WIJK BIJ DUURSTEDE,
zaterdag
De accountants hebben
Leo Verhoef uitgekotst. Nadat
hij in 1994 met anderhalve maand
salaris en een flink gekorte
ww-uitkering als zeikerd en
onruststoker werd ontslagen,
moet hij met parttime advieswerk
de kost verdienen. Op dit moment
heeft hij een ww-uitkering.
Daarvan kan hij net de hypotheek
betalen.
De tweekapper in Wijk
bij Duurstede ziet er echter
onberispelijk uit en Verhoef
maakt een strijdbare indruk. �Ik
ga mijn gevecht tot een goed
einde brengen�, zegt hij met
overtuiging in zijn stem.
Tot 1994 werkte Verhoef
bij VB Accountants (later
overgenomen door Deloitte &
Touche), met veel gemeenten als
klant. Hij ergerde zich mateloos
aan het feit dat hij
jaarrekeningen moest goedkeuren
die volgens hem absoluut niet
klopten. Zijn bevindingen zijn
eigenlijk heel simpel: grote
bedragen aan (vooral) inkomsten
worden buiten de jaarrekening
gehouden. Er wordt door
gemeenten en provincies
gegoocheld met reserves,
subsidies, verplichtingen en
investeringen waardoor er geen
werkelijk beeld van de financi�le
positie en de echte omvang van
de ontvangsten en uitgaven wordt
gepresenteerd. Dat leidt ertoe
dat de meeste gemeenten over
veel meer geld beschikken dan
zij in de rekening aangeven.
Accountants doen aan deze
boekhoudfraude mee door steevast
goedkeurende verklaringen af te
geven.
Verhoef: �De reden
voor dit beleid laat zich raden.
Op deze manier maken
lastenverhogingen, bijvoorbeeld
van de onroerendezaakbelasting,
veel meer kans van slagen. Als
je als gemeente bulkt van het
geld, kun je moeilijk
lastenverzwaringen doorvoeren,
maar als je zegt dat de financi�le
stand van zaken uiterst penibel
is, zijn vervelende maatregelen
w�l politiek haalbaar.�
Verhoef heeft ongeveer
75 jaarrekeningen onderzocht.
Hij zegt: �Alleen al in het jaar
2000 hebben 30 gemeenten en de
provincies het astronomische
bedrag van 2,78 miljard euro
verzwegen. De gemeenten doen
zich dus veel armer voor dan ze
in werkelijkheid zijn.�
Overschot
Zo zouden volgens de
offici�le cijfers de
overschotten van de gemeente
Amsterdam vanaf 1998 slechts 13
miljoen euro bedragen. Verhoef
becijfert echter een overschot
van 2180 miljoen euro (zie
kader). �Een boekhoudfraude van
2167 miljoen euro en niemand in
de gemeenteraad die dit aan de
kaak stelt. Elke gemeente doet
aan deze misleidende
voorstelling van zaken mee en
alle accountantskantoren keuren
deze werkwijze goed. Gemeenten
zijn immers geweldige klanten.
Overigens heb ik niet de indruk
dat er geld in de zakken van
personen verdwijnt, maar daarom
is het nog wel boekhoudfraude�,
zegt Verhoef met ingehouden
woede in zijn stem.
�Er worden astronomische
bedragen verzwegen�
Zijn toenmalige superieuren
hadden geen boodschap aan
Verhoefs beweringen. �Ze zeiden:
�Leo, zo hebben we het altijd
gedaan, dus jij moet niet
zeuren�. Ik weigerde mijn
handtekening onder deze
accountantsverklaringen te
zetten en werd de laan
uitgestuurd. Ik kreeg van de
kantonrechter anderhalve maand
salaris, want ik was lastig en
van het Gak de maximale
strafkorting op mijn
ww-uitkering, want ik was in hun
ogen verwijtbaar werkloos. Dank
u wel maatschappij.�
Verhoef ziet binnen
enkele minuten of een gemeente
in de fout gaat. �Ik vergelijk
het saldo van verlies- en
winstrekeningen met het eigen
vermogen. Als die bedragen niet
kloppen, zijn er baten en lasten
buiten de jaarrekening
gehouden.�
De rekenmeester uit Wijk
bij Duurstede is inmiddels de
schrik van gemeenten,
provincies, financi�le
ambtenaren, de Tweede Kamer, het
kabinet en van andere
organisaties. Toch worden zijn
bevindingen in deze kring amper
serieus genomen. Waarom is er
nooit een raadslid dat zegt:
�Leo, dit gaan we tot op de
bodem uitzoeken?�
Hij zegt: �Het grote
probleem is dat de meeste
raadsleden geen verstand hebben
van het lezen van begrotingen en
jaarrekeningen. Dat is niet
verwonderlijk. De opleiding voor
registeraccountant duurt
minstens acht jaar. In het land
der blinden is dus eenoog
koning. Daar komt bij dat
jaarrekeningen van gemeenten en
provincies nodeloos ingewikkeld
zijn. Voor een leek is het haast
onbegonnen werk.�
Wel wordt Verhoef steeds
vaker door raadsleden en
wethouders uitgenodigd om tekst
en uitleg te geven, maar daarna
gebeurt er meestal niets. �Ik
had in 1997 bijna alle
fractiewoordvoerders uit de
gemeenteraad van Wijk bij
Duurstede bij mij op visite. Ze
gaven me gelijk maar wilden
tegelijkertijd het college van B
en W niet afbranden. De belangen
zijn immers groot. Ik heb ook
wel eens een wethouder van
Financi�n gesproken die zei:
�Meneer Verhoef, u heeft het bij
het rechte eind, maar als ik in
de gemeenteraad toegeef dat ik
het fout heb gedaan, kan ik
binnen tien minuten mijn biezen
pakken�.�
De geringe respons ligt
wellicht ook aan Verhoefs
tactiek. Hij is geen geboren
diplomaat. Zijn recente brief
waarin hij minister Zalm de les
leest, getuigt van weinig tact.
Bovendien worden zijn vermoedens
van boekhoudfraude niet altijd
door keiharde feiten gestaafd.
Verhoef zegt daarover: �Het
probleem is dat ik niet in de
administratie van de gemeenten
mag duiken en daarom is het
moeilijk om voorbeelden van
inkomsten en uitgaven te geven
die verkeerd geboekt zijn. Dat
zou het werk van raadsleden
moeten zijn, maar die bezitten
veelal niet de kennis en dat is
jammer, want in de wet staat dat
je burgers niet mag belazeren.�