Onderwijsstakingen

Ik staak, een vrije dag op eigen kosten. Een vreemd gevoel, de allereerste staking in mijn leven. Nee, ik staak niet om 3,25 in plaats van 2,8 % loonsverhoging te krijgen. Nee, ik ben niet naar de Brabanthallen geweest. Nee, ik ben tegen een estafettestaking. Ik zou een marathonstaking willen: het Nederlandse onderwijs een week of langer plat, voor 10, 20 % loonsverhoging. Zonder petjes, zonder spandoeken, zonder leuke liedjes, gewoon rustig, met als boodschap dat het anders moet.

De Indiër die ik vele, vele jaren geleden over mijn toekomstplannen in het onderwijs vertelde, feliciteerde me. In zijn land behoorden leraren tot de hoogste kaste. In Nederland is dat niet meer zo. Er zijn gelukkig geen kasten in dit land maar er is wel een notie van maatschappelijke kwaliteit. Op die schaal scoort de leraar laag. In Nederland wordt les gegeven door simpele zielen, eenvoudigen van geest , boerenheikneuters met een middelbare opleiding, volk dat te zacht is voor de echte maatschappij, kneuzen die zich niet kunnen handhaven in de ratrace en dus na hun opleiding maar op school blijven zitten, mensen met het imago van teletubbies. In Nederland wordt niet langer lesgegeven door intellectuele krachtpatsers, zoals de onderwijzer van Bartje, de Bartje van de brune bonen. In Nederland wordt les gegeven door Jan-met-de-demonstratiepet.

Hoe dat komt? Het is zo eenvoudig te verklaren. Terwijl de gemiddelde Nederlander steeds langer naar school ging, in de afgelopen decennia is de verblijfsduur in het dagonderwijs met meer dan een derde gestegen, bleef de opleidingsduur van de docenten gelijk of werd minder. De fusiegolf bedacht door de kortzichtig-slimme Ritzen heeft veroorzaakt dat in de onderbouw van het voortgezet onderwijs bijna geen eerste grader meer les geeft. Er zijn nauwelijks academici in het voortgezet onderwijs te vinden, laat staan gepromoveerden zoals die vroeger in de gymnasia voor de klas stonden. De leraaropleidingen zijn middelmatige opleidingen voor middelmatige mensen. De eerstegraads opleiding geschiedenis in Tilburg kan in een jaar gedurende de avonduren worden behaald. Aan de TU Eindhoven wordt de lerarenopleiding natuurkunde ingekort ten behoeve van die anderhalve idioot die met een ingenieursgraad denkt over een loopbaan als docent.

Er ontstaat een spiraal. Leraren zijn tegenwoordig in vergelijking met vroeger relatief minder opgeleid en dus minder betaald. Het vak heeft onder andere daardoor minder aantrekkingskracht. Zo ontstaat een tekort aan leraren, dit schooljaar voor het eerst manifest. Dus worden opleidingseisen verlaagd. Dus zullen aanzien en beloning nog verder dalen.

Het maximum salaris voor een gewoon leraar in het voortgezet onderwijs is prima: ruim een ton per jaar. Maar geen jonge doctorandus die er naar uitkijkt. Die wil later een secretaresse in plaats van kopieerwerk naar de conciërge brengen, die wil met het vliegtuig naar een klant in Frankfurt in plaats van op de fiets naar school, die wil een eigen kamer in plaats van nog niet eens een eigen schrijftafel op zijn werk, die wil naar congressen op de Bahama's in plaats van een weigering van zijn rector een middag door te brengen op de NOT (de Nationale Onderwijs Tentoonstelling) in Utrecht, die wil een week training per jaar in een aangenaam conferentieoord in plaats van twee middagen bijscholing in een vuil lokaal na werktijd, die wil na zijn afstuderen een volledige baan startend als trainee in plaats van voor de helft van het geld losgelaten te worden op balorige pubers gedurende 15 uur per week.

Helaas draait veel in deze maatschappij om geld. Als deze maatschappij een kennismaatschappij wil worden, moet er meer geld voor de kennisverwerving worden uitgetrokken, meer geld om de neerwaartse spiraal van opleiding, status en beloning te doorbreken.