciale Staten) om toestemming aankloppen tot het vaststellen van tarieven voor allerhande lokale belastingen en heffingen, en het doen van uitgaven. Steevast is het verhaal: "U begrijpt, het is allemaal bijzonder krap, er is nergens geld voor en de Onroerendezaakbelasting moet echt weer omhoog". En dan gaan de lokale belastingen en heffingen weer met sprongen omhoog. Na afloop van elk jaar leggen al die gemeentebesturen en provinciebesturen rekening en verantwoording af over wat er werkelijk aan opbrengsten is binnengekomen, waar het geld allemaal aan besteed is, en wat er eventueel als voordelig saldo is overgehouden dan wel als nadelig saldo tekort is gekomen. Daar zit een geweldig probleem. Want als zou blijken dat er geweldig is overgehouden, zou zomaar kunnen worden geconcludeerd dat er voor de verhoging van de OZB helemaal geen reden was. Dat zou zo maar het einde kunnen zijn van voorspoedige wethouderscarričres. Is dat de reden voor al die geweldige boekhoudfraudes bij veel gemeenten?

Boekhoudfraude
Jaarrekeningen van gemeenten nodigen niet uit om die eens ter hand te nemen. Gemeenteraadsleden moeten wel. Voor hen is de jaarrekening, na de begroting, het belangrijkste document in hun controle op het gemeentebestuur. Daar worden ze voor betaald. Echter, voor verreweg de meeste gemeenteraadsleden is zo'n jaarrekening maar een eng stuk. Het gaat over financiën, en daar hebben ze een hekel aan. Ik zou dan ook de gemeenteraadsleden niet de kost willen geven die nog nooit de jaarrekening van hun gemeente aan de binnenkant hebben bekeken. De pers doet dat ook niet. Die schrijft gewoonweg de persberichten over die gemeentebesturen over die jaarrekeningen verstrekken. En die persberichten spreken in het algemeen over kleine overschotjes of kleine tekorten. Want die jaarrekeningen laten in het algemeen kleine overschotjes of kleine tekorten zien. "U begrijpt, aan een verhoging van de OZB valt al weer niet te ontkomen". Maar wie neemt nou eens de moeite om te kijken of al die jaarrekeningen wel eerlijk verslag doen van alle opbrengsten en uitgaven en van de als zodanig gepresenteerde saldi daarvan? Dat zouden de accountants gedaan moeten hebben die al die goedkeurende accountantsverklaringen bij die jaarrekeningen verstrekt hebben. En als die accountants nou eens hun werk niet goed gedaan hebben? Zoals bij al die andere boekhoudaffaires waar we in de afgelopen tijd mee kennis gemaakt hebben. Wel, die moeite heb ik genomen. En de resultaten waren verbijsterend. Wie zich jaarrekeningtechnisch sterk genoeg voelt, de weg heeft leren vinden in die gemeentelijke jaarrekeningen, weet heeft van wat een balans is en wat de dwingende samenhang is tussen balans en rekening van baten en lasten, komt na enig speurwerk tot de ontstellende conclusie dat de rekening van menige gemeente een totaal onvolledig beeld geeft van de opbrengsten en de uitgaven en het saldo daarvan. Ik heb in de afgelopen jaren de jaarrekeningen van inmiddels zo'n 100 gemeenten en provincies bekeken, waarvan sommige al enige jaren achtereen. De conclusies zijn verbijsterend. Sommige gemeenten schromen niet om honderden miljoenen euro's voor hun burgers te verzwijgen.  Oordeelt u zelf.
In de eerste kolom geef ik het saldo waarmee de rekening officieel eindigt. In de tweede kolom geef ik het door mij ontdekte werkelijke saldo. In de derde kolom staat de omvang van de boekhoudfraude. In de vierde kolom staat de in de jaarrekening gevonden opbrengst van de OZB.

Amsterdam
(x € mln)

Saldo Saldo   rekening werkelijk verschil OZB 1998 1 292 291 118 1999 0 376 376 123 2000 0 722 722 123 2001 -5 350 355 141 2002 17 440 423 141 2003 -6 -194 -188 150   7 1986 1979 796

Rotterdam
(x € mln)

Saldo Saldo   rekening werkelijk verschil OZB 1998 15 45 30 159 1999 0 237 237 165 2000 17 172 155 165 2001 28 -29 -57 ? 2002 16 90 74 183 2003 39 156 117 203   671 556