De privatisering van de infrastructuur (energie) en vervoer (NS) leiden altijd tot prijsverhoging door kosten en graaicultuur

Verenigde Staten wil terug van de chaos van privatisering infrastructuur

Privatisering . . . Euroblunder . . . Klokkenluiders <====> SDN . . . Schandpaal

De uitverkoop van onze infrastructuur aan het buitenland

Het landverraad van onze regering en parlement

Onderwerp:

    Nederland uitverkocht aan Amerikaanse "investeerders"
    Datum: Sun, 17 Jan 1999 13:27:15 +0100 (CET) Van: Corporate Europe Observatory ceo@xs4all.nl
    Antwoord-naar: dif-eu@snore.org
    Aan: dif-eu@freeteam.xs4all.nl

Ander Europa


Beste mensen,

Onderstaand artikel las ik vanmorgen in het laatste nummer van Intermediair. Menno Hurenkamp beschrijft in zijn artikel hoe een groot deel van de Nederlandse nutsvoorzieningen al verkocht is aan Amerikaanse "investeerders" -- onderdelen van multinationale bedrijven als Philip Morris, General Motors en Citibank. De "cross border lease" is een goed voorbeeld van hoe belastingconcurrentie werkt. De overheid loopt door de inhaligheid van Nederlandse gemeentes en nutsbedrijven vele miljarden belastinginkomsten mis.

Privatisering van infrastructuur

Het feit dat een groot deel van de Nederlandse voorzieningen Amerikaans eigendom blijken te zijn (zogenaamde "investeringen") is zeer verontrustend in verband met de pogingen om internationaal regels voor bescherming van buitenlandse investeringen af te spreken -- tot afgelopen december was dat het MAI, momenteel worden er achter de schermen op EU-niveau door ambtenaren van het Directoraat-generaal 1 en commissaris Sir Leon Brittan pogingen ondernomen om onderhandelingen over een MAI-achtig akkoord binnen de WTO op te nemen in Sir Leon's natte droom: een "Millenniumronde" van de WTO. (bekijk de video van de RVU)

Het lijkt mij dat een (internationale) campagne tegen deze cross-border-lease constructie steun van diverse politieke partijen zou kunnen verwerven en een goede kans van slagen heeft. Een dergelijke campagne zou een smet kunnen werpen op het onterecht positieve imago van buitenlandse investeringen en de bestaande campagnes voor een andere internationale economische orde kunnen versterken!

Erik Wesselius
Corporate Europe Observatory http://www.xs4all.nl/~ceo/

-------------------------------------------------------------------------
Onderstaand artikel is gescand uit Intermediair, jaargang 35, nummer 1/2 van 14 januari 1998.
-------------------------------------------------------------------------

Amerika koopt onze buizen op

Ons water, onze elektriciteit, onze treinen -- allemaal voor tientallen miljarden verkocht aan Amerikaanse investeerders. En dat alles in volstrekte stilte.


    Menno Hurenkamp

Geertruidenberg had de primeur. In 1994 werd het aldaar gevestigde energiebedrijf EPZ, een net verzelfstandigd nutsbedrijf, benaderd door een Amerikaanse investeerder. Of ze hun energiecentrale, Amer-9 genaamd, niet wilde verkopen. 'Pardon?', zei de directie. Amerikanen als energieboeren in Nederland?

Na enige uitleg ging EPZ overstag. De deal was ingenieus maar lucratief. Het Amerikaanse trustfonds kocht de centrale op voor 1,3 miljard dollar. De EPZ stopte dat geld in een fonds, en least daarmee de komende decennia haar eigen centrale terug.

The catch? De Amerikanen haalden hierdoor een belastingvoordeel van enkele honderden miljoenen guldens. Ze konden deze 'grote investering' namelijk afschrijven. De Geertruidenbergenaren, op hun beurt, bleven naar de letter van de Nederlandse wet eigenaar van de centrale en delen bovendien riant in het belastingvoordeel dat hun Amerikaanse partners' hebben binnengehaald.

Cross border leasen, heet deze constructie. En anno 1998 blijkt het Geertruidenbergse EPZ een trendsetter te zijn geweest. Waterschappen elektriciteitscentrales en gasbedrijven gaan massaal over in handen Van Amerikaanse bedrijven. Ook de Nederlandse Spoorwegen hebben al driekwart van hun treinen in een dergelijke lease-constructie ondergebracht. Verkocht dus.

'Het is een absolute hype,' stelt een expert van een groot advocatenkantoor die anoniem wil blijven. 'En het gaat om tientallen miljarden.' En dat alles in een oorverdovende stilte. Niemand wil praten over de echte achtergronden 'Geen commentaar,' luidt het steevast of zoals Energiebedrijf Delfland in Delft het zegt: 'Bedrijfsgeheim, meneer'.


    Verkapte subsidies

Cross border leasen is een vrucht van het Amerikaanse belastingsysteem. In de VS bestaan weinig subsidieregelingen, maar veel belastingconstructies die als verkapte subsidies fungeren. Cross border leasen is zo'n constructie. Een Amerikaans bedrijf dat een grote investering doet in onroerende kapitaalgoederen, kan deze aftrekken van zijn winst voor belastingen. Hoe groter de investering, hoe groter het voordeel. Maar stel dat bijvoorbeeld Philips Morris wel de belastingaftrek voor een nieuwe investering wil, maar aan nog een sigarettenfabriek geen behoefte heeft? Geen probleem. Dan koop je gewoon een grote installatie die helemaal niets met je normale bedrijfsvoering te maken heeft -- daar kan de Amerikaanse belastingdienst niks aan doen. Zelfs niet als het een investering in het buitenland is.

Bedrijven als Philip Morris, Citibank en General Motors schuimden Europa af en troffen in Nederland recent verzelfstandigde nutsbedrijven aan met grote, dure installaties. Waterzuiveringsgemalen, vuilverbrandingsovens, energiecentrales -- voor miljarden aan onroerende kapitaalgoederen. De Amerikanen kwamen, zagen, en kochten zich wezenloos. Het legt de Nederlandse bedrijven geen windeieren. Energieproducent Delfland Energie sloot eind vorig jaar een deal, naar verluidt voor ruim een miljard. De winst zal dan al snel in de tientallen miljoenen lopen -- wederom een schatting, omdat het bedrijf niks kwijt wil over deze transactie.

Het Gelderse waterschap Rijn en IJssel verkocht twee jaar geleden zijn zuiveringsinstallaties en haalde volgens eigen zeggen een voordeel van twintig miljoen gulden. De helft van de twintig grote Nederlandse waterschappen heeft met het oog op deze gouden bergen zijn bezit al van de hand gedaan. De Velsense afvalverbrandingscentrale verdiende twee jaar geleden 66 miljoen gulden met de overdracht van zijn fabriek ter waarde van 800 miljoen gulden. De huisvuilverbrander wist de tarieven voor zijn klanten (gemeentebesturen) te drukken met tien gulden per ton afval. 'Goed voor de concurrentiepositie', verklaart directeur Nieuwendijk.


    Nederland koploper in grensoverschrijdend leasen

Cross border leasing is een belastingtruc die gebruik maakt van verschillen in de wetgeving van Nederland en de Verenigde Staten. Amerikaanse ondernemingen drukken met afschrijvingen op Nederlandse nutsvoorzieningen hun belastingafdracht en laten de nutsbedrijven delen in het geld dat ze daardoor verdienen. Het Amerikaanse bedrijf -- meestal een investeringsmaatschappij voortkomend uit grote ondernemingen zoals Philip Morris of Citibank -- koopt voor honderden miljoenen een transportgemaal voor water van een waterschap. Dat waterschap betaalt uit het geld dat het krijgt jaarlijks een leasepremie.

Op het transportgemaal kan het Amerikaanse bedrijf vervolgens geld afschrijven. Over de huur die ze ontvangt hoeft het bedrijf pas na afloop van het contract belasting te betalen. Dat levert vaak honderden miljoenen dollar winst op. De bedragen die de Nederlandse nutsvoorzieningen krijgen bovenop de verkoopsom, lopen enorm uiteen, variërend van vier tot twaalf procent van de totale waarde van het verkochte object. Begin jaren negentig ging een aantal elektriciteitsbedrijven al soortgelijke deals aan met Oostenrijkse investeerders over gasmeters. Nederland geldt door die vroege start en het enthousiasme van de nutsbedrijven inmiddels als koploper in het sluiten van de grensoverschrijdende leases. Volgens een ingewijde zijn in Nederland meer kapitaalgoederen voor deze constructie in de aanbieding dan er Amerikaanse investeerders te vinden zijn.

De truc van cross border leasen, is dat door een wirwar van geldstromen, fondsen en stichtingen te creëren beide zakenpartners zich volgens eigen nationale wetgeving 'eigenaar' van de voorziening kunnen noemen. Zo kan het Amerikaanse bedrijf tegen zijn belastingdienst zeggen dat een aangeschaft transportgemaal van hem is, en kan een Nederlands waterschap iedereen tot kalmte manen en zeggen dat alle zeggenschap in hun handen blijft. De Nederlandse overheid vindt het allemaal best, het kost haar geen cent. Pas bij een installatie van meer dan tweehonderd miljoen gulden levert de constructie genoeg geld op om de kosten van de ordnersdikke contracten goed te maken. Vaak zijn zoveel dure adviseurs bij de deals betrokken dat tien miljoen transactiekosten bij een cross border lease niet uitzonderlijk is.


    'Belasting ontduiking'

Slechts een enkeling valt niet voor de Amerikaanse dollars. Eén waterschap is mordicus tegen de cross border leasing en weigert zelfs maar de adviseurs te ontvangen die willen uitleggen hoe een en ander in elkaar steekt. 'Een overheid moet niet profiteren van andere overheden,' zegt Lambertus Plooij, financiële man van het waterschap Salland. Dat vindt de Amerikaanse belastingdienst ook. Zij doet dan ook steeds weer pogingen een einde te maken aan de sluiproute. In oktober vorig jaar viel de Amerikaanse ambassadrice in Zwitserland publiekelijk uit tegen het Bernse stadsbestuur, dat voor 150 miljoen dollar gemeentegebouwen wilde verleasen. 'Ontduiking van onze belastingen', oordeelde ambassadrice Madeline Kunin woedend. Maar aanpak van cross border lease constructies stuiten op gebrek aan politieke steun in het Amerikaanse congres. Het belang van de grote investeerders bij deze methode om geld 'te investeren' weegt zwaarder.

Van de Nederlandse overheid valt ook weinig te verwachten. Het ministerie van Verkeer en Waterstaat zag na onderzoek bij twee waterschappen geen reden om in te grijpen. Het nutsbedrijf blijft beheerder van de geleaste installaties en gebouwen, constateerde het departement. Dus blijft de mogelijkheid milieuheffingen op te leggen bestaan, en daarmee was voor Jorritsma de kous af.

Dat was eind 1997. Ook nu nog maakt Den Haag zich er niet erg druk over. 'Zolang het niet ten koste gaat van de belastingbetaler of de waterkwaliteit is er niets aan de hand,' zegt een woordvoerder van Verkeer en Waterstaat. Het ministerie van Financiën ontdekte het gebruik van de cross border lease in 1995. Het departement -- waar staatssecretaris Willem Vermeend onafgebroken pleit tégen oneigenlijke trucjes met de fiscus -- is niet blij met de belastingtruc. 'Maar we kunnen er niets tegen doen,' zegt een woordvoerder. Gerrit Zalm heeft zijn Amerikaanse collega op de hoogte gesteld en laat het daar verder bij.

Ook de specialisten wuiven de bezwaren weg. Advocaat Jacco van Hees van advocatenkantoor De Brauw Linklaters: 'Als de Amerikaanse overheid bezwaren heeft moeten ze het maar onmogelijk maken.' Ook Hans Lemstra van waterschap Veluwe vindt de morele bezwaren 'allemaal onzin'. Hij begeleidde ettelijke waterschappen bij de handel met hun installaties, en kan als een echte pleitbezorger voor cross border leasing worden gezien. Al zegt Lemstra wel: 'We hangen het liever niet aan de grote klok.'

Lemstra weet zeker dat de constructie alleen maar voordelen biedt, en het functioneren van de waterschappen op geen enkele wijze in gevaar brengt. 'Het is hetzelfde als het binnenhalen van subsidies, en heeft niets te maken met de randen van de wet. De zeggenschap over de installatie is in onze handen. In alles voor een goede bedrijfsvoering is voorzien. En het maakt de belastingdienst geen lor uit.'


    Europese concurrentie

De indruk ontstaat dat de rijksoverheid de constructies toestaat als een verkapte subsidie, en daarbij de merkwaardige eigendomsverhoudingen voor lief neemt. De verzelfstandigde energiebedrijven zullen per 1 januari 2000 stapsgewijs tegen de Europese markt moeten opboksen. Hen staat een harde concurrentiestrijd in een geliberaliseerde markt te wachten. Amerikaanse en Europese concurrenten staan te trappelen het op te nemen tegen energiebedrijven als de ENW en de NUON. De gedoogde kapitaalinjecties zijn een welkom zetje in de rug zonder dat de Europese Commissie Nederland kan berispen van concurrentievervalsing.

Cross border leasing kent echter wel praktische bezwaren. Plooij van waterschap Salland: 'Het lijkt net alsof een Amerikaanse trust je bedrijfsrisico koopt, maar je weet niet of er een fout in zo'n contract staat, en hoe men daarvan zal profiteren. Bovendien ben je miljoenen kwijt aan allerlei dure adviseurs om de constructie voor elkaar te krijgen. Volgens Plooij worden waterschappen wel degelijk in hun vrijheid belemmerd door hun overzeese partners. 'Voor aanpassingen aan je installatie moet je toestemming vragen. Of stel dat we slib willen laten verbranden, en dat Amerikaanse bedrijf kent nog een bedrijf dat ook aan verbranding doet, dan zijn we gedwongen dat daar te doen.'

Een verder bezwaar komt boven bij een nieuwe mogelijkheid voor de cross border leasers: de netwerken waarmee heel Nederland vol ligt. Gasbuizen en elektriciteitsdraden zijn daarvan het interessantst. Van wie zijn die inmiddels verkochte buizen? Iedereen in Nederland heeft er wel een paar in zijn tuin. En niemand weet van wie die nou precies zijn, van de tuineigenaar of het gasbedrijf. Het implementeren van nieuwe overheidsregels voor het milieu blijft wel mogelijk voor een gecrossleased bedrijf, maar het kan wel een klap geld kosten. 'Als de overheid bijvoorbeeld besluit dat alle betonnen buizen door kunststof vervangen moeten worden, dan moet er een nieuw leasecontract komen, te betalen door het nutsbedrijf,' zegt Van Hees. Zo'n nieuwe overeenkomst kost miljoenen guldens en vormt dus een stevige drempel om veranderingen in werkwijze aan te brengen.'


    Braakliggend terrein

Voorlopig gaat het cross border leasen gewoon door, bezwaren of niet. Nederland doet niets, Amerika te weinig. Lease-adviseurs grazen met een dreigend wettelijk verbod vanuit de Verenigde Staten het braakliggende terrein energiek af. Het is nu of nooit lijkt hun boodschap. 'Je wordt gek gemaakt door de lieden die geld aan je willen verdienen', zegt A. De Beaufort, voorzitter van de stichting Rioned, een overlegorgaan van de rioleringsbedrijven in Nederland. Hij verkoopt het riool maar niet, 'De risico's zijn te groot, we weten niet precies wat er allemaal aan riool in de grond zit. Dan kun je geen contract afsluiten.'

Maar Nederland heeft nog genoeg openbare spulletjes in de etalage liggen. Dure gemeentehuizen komen zeker ook in aanmerking, beamen ettelijke betrokkenen. Gebouwen van ministeries worden ook genoemd. De overheid kan nog alle kanten op om geld te verdienen. 'Wat is het verschil tussen een vliegtuig van de KLM en een vliegtuig van het ministerie van de Defensie?' vraagt Lemstra van Waterschap Veluwe zich af. 'In de Verenigde Staten schijnt zelfs een deel van de marine in een leaseconstructie ondergebracht te zijn. Waarom zou dat hier niet kunnen?'

Financieel voordeel van dertig miljoen

Tilburg denkt aan verhuur van riool

Vrijdag 15 juni. TILBURG - De gemeente Tilburg wil het stedelijk rioolstelsel verhuren aan een Amerikaanse investeerdersgroep en vervolgens weer terughuren. De investeerder behaalt daarmee in de VS dankzij bestaande wetgeving een groot belastingvoordeel waarin het de gemeente laat meedelen: Tilburg krijgt in één keer circa dertig miljoen gulden op de rekening gestort. 'Dat kunnen we in de stad steken', zegt wethouder R. van Diessen (VVD, financiën).

In het kort komt de deal er op neer, dat de investeerdersgroep de Tilburgse riolering, die een geschatte waarde van rond een miljard gulden heeft, op de balans mag opnemen en afschrijven. Daardoor wordt de fiscale winst gedrukt. Het bureau PriceWaterhouseCoopers (PWC) heeft Tilburg eind vorig jaar gepolst of het trek heeft in de zogeheten Cross Border Lease-constructie (CBL). Global Financed Structure (GFS), een onderdeel van PWC, gaat in de VS proberen een investeerdersgroep te vinden voor het bijna duizend kilometer lange Tilburgse riool. Hoeveel die groep zelf overhoudt, is afhankelijk van het contract.

CBL is niet nieuw voor Nederland. CBL is de afgelopen vijftien jaar zo'n dertig keer toegepast door bedrijven om kapitaalgoederen als energiecentrales en elektriciteitsnetwerken te (her)financieren. Tilburg zou wel de eerste gemeente in Nederland zijn die een CBL aangaat. PvdA-wethouder J. Hamming: 'Een overheid moet het goede voorbeeld geven. Wij moedigen als gemeente burgers ook niet aan om belasting te ontwijken. Bovendien gaat dit ten koste van de Amerikaanse belastingbetaler.'

Hobbel

Mocht de politiek in Tilburg akkoord gaan, dan is er nog een hobbel. De provincie moet als toezichthouder op financiële transacties die gemeenten sluiten akkoord gaan met CBL. Een transactie moet bijvoorbeeld in het algemeen belang zijn en risicoloos.