Enquêtedag 29 januari 1999

Mevr. Y.W. Wolthuis-Olf
Deelraadslid in Amsterdam

Geboren: 13-01-1947

Ik ben als raadslid verbonden aan de gemeente. De tweede dag na de ramp heb ik hulp kunnen verlenen. Vanuit mijn politieke verantwoordelijkheid moest ik mijn plicht doen. Als stadsdeelraadlid ben in juli 1993 begonnen met het stellen van vragen, omdat de informatie steeds afweek van die uit Den Haag.

Er werd te weinig informatie gegeven om goed en verantwoord te kunnen functioneren. Ik werd gebeld over gezondheidsklachten bij mensen. Op een moment werd ik door ouders benaderd over een speelplaats bij Groenenveen, waar het zeer vervuild bleek te zijn. Vlak na de ramp had de deelraad een onduidelijk verantwoordelijkheid. De bewoners vroegen wel, maar ik kon geen antwoord geven, nog daargelaten dat veel vragen in het Engels of iets anders werden gesteld. Wat zou Den Haag hebben moeten doen en de Gemeente Amsterdam?

Wat is de taak van een deelraadslid bij zulke rampen? Wij houden toezicht op het dagelijks bestuur en dragen initiatieven aan. Vragen als "of het verstandig is om de speelplaats te reinigen, en het water in de wijk te onderzoeken." werden steeds uit de weg gegaan. Er werd niet over mensen nagedacht. Er kwam nooit iets uit. Men heeft zitten slapen en het laten gebeuren. We hadden mensen beter kunnen opvangen. Er was geen lokaal ook crisisteam opgezet.

De communicatie met Amsterdam as regelmatig met de Heer Jansen. Maar we werden regentesk benaderd. Men voelde zich niet geroepen de deelraad te informeren. Wij 37 raadsleden werden niet betrokken bij het werk. De samenstelling van de deelraad was overwegend door autochtonen gevormd. Maar dat was geen aanleiding om ons serieus te nemen. Ik ben natuurlijk twee brieven gestuurd naar de heer van Thijn en de eigen deelraadfractie van de Groenen benaderd. Maar ook vanuit de gemeente Amsterdam kwam weinig respons. Dat duurde een klein halfjaar. Het zwartboek is rond september 97 begonnen en heb ik veel informatie vergaard die dan niet onder tafel geveegd zou kunnen worden.

Er zijn geen extra raadsvergaderingen geweest om deze ramp te bespreken. Waarom dat niet gebeurde weet ik niet. Ook het vragen om een dergelijk vergadering is nooit gehonoreerd. Er was uitgelegd hoe de scheidslijnen liepen tussen de verantwoordelijken van de deelraad en de gemeente. Het saneren kwam in een later stadium aan de orde. Bij de opvangcentrum lagen overal bedden en speelgoed voor de eerste opvang. De organisatie en verantwoordelijkheid werd evenwel gedeeld met de gemeente. Er zaten veel mensen in en complete shock. er waren ook Spaanstalige mensen. Improviseren als een niet-gestructureerd chaos. Iedereen deed zijn best. De mensen van de hulpdiensten deden wat ze konden. U hebt meer dan driehonderd vragen gesteld aan het gemeentebestuur en die staan in het zwartboek. Mijn betrokkenheid begon na het opbellen van mensen die ademhalingsmoeilijkheden hadden en geestelijk problemen.

Bij het onderzoek naar de milieuaspecten ontdekte ik dat er sprake was van een grote vervuiling. Vanaf dat moment was ik betrokken geraakt. Men heeft mij in staat gesteld om kopieën te maken en kwam ik in contact met het LAKA. De antwoorden op mijn vragen waren over het algemeen pure onzin. Maar ik kon niets met die antwoorden. Het was papier. Het uranium uit het staartstuk was teruggeven aan de rechtmatige eigenaar El Al. Ik vond dat absurd. Zij kregen mij daarmee goed op de kast. Ik bleef vragenstellen omdat het DB het aanspreekpunt is. Over het verarmd uranium kreeg in met Vincent Dekker van Trouw contact. En er werd geconcludeerd dat er een mogelijk verband zou kunnen bestaan tussen de uranium en ziekten. De GGD deed onderzoek en ondervroegen slechts 6 mensen die qua inhoud niets voorstelden. Hooguit om vast te stellen dat je niet dronken bent achter het stuur.

In 94 is de SP erbij gekomen om ons te steunen. De antwoorden bleven structureel onzin. Een rapport over het uranium werd gepubliceerd. Mij viel op dat er veel asbest in de flat. Alles kwam op een grote hoop maar de puin bevatte 7 ton aan asbest. Er is geen onderzoek geweest naar uranium en asbest zoals in het rapport werd vermeld. De autoriteiten zeiden dat ik fout zat met mijn conclusie. Later had ik een goed contact met de milieudienst, maar die heeft 'natuurlijk' niets kunnen vinden. Men reageerde nogal vrouwonvriendelijk dat je door de muur niet kon heendringen. Een grondige discussie is eigenlijk nooit gevoerd. Ik werd alleen maar als lastig ervaren, met name als eenvrouw-fractie in de deelraad.

Mijn twijfels bestonden over het feit dat er zeer veel geld is besteed aan het opruimen van de rommel. Naderhand heb ik nog een hele zak met resten verzameld die mij door de politie afhandig werd gemaakt. We vonden het in een gebied dat geheel schoon gemaakt zou moeten zijn. Ik ga verhuizen, want ik ben moe van het vechten. Mijn energie is opgebruikt. De verantwoordelijkheid van de stadsdeelraad vind ik als bewoner dat ik in mijn hemd ben gezet en men onmenselijk heeft gehandeld. Mensen werd gesuggereerd dat ze rustig konden gaan slapen. De minister heeft aangekondigd dat het RIVM een rapport zou vrijgeven over het drama. Ik heb een klacht tegen de heer Ernst van de brandweer ingediend. Hij liet zijn mensen volstrekt onverantwoord laten blussen. Ik baseer dat op feiten uit 1995, zonder handschoenen en met goedkope ademkapjes. Ze wisten niet eens hoe te handelen bij een vliegtuigramp. Er is in commissieverband of anderszins nooit gesproken over een dergelijke rampscenario. Ook zijn er geen lessen getrokken uit het gebeurde. In de raad heb ik een motie van wantrouwen ingediend tegen de voorzitter, maar die werd niet ondersteund.

Twee jaar eerder had ik bij justitie een klacht ingediend en die werd teruggezonden door de heer Franssen, die zei dat er een verjaringstermijn zou zijn en dat ambtenaren niet aangesproken konden worden op hun falen. (Pikmeer) Ik ben uitgeweken naar het Gerechtshof met mijn klacht omdat de heer Vrakking de zaak niet-ontvankelijk verklaarde. De brandweer heeft metingen gedaan op de rampplaats. Men heeft nagelaten om de mensen met beter beschermende kleding uit te rusten. Ik heb het gevoel gehad, dat de Bijlmermeer geüpgrade zou moeten worden. De negatieve berichtgeving wil men zoveel mogelijk weghouden. Twee miljard gulden wordt er nu geïnvesteerd om de Bijlmer op te knappen. De berg vuil heeft vrij lang op een bouwplaats gelegen en ik vroeg mij af of het niet verstandig was om het hele gebied eens onder de loep te nemen. Niemand was bereid om te waarschuwen voor dingen in de bodem. De provincie zegt dat het een stadsdeelraadverantwoordelijkheid is en daarmee was voor haar de kous af. Ze hadden wat monsters genomen en het als niet zo zeer vervuild bevonden als dat ik gedacht zou hebben.

Er is gesaneerd, maar de eindcriteria wijken af van het gemetene. Het grondwater bleek verontreinigd 8zodat een sanering daarvan is uitgevoerd. De Heer Janssen zei: "Eer is niets aan de hand, want ik woon ook hier aan het Groene Kruis". De rijksoverheid functioneerde niet; ik ben teleurgesteld over de overheid. Veel te laat heeft men iets gedaan. Men deed zeer obscuur en je kon er niet achter komen wat er werkelijk aan de hand was. Op het cruciale moment bleek het een grote cover-up te zijn De Kamercommissie van Verkeer heb ik in 1994 gewaarschuwd. Maar niemand gaf sjoege. Mijn opvolgster heeft mijn dossier overgenomen. Ik probeer om dat wat ik naar voren trachtte te brengen, achter mij te laten.

Opmerking:

Mevr. Wolthuis haalde het verhaal van André Bos onderuit dat er een feestje geweest zou zijn op de deelraad ter besluit van de Bijlmerramp. Zij kon zich dat niet herinneren. Ik kan mij herinneren dat er een aantal jaren geleden een stukje in de regionale krant heeft gestaan, dat er inderdaad een feestje was voor hulpverleners, brandweer, politie, en andere officiële hulpverleners. Of de deelraad erbij was weet ik niet en stond er geloof ik ook niet bij. Je voelt op je klompen aan dat er zeker een aantal er wel geweest zijn. (Ed Steur)