Levensbeschrijving

Edward Bellamy werd geboren op 26 Maart 1850 te Chicopee Falls, toen een plaats van 6000 inwoners, nu een voorstad van Springfield in het Westen van de Amerikaanse staat Massachusetts (Indiaanse naam, die betekent "Land, der Blauwe Heuvelen").

De bevolking van deze staat bestond uit verschillende kleine gemeenschappen, die zeer democratisch waren aangelegd en geen dwang van buiten duldden. Toen de dertien Amerikaanse kolonies zich noodgedwongen aaneensloten tot een unie, de Verenigde Staten, die doet denken aan de Unie van Utrecht in de Nederlandse geschiedenis, had zich het karakter dezer kolonies, die nu staten werden, reeds gevormd. Behalve als geboorteplaats van Edward Bellamy is Chicopee bekend door de grote bronzen deuren van het gebouw der volksvertegenwoordiging in Washington, het nationale Capitool, die in Chicopee gegoten zijn.

Het geslacht Bellamy behoort tot de eerste kolonisten der Verenigde Staten. Reeds in 1650 worden de voorvaderen van Edward Bellamy in Amerika vermeld. Een van hen was gehuwd met Francis Sherman van de familie van Roger Sherman, een der ondertekenaars van de vermaarde Onafhankelijkheids Verklaring. het geslacht Bellamy leverde verschillende predikanten op. De vader van Edward Bellamy, Rufus Bellamy, was doopsgezind predikant in Chicopee Falls vanaf 1848, waar hij 34 jaren het ambt waarnam.

De moeder van Edward Bellamy was dochter van een doopsgezind predikant. Edward's vader was een zeer goedhartig mens, die de gewoonte had, het hem na een huwelijk door de bruidegom gegeven gebruikelijke geldgeschenk, in de meeste gevallen de bruid weder in de hand te drukken als bescheiden bijdrage voor het nieuwe huishouden.

Edward Bellamy had drie broeders, twee oudere en een jongere. De oudste stierf plotseling op 25 jarige leeftijd gedurende een reis in het Zuiden van Frankrijk. De band tussen de broeders was altijd zeer innig en sterker dan hun geheel uiteenlopende maatschappelijke inzichten. De zuster van de moeder van Edward Bellamy kwam door haar huwelijk met William Packer van Brooklyn tot grote welstand. Packer overleed in 1850 en liet zijn groot vermogen aan zijn weduwe na, die bijzonder gehecht was aan haar zusters familie. Dit verklaart de grote zorgen aan de opvoeding der broeders besteed en de voor hun stand nogal kostbare buitenlandse reizen. Toen hij evenwel volwassen was, kon niets Edward Bellamy meer bewegen, geldelijke hulp te aanvaarden.

Tien jaar oud, gaf hij reeds uitdrukking aan zijn groeiende belangstelling voor een werkleger", dat hij later de hoeksteen noemde van zijn maatschappelijk stelsel. Hij bewonderde militaire "organisatie" in het algemeen en droomde van een militaire loopbaan voor zichzelf. Die droom werd op zijn 17de levensjaar verstoord, doordat hij werd afgekeurd   voor de militaire academie der Verenigde Staten in West Point.

In 1868 waren de families Bellamy en Packer samen op reis in Europa. Edward bleef in Amerika en zette zijn studie voort. De plotselinge dood van zijn oudste broeder Packer (naar de achternaam van zijn oom genoemd) en de sterke aandrang van zijn familie bewogen Edward zijn studie in Amerika tijdelijk te laten rusten en ook naar Europa te gaan met zijn neef William. Beide jongelui zetten hun studie voort in Dresden, leerden Duits en andere talen en interesseerden zich voor Europese toestanden. Een in de nalatenschap van Edward Bellamy gevonden schets van een verhaal doet vermoeden, dat zij ook enige dagen aan de Hollandse kust hebben vertoefd.

Zij brachten ruim een jaar in Europa door. Toen Edward Bellamy in Duitsland was, vocht Karl Marx met Bakounin en Proudhon in de Eerste Internationale om de beginselen der maatschappelijke revolutie. Zonder twijfel was Edward Bellamy later in Amerika niet onbeinvloed door het Marxisme, van Europa overgebracht. Maar ofschoon dit zijn eigen beweging een geweldige stuwkracht gegeven zou hebben, verwierp hij het. Hij zag verder dan zijn tijdgenoten het verloop van de maatschappelijke strijd. Hij deed daarom doelbewust afstand van de tijdelijke tactische voordelen, die het ontketenen der lagere menselijke hartstochten en het in werking stellen der lagere menselijke drijfveren hem ongetwijfeld opgeleverd zouden hebben.

Edward Bellamy was zich terdege bewust van de klassenstrijd. Als eerlijk mens erkende hij dan ook het bestaan ervan. Maar als wijs mens met een diep inzicht in het maatschappelijk gebeuren, erkende hij wel de politieke, maar niet de economische noodzaak ervan. Zijn streven was niet een tijdelijk onderdrukte klasse aan de macht te helpen, maar rechtvaardigheid te doen zegevieren. Hij wist te wel, dat door machtsverovering de onderdrukte klasse van vroeger de ondrukkende klasse van later kon worden. Hieraan wilde hij beslist niet medewerken. Zijn streven was niet enkel een onderdrukte klasse tijdelijk te helpen, maar de gehele mensheid voor altijd.

Hij bouwde daarom zijn leer en zijn stelsel niet op de werking der lagere menselijke drijfveren, die als onvermijdelijk gevolg der maatschappelijke ontwikkeling ten slotte toch niet meer technisch bruikbaar zijn en dan automatisch uitgeschakeld worden. Maar op de hogere scheppende drijfveren, die in kiem bij elke mens aanwezig zijn of waren en slechts wachten om zich te ontwikkelen in het grote maatschappelijk gebeuren. Zodra de lagere menselijke drijfveren als heersende en doorslag gevende maatschappelijke factoren zijn uitgespeeld komen de hogere vanzelf aan bod.

De economische leer van Bellamy is dan ook de enige duurzame uitweg voor de mensheid.

In Dresden bezocht Edward Bellamy de grote door de staat geexploiteerde porceleinfabrieken, die aan een wereldconcurrentie het hoofd konden bieden. Ongetwijfeld was dit van invloed op zijn latere gedachtenontwikkeling. Het meeste en pijnlijkste troffen hem echter de Europese maatschappelijke tegenstellingen, die uit economische oorzaken ontstonden, het gehele maatschappelijke leven ontwrichtten en ongezond maakten. In Amerika teruggekeerd, beeindigde hij met succes zijn rechtskundige studie, was twee jaren op een advocatenkantoor werkzaam en werd zelf tot de rechtbank toegelaten. Het beroep van advocaat ging hem echter steeds meer tegenstaan, naar mate hij zich bewust werd, dat onenigheid en strijd tussen de mensen zijn voornaamste bronnen van inkomsten moesten worden.

Het duurde niet lang of hij gaf zijn advocatenpraktijk voor goed op en werd redactioneel medewerker aan de New York Evening Post in 1871 en daarna van de Springfield Daily Union in 1782, waar hij enige jaren bleef. In 1875 vond een gebeurtenis plaats, die geheel afgezien van enige beslissing van de zijde van Edward Bellamy, later van het grootste belang voor hem was. De Theosofische Vereniging werd door Mevr. Blavatsky in New York georganiseerd. Haar latere aanbeveling van het boek van Bellamy was van groot belang voor zijn beweging toen deze opkwam.

In 1878 publiceerde Edward Bellamy zijn eerste novelle, die later door andere gevolgd werd en door een bijzondere stijl en een ongewone inhoud zeer opviel. In 1880 werd door Edward Bellamy en zijn broeder Charles de driewekelijkse "Penny News" in het leven geroepen, die spoedig een steeds groeiend aantal lezers aantrok. Later werd het de "Springfield Daily News".

In 1882 huwde hij Emma Augusta Sanderson, 11 jaren zijn jongere. In 1884 werd een zoon, Paul Bellamy, geboren. Volgens Bellamy had deze gebeurtenis veel te maken met het veranderen van zijn levensloop. Voordien, zei hij, had hij de gewoonte over maatschappelijke vraagstukken te denken als een beschouwer geinteresseerd, maar niet bewust van dadendrang. Toen hij evenwel ging denken over een wereld, waarin zijn eigen kinderen zouden moeten leven, begonnen al deze vraagstukken in eens uiterst concreet en practisch voor hem te worden.
De zoon heeft steeds zijn vader innig lief gehad en geeerd als een groot schrijver. Maar het rotsvaste geloof in een schone toekomst der mensheid, zoals zijn vader die met zijn geestesoog zag, was blijkbaar een persoonlijke gave van Edward Bellamy zelf. Paul Bellamy was van 1933-'34 president van de Amerikaanse vereniging van dagblad-redacteuren. Is directeur en was vice-president van de grote Associated Press, en heeft ere-doctoraten van drie verschillende Amerikaanse universiteiten. Is redacteur van de "Cleveland Plain Dealer", het grootste morgenblad in de staat Ohio.

In 1885 werd een dochter, Marion, geboren. Deze gebeurtenis deed de concrete belangstelling van Edward Bellamy verder groeien in een wereld, die zijn kinderen zouden erven en in het bijzonder trok het vrouwenvraagstuk zijn aandacht. In de winter van 1886 zette Edward Bellamy zich aan zijn schrijftafel neer, met het vaste voornemen, een boek te schrijven, dat zijn lang gekoesterde, steeds ontwikkelde en ten slotte rijp geworden gedachten over een nieuw maatschappelijk stelsel zou openbaren en verspreiden. In 1887 was hij gereed en in januari 1888 kwam "Terugblik uit het jaar 2000" het eerst uit. Einde 1888 waren er nog geen 10.000 ex. in Amerika verkocht. In de volgende jaren groeide de afzet echter snel, en weldra was het eerste millioen bereikt.

De geweldige opgang, die zijn boek in Amerika maakte, leidde tot het ontstaan van de "Nationalistische beweging". Een van de eerste clubs was in Boston. Vanaf Mei 1888 verscheen het tijdschrift "The Nationalist". Het theosofische tijdschrift "The Path" in Amerika begon het boek van Bellamy warm aan te bevelen. Het Londense theosofische tijdschrift "Lucifer" volgde het voorbeeld.

Het opzienwekkende boek "The Key to Theosophy" van Mevr. Blavatsky kwam uit en bevatte eenzelfde aanbeveling. In 1890 waren er in Californie alleen over de 60 Nationalistische clubs en in geheel Amerika wellicht tien maal zoveel. De Nederlandse lezer klinkt het woord "nationalistisch" in verband met de Bellamy-beweging in het huidige tijdsgewricht mogelijk iets vreemd in de oren. Vergeten mag echter niet worden, dat wij toen in 1890 leefden. Toen had trouwens het woord "communisme" ook een andere klank dan nu.

Verder mag niet uit het oog worden verloren, dat het begrip "nationaal" in Amerika en in Europa niet dezelfde betekenis heeft of had. Voor de Amerikanen in de tijd van Bellamy vertolkte het woord "nationaal" de werkelijke eenwording der 48 afzonderlijke en soms eenzijdig ontwikkelde staten met hun eigen belangen tot een natie met gemeenschappelijke belangen. Een verruimd begrip dus. In het Europa van onze tijd vooral is het woord "nationaal" een verengend begrip geworden, omdat het nationale in menig opzicht een belemmering vormt voor het continentale Europese bewustzijn, dat in wording is.

Einde 1890, toen Bellamy tot de overtuiging kwam, dat het Nationalistische tijdschrift niet de levenskracht had om zijn gedachten doelmatig en concreet te vertolken, besloot hij zelf een weekblad uit te geven, "The New Nation", waarvan het eerste nummer in Januari 1891 verscheen. Het Nationalistische tijdschrift verdween spoedig van het toneel. De theosofische belangstelling verflauwde ook en de Nationalistische clubs verdwenen de een na de ander.
De ondermijnde gezondheid van Bellamy en de niet minder ondermijnde staat zijner financiën noopten hem in 1894 zijn weekblad op te heffen, en al zijn aandacht te geven aan zijn groot werk "Economische Gelijkheid", dat hij juist nog voor zijn vroegtijdige dood kon beeindigen. Bovendien was Bellamy een zeer bescheiden mens. Zijn roem als nationale figuur deed hem geen begeerte ontstaan, aan de weg te timmeren en voor het voetlicht te treden. Zijn scheppend vermogen raakte ten einde, niet omdat zijn scheppingskracht was uitgeput, maar omdat zijn broos lichaam die niet langer ondersteunde.

Toen hij zich in 1897 voor herstel van gezondheid in Denver, Colorado, ophield, schreef hij slechts een paar maanden voor zijn dood aan zijn vrouw: "Als God mij een jaar langer voor het leven wil bewaren, denk ik het beste stuk werk te doen, dat ik ooit gedaan heb". Nadat hij in de lente van 1898 weder in zijn geboortehuis te Chicopee Falls was teruggekeerd en voor een korte stonde opleefde en zelfs veel werk verzette, kwam spoedig de algehele instorting. Op 22 Mei 1898 overleed hij.

Een groot mens verliet deze wereld. Zijn geest leeft echter voort en doet zijn werk voor het welzijn der mensheid.

mr. K. ZYLSTRA

Bron: Het sociaal-economische orgaan van de Internationale Bellamy Vereniging van 22 maart 1950