In mei 1998 moet het multilaterale Investeringsverdrag in werking treden. vergeleken bij dit verdrag is de Europese economische samenwerking niets meer dan een vingeroefening. Waarschijnlijk daarom is er alles aan gedaan het zo geruisloos In te voeren. Het anti-Mal netwerk probeert dit te verhinderen.
Het Multilateral Agreement on Investments (MAI) komt uit de hoed van de Organisation for Economic Cooperation and Development (OECD) dat er sinds mei 1995 in hel geheim over vergadert. Komend voorjaar moet het In werking treden. De doelstellingen van het verdrag liegen er niet om want het gaat om een haast definitieve overdracht van macht. van lokale, regionale en nationale overheden, aan transnationale bedrijven.
De Wereld Handels Organisatie (WTO) heeft het liefkozend de grondwet van een wereldeconomie genoemd. Het is moeilijk voor te stellen dat een verdrag met zulke ingrijpende gevolgen zo ongemerkt ingevoerd kan worden. Het lijkt er op dat zelfs de volksvertegenwoordiging niet door heeft wat er op ons allen afkomt.
Zo'n twee jaar geleden begon de OECD met de voorbereiding van hel investeringsverdrag. Deze club van 29 rijke industrielanden waaronder Nederland, moest een verdrag gaan maken waar in de wereldhandelsorganisatie (158 tanden) teveel weerstand tegen bestond. Het verdrag gaat niet zozeer over de "vrije" handel tussen landen maar meer over de belemmeringen die internationaal opererende bedrijven ondervinden in het drijven van handel. MAI zal de waarde van dit soort - voor het internationale bedrijfsleven vervelende - wetgeving reduceren tot de oud papierprijs waarop ze geschreven is.
In het verdrag krijgen multinationale ondernemingen uitgebreide nieuwe bevoegdheden. Ze krijgen onbeperkte toegang tot alle sectoren van de samenleving, moeten altijd minstens zo goed behandeld worden als plaatselijke bedrijven en mogen overal investeren zonder dat daar voorwaarden aan gesteld worden. MAI geeft buitenlandse bedrijven het recht om nationale, provinciale en plaatselijke overheden voor een speciaal MAI-tribunaal te slepen om wetgeving terug te draaien, financiële vergoeding te eisen en toegang af Ie dwingen tot elke sector van de economie.
De OECD hoopt dat de rest van de wereld, met name de ontwikkelingslanden, het verdrag ook zullen ondertekenen als het af is. Ze hebben echter geen enkele stem in de onderhandelingen. Landen als India en Maleisië protesteren tegen deze gang van zaken. Ze hebben het verdrag afgewezen omdat het niet de belangen van de bevolking In de ontwikkelingslanden verdedigt, maar die van westerse multinationale ondernemingen. De rijke landen trekken zich hier echter niets van aan en willen hel verdrag uiterlijk In mei 1998 ondertekenen. Nederland speelt een belangrijke rol omdat de onderhandelingen gecoördineerd worden door Dhr. FA. Engering van het Ministerie van Economische Zaken.
Het is dus moeilijk voor te stellen dat zo'n verdrag zo geruisloos doorgevoerd dreigt te gaan worden. In Noord-Amerika. waar men met het Noord-Amerikaanse Vrijhandelsverdrag (NAFTA), het kleine zusje van MAI geconfronteerd is, zijn inmiddels burgerinitiatieven van de grond gekomen. Deze proberen mensen er van bewust te maken dat hel MAI de situatie van arbeiders en armen nog verder zal verslechteren.
Zowel in Canada en de VS heeft men kleine overwinningen geboekt. In Canada is er een hoorzitting over de MAI afgedwongen. In de VS heeft president Clinton twee weken geleden een gevoelige nederlaag geleden toen zijn poging de MAI in een ultraversnelde congresprocedure te laten goedkeuren. strandde in een stemming. Dat in Noord-Amerika mensen wakker zijn geschud heeft veel te maken met de ervaringen die men daar heeft gehad met hel NAFTA verdrag. Op 1 januari 1994 verlieten de Mexicaanse Zapalistas nog de bergen en bezetten een deel van de provincie Chiapas. De datum was geen toevallige keuze want hel was de datum dat het NAFTA verdrag in werking trad.
Men koos deze datum om daarmee hun afkeer van het neokolonialislische NAFTA verdrag te uiten. Vier jaar later is het aantal mensen dat In heel Mexico onder de armoedegrens leeft gestegen van 30 naar 50 procent. Veel bedrijvigheid heeft zich echter wel van Canada en de VS naar Mexico verplaatst. De voornaamste reden hiervoor is dat de loonkosten in Mexico uitzonderlijk laag zijn. Daarnaast worden er geen radicale vakbonden In bedrijven getolereerd zodat er een schijnbare arbeidsrust heerst.
Deze ontwikkeling heeft natuurlijk ook de lonen In Canada en de VS enorm gedrukt. Immers, door het NAFTA-verdrag werd het voor bedrijven enorm makkelijk om van vestigingsland te veranderen. Loon en andere arbeidsconflicten worden dan ook heel gemakkelijk beslecht in het voordeel van de werkgever, slechts door te dreigen de productie te verplaatsen naar Mexico. De lonen In de VS staan hierdoor enorm onder druk. Voor de helft van de Amerikaanse arbeiders is het nettoloon anno 1997 lager dan het, ook al niet bijster hoge niveau van 1989.
Het Mal-verdrag ondermijnt ook alle verdragen die tot nu toe zijn gesloten met het doel de kwetsbare positie van Inheemse volkeren te beschermen. Deze verdragen zijn vaak na lange strijd afgedwongen door inheemse organisaties maar helaas worden ze door de MAI als discriminerend gezien voor internationaal opererende bedrijven.
Het uitgangspunt van MAI is dat buitenlandse investeringen en een volledig 'vrije' markt altijd goed is en dat iedereen er door op vooruit gaat. De realiteit is anders: afhankelijkheid van buitenlandse investeringen leidt meestal lot groeiende ongelijkheid tussen arm en rijk. uilputting van grondstoffen. Milieuvervuiling en verlies van werkgelegenheid. Regulering van buitenlandse investeringen is een democratisch recht en van cruciaal belang om de schade te beperken en ervoor te zorgen dat de bevolking ervan profiteert en niet alleen de investeerder.
In deze lijden, waar de Internationale financiële markten rampen veroorzaken en de bevolking zich steeds meer zorgen begint te maken over de dolgedraaide globalisering, Is MAI wel het laatste waar we op zitten wachten. Er is dringend behoefte aan een verdrag dat het gedrag van multinationale ondernemingen aan banden legt, niet een MAI dat hun onbeperkte rechten en vrijheden geeft
Toch weet bijna niemand wat MAI Is, maar de gevolgen zullen ook voor Nederland rampzalig zijn. Zo zal hel onmogelijk worden om buitenlandse Investeringen te reguleren en bijvoorbeeld eisen te stellen aan het creëren van lokale werkgelegenheid. Verder maakt MAI een eind aan beperkingen voor buitenlandse Investeerders op gebieden als gezondheidszorg, landbouw, cultuur, Onderwijs en natuurlijke hulpbronnen, Mal geeft In principe buitenlandse investeerders recht op toegang tot alle bestaande subsidieregelingen. Ook zal het milieubeleid in Nederland in gevaar komen. Buitenlandse bedrijven kunnen financiële compensatie eisen voor regelgeving die ze als discriminerend opvatten. Hierdoor zou nieuwe milieuwetgeving vrijwel onmogelijk worden gemaakt. Ook zal het verdrag het onmogelijk maken economische sancties in te voeren zoals de sancties die het apartheidsregime in Zuid-Afrika op de knieën dwong.
Netwerk tegen Mal
Hel verdrag is nog te stoppen mits we ons er tegen organiseren. Corporate Europa Observatory en EuroDusnie zijn de initiatiefnemers voor de oprichting van een landelijk anti-Mal netwerk. Dit netwerk sluit levens aan op bestaande buitenlandse en internationale netwerken legen de Mal en WTO. Het Nederlandse anti-Mal netwerk staat nog in de kinderschoenen maar de tijd dringt.
We vragen geïnteresseerde groepen zich bij het netwerk aan te sluiten. Groepen dienen het Mal als gevaarlijk neo-liberaal speeltje af te wijzen. Het vragen om 'sociale' clausules heeft volgens ons geen zin. De bedoeling van hel verdrag Is Immers juist om 'sociaal' beleid onmogelijk te maken of af te schaffen. Bovendien moeten dit soort -uifzonderings - clausules uiteindelijk volgens de Mal verdwijnen.
In een eerste bijeenkomst is in ieder geval besloten om een Nederlandse anti-Mal website te maken welke als informatiepunt zal dienen en mogelijk als discussieplatform. We hopen deze medio december te openen (l.i.g. bereikbaar via EuroDusnie en CEO site). Daarnaast wordt er In de eerste maanden van 1998 door CEO en EuroDusnie een Informatietour georganiseerd over hef multilaterale investeringsverdrag. We zoeken Individuen en organisaties die zo'n avond In hun eigen stad of dorp zouden willen organiseren. Naast het organiseren van open informatieavonden lijkt het ons ook een goed idee om bij geïnteresseerde groepen uitleg te komen geven.
Marco, Olivier en Erik
Anti-Mal netwerk is bereikbaar via postbus 2228, 2301 CE In Leiden.
http://www.stelling.nl/mai
Email nog even onbekend
Voor meer info over Corporate Europe Obeservatory, ceo@xs4all.nl tel: 03O-2364422 (Erik) of O20-6180297 (Olivier) fax: 030-2364422
Actie in Tweede Kamer tegen MAI-verdrag
Stelling & theorie . . . . . SDN homepage
Stichting Sociale Databank Nederland