Van de Redactie Door Wim Sweers Bij elk nieuw grondvestnummer stel je als redactie weer de vraag: "Waar bevinden we ons op weg naar de zo gewenste duurzame en leefbare samenleving". Via de grote media bereiken ons dagelijks alarmerende berichten over hoe de technologische vooruitgang en de economische activiteit in de samenleving diezelfde samenleving desintegreert en met ondergang bedreigt. Toenemende economische activiteit gepaard aan toenemende maatschappelijke ellende. Economie als wetenschap en praktijk van doelmatig handelen van mensen heeft de menselijke maat verloren, en veroorzaakt meer menselijk leed dan ze pretendeert op te lossen. Toen Henry George in de vorige eeuw zijn Progress and Poverty schreef leefde 1 op de 4 burgers in armoede, in onze eeuw lijden 3 van de 4 wereldburgers honger, en in de volgende eeuw zullen 7 van de 8 mensen armoe lijden bij een ongewijzigde economische orde. Dit terwijl de vermogens van de bezittende klasse, een zeer dunne bovenlaag van de bevolking gigantisch toenemen. De rijken worden rijker en de armen worden armer. De rijksten zien hun vermogen met 10% per jaar stijgen en dit vermogen bereikt een zodanige omvang dat alleen de Nederlandse miljardairs en miljonairs met de helft van hun vermogen de hele Derde Wereldschuld kunnen aflossen. Een miljardair ziet zijn vermogen met 100 miljoen per jaar stijgen en een miljonair met 100 duizend als hij met arbeid de gewone kosten van levensonderhoud kan dekken. Luidt de 21e eeuw het einde van de beschaving in? Zal de armoede in de 21e eeuw (7 van de 8 mensen onvoldoende eten) tot een slachtpartij leiden waarbij Afrikaanse slachtpartijen en Joegoslavische moorden kinderspel lijken? Elke verantwoordelijke zichzelf respecterende maatschappelijke organisatie verzet zich tegen deze ontwikkeling! Toch laten de machthebbers die de gewenste verandering in de economische orde kunnen bewerkstelligen de zaak op z'n beloop met de verwijzing naar andere machthebbers elders, die dan van de situatie misbruik zouden gaan maken (concurrentie); en dat terwijl de machthebbers elders voor hun gedrag naar de machthebbers hier verwijzen. Binnen de georganiseerde samenleving leeft al reeds lange tijd het bewustzijn dat het zo niet langer kan, dat wij met onze bedrijvigheid de grenzen van de moraal ver overschreden hebben. Al meer dan 20 jaar voeren diverse georganiseerde groepen actie voor een beter economisch gedrag en voor het behoud van de waarde van de Aarde. De congressen, symposia, meetings zijn niet van de lucht. Boeken over dit onderwerp verschijnen met de regelmaat van de klok: "Grenzen aan de groei", "Voorbij de grenzen aan de groei", "Grenzen aan de concurrentie", "Economie is oorlog", "Grenzen aan de globalisatie". De bewuste gemeenschap schreeuwt: "Stop, stop, stop, de grenzen zijn overschreden"!! Toch gaan de beleidsmakers door in een ijzingwekkend tempo: nog meer spullen voor de 'markt', nog meer 'economisch' rendement maken ten koste van nog meer ellende. Uitbreiding Schiphol, aanleg Betuwelijn, aanleg hoge snelheidslijn etc. Wordt het niet hoogtijd dat er een economisch oorlogstribunaal komt waar de aanstichters van de oorlogen aan de schandpaal genageld worden in plaats van de vechtende in het nauw gedreven burgers en soldaten? En laten we goed bedenken dat ook wij die menen aan de goede kant te staan ook misdadigers zijn als wij niets ondernemen en de gekken maar hun gang laten gaan. Toch is niet alles negatief wat er te melden is. Er is veel positiefs te melden. Heel positief is de groeiende bewustwording bij de doorsnee burger dat hij gemanipuleerd wordt door een ongrijpbaar bureaucratisch complex van politieke, economische, industriële en financiële machten, waarbij vooral de financiële machten het beleid bepalen. Vele veranderingsgezinde organisaties zoeken elkaar op en proberen gezamenlijk een vuist te maken tegen de economische gekte van de landelijke en internationale beleidsmakers. Burgerlijke ongehoorzaamheid wordt steeds meer gezien als een geoorloofd middel om gehoorzaamheid van de overheid af te dwingen: gehoorzaamheid van landelijke overheden en bovennationale organen aan de universele verklaring van de rechten van de mens. Het "laat de markt zijn werk doen" van de landelijke beleidsmakers roept verzet op bij de bewuste burger en veranderingsgezinde maatschappelijke organisaties. Immers de z.g. markt waar alles moet kunnen als het maar rendement oplevert voor de geld- en goederenhandel is gespeend van normen en waarden. De bewuste burger neigt zich terug te trekken van de normloze markt en werpt zich op lokale geldloze transactiesystemen en wederzijdse dienstverlening. Ook door verschillende gebeurtenissen blijkt de burger meer moraal te bezitten dan de z.g. normerende overheid. Zo bezochten een ongekend groot aantal mensen (9000) de NOVIB donateursdag op 12 mei jl. en toonden hun solidariteit met de armen in de Derde Wereld. Op zaterdag 8 juni jl. organiseerde de Stichting Kritoon een seminar in de serie Vooruitgang & Armoede. Onderwerp: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemerschap. Plaats: Willem de Zwijgerkerk Amsterdam. In de uitnodiging aan de doelgroep: ondernemers, leden van de raden van toezicht en commissarissen, vertegenwoordigers van werknemersorganisaties, beleggers en aandeelhouders, beleidsmakers, politici en belangstellenden stelde de organisatie o.a.: ".....het achterliggende motief is de bezorgdheid over een nieuwe 'sociale quaestie', die het fin de siècle van de twintigste eeuw domineert. De arbeid wordt geofferd op het altaar van het streven naar meer winst en een sterke concurrentiepositie. In de hele Westerse wereld zijn massale afslankingsoperaties aan de gang, terwijl aan de andere kant recordwinsten worden geboekt. Betrof de 'sociale quaestie' aan het eind van de vorige eeuw de deplorabele toestand van de industriearbeiders, in onze tijd zijn ook de middengroepen en zelfs de hoogopgeleiden, die bedreigd worden door het steeds sneller wegvloeien van de arbeid naar lage loon- en lage belastinggebieden elders in de wereld. De technologie maakt zelfs dienstverlening op afstand via de elektronische snelweg mogelijk, zodat bijvoorbeeld verzekeringsmaatschappijen, postorderbedrijven en reserveringskantoren hun producten vanuit andere delen van de wereld goedkoper kunnen aanbieden. Kunnen ondernemingen dat ongestraft doen? Zolang arbeid door het bedrijfsleven als de grootste kostenpost en door de fiscus als de belangrijkste belastingbron wordt beschouwd hebben ze weinig keus wanneer ze 'in de vaart der volkeren willen blijven'. Vooruitgang wordt dan gelijktijdig bron van Armoede' zoals Henry George in de vorige eeuw al vaststelde in zijn bekende boek Progress and Poverty (1879). Een armoede, die wel eens rechtstreeks verband zou kunnen houden met belasting op arbeid......." Grondvest bezocht het seminar en mocht constateren dat er in ondernemend Nederland ook andere geluiden te beluisteren zijn dan die van het VNO. Verantwoordelijke Nederlandse ondernemers willen naast economisch ook maatschappelijk rendement! Wij lazen van Arthur Bruins in 'Grenzeloos' een interview met Robert Went auteur van Grenzen aan de globalisering. Dit artikel nemen wij graag over. Bij het Centrum voor Innovatie en Sociale Ontwikkeling in Utrecht verscheen het boek 'Het gelukkige einde van de verzorgingsstaat'. In deze 'Grondvest' laten wij de schrijvers zelf aan het woord over hun 'gelukkig einde van de verzorgingsstaat'. In 'Recht en Energie II' geeft Klaas de Boer een aanvulling op zijn studie die verscheen onder de titel "Energie en Recht" in 'Grondvest 1ste kw.1996' Van PROMODECO Utrecht ontvingen wij een uitnodiging voor een bijeenkomst: AANZET TOT ECHTE HEROVERWEGING.