van 5 augustus 1999

Van onze verslaggever Gijs Herderschee

AMSTERDAM

Fraude in de sociale zekerheid wordt inconsequent en soms in strijd met de wet aangepakt. Werkgevers worden ontzien als zij hun verplichtingen niet nakomen. Het verschil in behandeling van uitkeringsgerechtigden leidt tot rechtsongelijkheid, constateert het College van toezicht sociale verzekeringen (CTSV) in een vertrouwelijk conceptrapport. Het CTSV ziet toe op de uitvoering van de werkloosheidswet en de arbeidsongeschiktheidswetten door de vijf uitvoeringsbedrijven GAK, SFB, GUO, Cadans en USZO. Ook controleert het CTSV de uitbetaling van de AOW en de kinderbijslag door de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Het CTSV heeft deze uitvoerders een vertrouwelijk conceptrapport voorgelegd over hun fraudebeleid.

Het CTSV heeft het Landelijk instituut sociale verzekeringen (LISV) een dwangbevel -'aanwijzing' - gegeven om te zorgen dat de uitvoerders voortaan tijdig, berouwbare gegevens zullen leveren. Het LISV coördineert de uitkering van WW en WAO. Het dwangbevel is opmerkelijk. Het is in vijftig jaar tijd pas de tweede keer dat de uitvoering van de sociale zekerheid een aanwijzing krijgt. Het CTSV en de uitvoerders van WW en WAO willen nog niet op het rapport reageren.

In het conceptrapport hekelt het CTSV het fraudebeleid in de WW en WAO. Vooral de aanpak van fraude door werkgevers is volgens het CTSV beneden peil. Die blijft gemiddeld in 29 procent van de gevallen onbestraft. Bij één uitvoerder, Cadans, blijft zelfs tweederde van de geconstateerde gevallen werkgeversfraude onbestraft. Een andere uitvoerder, die het CTSV niet bij name noemt, handelt in strijd met de wet door grote werkgevers vrij te stellen van de verplichting om hun gegevens tijdig in te leveren. 'De afwijkende procedure is gekozen vanuit het oogpunt van klantvriendelijkheid en, volgens een rapportage van de interne accountantsdienst van deze uitvoerder, ter voorkoming van boeteoplegging', schrijft het CTSV.

Klantvriendelijkheid is voor de uitvoerders ook de reden om werkgevers te ontzien die geen terugkeerplannen maken voor zieke werknemers. Werkgevers moeten volgens de wet een terugkeerplan opstellen voor zieke werknemers. Als zij dat niet tijdig doen, kunnen zij een boete krijgen, Geen enkele WAO-uitvoerder legt consequent zo'n boete op. Volgens het CTSV is dit te wijten aan 'dubbelhartigheid' bij de WAO-uitvoerders. Enerzijds moeten zij binnenkort onderling concurreren om contracten met werkgevers over de uitvoering van de WAO. Dan mogen bedrijven zelf bepalen wie de WW en WAO voor hen uitvoert. Anderzijds moeten de uitkeringsbedrijven dezelfde werkgevers bestraffen als deze niet aan hun verplichtingen houden.