Door: Cedric Stalpers Enquête onder 240 jongeren over maatschappelijke onderwerpen De JOVD Hart van Brabant en stedelijk jongerenwerk Attak verrichtten onlangs een wetenschappelijke studie naar de meningen van 240 Tilburgse jongeren over hun stad, ten einde jongeren meer bij de plaatselijke politiek te betrekken. Thema's die hierbij aan de orde kwamen waren cultuur, uitgaan, wonen, inspraak van jongeren en veiligheid. De uitkomsten van deze enquête geven enkele ontwikkelingen aan die ook voor andere steden relevant kunnen zijn. Er waren verschillende redenen om deze enquête te houden. Gesteld wordt wel eens dat jongeren geen maatschappelijke betrokkenheid en politieke interesse hadden, maar klopt dit wel? Tijdens de laatste gemeenteraadsverkiezingen waren de jonge kiezers de grote afwezige. Jongeren - universitair en HBO studenten mogelijk uitgezonderd - zijn eveneens de afwezige bij politieke partijen. Toch raken politieke besluiten jongeren net zo goed en in sommige gevallen meer dan andere bevolkingsgroepen. Ze zijn frequente gebruikers van de binnenstad en het uitgaansleven, er zijn aparte regelingen om hen aan een baan te helpen, door hun lage(re) inkomen kennen ze beperkingen aan hun wensen en gedrag en ze staan met minder kennis, ervaring en daarmee zelfredzaamheid in de maatschappij. Wonen, winkelen en uitgaan Tabel 1 Reacties op stellingen m.b.t wonen, winkelen en uitgaan (getallen zijn percentages) oneens neutraal eens Tilburg is een leuke stad om in te wonen 16 15 69 Wonen in Tilburg is betaalbaar 24 14 62 Tilburg heeft een bruisend uitgaansleven 36 16 48 Ik ga graag uit in Tilburg 26 18 56 In Tilburg zijn genoeg plekken om uit te gaan 41 9 50 In Tilburg kun je gezellig winkelen 30 18 52 De binnenstad van Tilburg ziet er niet uit 44 14 42 De meerderheid van de jongeren vindt Tilburg een leuke stad om in te wonen. Het uitgaansaanbod stemt niet iedereen tevreden, omdat (zo wezen de antwoorden op de open vragen uit) het aanbod duur is, jongeren geweigerd worden bij discotheken en niet iedere levensstijl en muziekvoorkeur bediend wordt in de binnenstad. Een grote groep jongeren vindt dat de binnenstad er niet uit ziet; dit patroon wordt bevestigd door de antwoorden op de open vraag. Werk en uitkeringen Tabel 2 Reacties op stellingen m.b.t. werk, arbeidsbureau en soos (getallen zijn percentages) oneens neutraal eens Ik word goed behandeld op mijn werkplek 14 6 80 Ik ben tevreden over mijn huidige werk 17 9 74 Ik vind dat de gemeente genoeg doet om jongeren aan een baan te helpen 57 19 24 Ik heb positieve ervaringen met arbeidsbureaus 36 23 41 Het arbeidsbureau doet veel voor me 59 19 22 Ik ben tevreden over de manier waarop de soos met me omgaat 47 27 26 De soos kijkt teveel op mijn vingers 24 13 63 De soos helpt me bij het vinden van werk 68 28 4 Jongeren zijn doorgaans tevreden over hun werk, al worden studenten en jongeren met een voltijdsbaan beter behandeld op hun werkplek dan andere jongeren. JWG'ers, jongeren in het leerlingwezen en scholieren worden het minst goed behandeld op hun werkplek. Een verklaring hiervoor is dat hun maatschappelijke positie minder sterk is dan die van jongeren met een reguliere baan en studenten. Jongeren in het leerlingwezen en uitkeringsgerechtigden vinden het uitgaan minder leuk; mogelijk heeft dit te maken met het geld dat ze te besteden hebben. Zowel het arbeidsbureau als de sociale dienst worden zeer negatief beoordeeld. Cultuur en bibliotheek Tabel 3 Oordelen over cultuur en de openbare bibliotheek (getallen zijn percentages) oneens neutraal eens Op cultureel gebied is er voldoende te beleven in Tilburg 27 12 61 Ik ben tevreden over de bieb 5 3 92 Tilburg heeft voldoende goede bioscopen 17 3 80 In Tilburg zijn genoeg plekken waar je na popmuziek kunt luisteren 37 17 46 In Tilburg moet een stedelijk jongerencentrum komen 12 13 75 Ik vind meestal wel iets van mijn gading in het aanbod van de Schouwburg 50 11 39 Tilburg is een stad waar best wat te beleven valt, volgens de ondervraagden. Over de bieb en de bioscopen is men zeer te spreken. Over de Schouwburg echter duidelijk veel minder, al zijn de hoger opgeleiden, scholieren van HAVO en VWO en meiden zijn iets positiever over deze instelling. Over de instelling werd enkele keren opgemerkt dat men deze duur vond. Zowel uit de open als uit de gesloten vragen kwam naar voren dat het aanbod aan popmuziek verruimd mag worden. Een stedelijk jongerencentrum is duidelijk gewenst. Gemeentepolitiek en -beleid Tabel 4 Oordelen over inspraak van jongeren in de raad en milieuvriendelijkheid en klantvriendelijkheid van de gemeente (getallen zijn percentages) oneens neutraal eens Ik heb te weinig inspraak in de gemeenteraad 12 28 60 Politici nemen beslissingen zonder naar jongeren te luisteren 12 18 70 Gemeente Tilburg werkt klantvriendelijk 34 36 30 Gemeente Tilburg werkt milieuvriendelijk 21 27 52 Het vertrouwen onder de jongeren in de politiek is erg laag. Eén op de drie jongeren vindt de gemeente niet klantvriendelijk. Over de milieuvriendelijkheid van de gemeente is men beter te spreken. Tolerante Tabel 5 Oordelen over tolerantie in Tilburg (getallen zijn percentages) oneens neutraal eens Tilburg is een tolerante stad. 34 17 49 Tilburgers gaan op een tolerante manier met buitenlanders om. 42 20 38 Tilburgers gaan op een tolerante manier om met mensen die anders zijn. 37 21 42 Discotheken weigeren jongeren om onbenullige redenen. 19 7 74 Ik word geweigerd bij discotheken. 59 9 32 De cijfers over tolerantie in Tilburg zijn niet geruststellend. Lager opgeleide jongeren en jongeren met een uitkering of in de JWG vinden Tilburg intoleranter dan andere jongeren. Vorig jaar is een onderzoek gedaan naar uitgaan en veiligheid, dat uitwees dat één op de drie jongeren geweigerd wordt bij discotheken; dat cijfer wordt in deze enquête ook teruggevonden. Mannen en jongeren boven de 19 worden meer geweigerd dan anderen. Het merendeel van de jongeren heeft geen vertrouwen in het weigerbeleid van discotheken. Veiligheid en politie Tabel 6 Oordelen over de veiligheid in Tilburg en de politie (getallen zijn percentages) oneens neutraal eens Ik vind Tilburg een veilige stad 62 13 25 Als ik 's avonds alleen over straat loop voel ik me veilig 54 13 33 Ik voel me veilig in mijn wijk 23 10 67 Er moet meer politie op straat komen 27 10 63 De politie gaat op een nette manier met mij om 27 14 59 Er is te weinig politie op straat 36 16 48 Jongeren vinden Tilburg onveilig en willen meer politie op straat. "Er moet meer politie in de binnenstad zijn", merkte een jongere op. "Het is niet leuk meer als je gaat stappen. Je hoeft maar een verkeerd woord te zeggen en je hebt al een klap op je bek. Ik ben een van de velen die niet meer uitgaan in Tilburg; ik zit net zo lief met vrienden thuis met een pilsje". Jongeren geven te kennen het zinloze geweld beu te zijn en verwachten dat de politie hier wat aan doet. Studenten en werkende jongeren voelen zich minder onveilig dan andere jongeren tijdens het uitgaan. Een verklaring hiervoor is dat zij op andere dagen uitgaan. Meer dan één op de vier jongeren vind dat de politie niet goed met hem omgaat ('ze zijn onnodig grof en lokken daardoor geweld uit,' merkte een ondervraagde op). Open vraag: "Wat zou je het liefst aan je stad veranderen?" Tabel 7 Onderwerpen die jongeren aankaarten bij de open vraag "Wat zou je het liefst aan Tilburg veranderen?" (getallen zijn percentages) Onderwerp Percentage Uitgaan 30% Uiterlijk van de binnenstad 24% Uiterlijk van Tilburg in het algemeen 20% Totaal uiterlijk 44% Veiligheid algemeen 22% Veilig en politie 10% Totaal veiligheid 32% Plekken voor jongeren 16% Verkeer 11% Milieu 8% Cultuur 7% Bestuur 5% Winkels 5% Jongeren vonden dat er meer uitgaansgelegenheden dienden te komen, vooral voor mensen met een dunne beurs of die een andere smaak hebben dan de 'doorsnee'. Het uitgaan dient gezelliger en veiliger te worden. Voorts wordt van de gemeente verwacht dat ze "meer onderzoek doet naar cafés en de discotheken wat uitgaan betreft. Niet alleen jongeren maken problemen; het komt van twee kanten." Het uiterlijk van Tilburg komt er slecht af in de ogen van jongeren. Men vindt de stad onpersoonlijk, ongezellig, niet leefvriendelijk, teveel beton ('Tilburg is een betonstad'), te weinig groen en lelijk. Men vindt dat de gemeente teveel gesloopt heeft en bij de bouw van nieuwe gebouwen geen aandacht heeft voor de bestaande stijl: "Je kunt een hypermodern gebouw niet naast een monument plaatsen" en "Als er midden in de stad nieuwe gebouwen worden neergezet, moet er rekening gehouden worden met de oude stijl". Opmerkingen over veiligheid hadden te maken met uitgaan (veilig zijn tijdens het uitgaan en op weg naar huis), met de (af)wezigheid van politie en de mentaliteit van de politie. Jongeren menen dat de politie zich niet zoveel met kruimelwerk zoals fietsbelcontroles moet bezighouden, maar ook zware overtreders moet aanpakken. Een uitspraak was: "De politie moet zich meer bezighouden met vandalisme en ze lokken zelf veel te vaak geweld uit door onnodige grof gedrag." Steekwoorden zijn: Tilburg en het uitgaan is onveilig en de politie wekt weinig vertrouwen. Daarnaast moet er betere verlichting zijn naast fietspaden. 16% van de jongeren gaf spontaan aan dat er voor hen geen plek was waar ze hun vrije tijd konden doorbrengen en er te weinig voor hen te doen was. Opmerkingen over verkeer hadden te maken met: beter onderhoud en schoonmaken van wegen (glas), meer aandacht voor de fietser (overal kunnen stallen), goedkoper en meer openbaar vervoer. Enkele ondervraagden wensen een gevarieerder aanbod aan winkels. Meer exclusiviteit en kwaliteit waren steekwoorden m.b.t. het winkelaanbod dat jongeren graag zien. Een kleine groep jongeren wenst ook een rijker cultureel leven in Tilburg: een klein podium voor cabaret en toneel (zowel amateur als professioneel) en meer popconcerten zijn gewenst. Opmerkingen over tolerantie hadden vooral te maken met het weigerbeleid van discotheken, dat de ondervraagden niet aanstond. Opmerkingen over het bestuur van de stad wekten de indruk dat ondervraagden niet veel vertrouwen hebben in de politiek: minder prestigeprojecten, meer eerlijke politici en politici moeten meer naar jongeren luisteren niet de stad volbouwen zonder erover na te denken. Conclusies De sociale voorzieningen en de hulp aan werkloze jongeren is duidelijk beneden de maat. Arbeidsbureaus zetten zich onvoldoende in om jongeren aan een baan te helpen en de sociale dienst bestempelt aanvragers als potentiële fraudeurs in plaats van hen op pad te helpen. De sociale dienst is in de praktijk noch sociaal noch dienstbaar. Misschien dat beleidsmakers hiermee geld denken te besparen, maar voor hen die op deze diensten zijn aangewezen is deze ontwikkeling onwenselijk. Voor een aanzienlijke groep jongeren zijn de woonlasten te hoog en zijn sommige vrijetijdsbestedingen buiten handbereik. Niet alleen financieel is een prettige vrijetijdsbesteding moeilijk te verkrijgen, ook de geringe diversiteit van het uitgaansaanbod is voor sommigen problematisch. Daarnaast houdt het weigerbeleid van discotheken groepen jongeren buiten de deur; een situatie waarvoor de politiek meer oog dient te krijgen, ook omdat het gedrag van uitsmijters soms gepaard gaat met geweld en de veiligheid in de binnensteden niet ten goede komt. Die jongeren die een baan hebben zijn hier doorgaans tevreden over. Dat was een verheugende vondst. Minder positief is dat kleine deelgroepen het moeilijk hebben op hun werkplek en daarom extra bescherming verdienen van de overheid. De positie van tieners op de arbeidsmarkt verdient extra regelgeving ten einde een goede betaling en behandeling te garanderen. De Jeugd Werk Garantiewet (JWG) is niet het wondermiddel dat het Ministerie van Sociale Zaken ons wil doen geloven. De arbeidsvreugde en -tevredenheid is bij JWG'ers duidelijk minder sterk. Gekoppeld aan de overige problemen van de JWG (onvoldoende doorstroming en onvoldoende beloning voor het volgen van onderwijs) pleit dit resultaat voor het kritisch bezien van deze wet. Ernstig, vooral in het licht van de komende verkiezingen, is het geringe vertrouwen dat jongeren in de politiek en de (plaatselijke) overheid hebben. Gesteld werd dat de 'generatie nix' nergens interesse in had. Deze enquête laat een ander beeld zien: de politiek heeft onvoldoende interesse in jongeren en pakt het thema jongerenparticipatie niet of slecht aan. De (door D66 veronderstelde) kloof tussen burger en politiek blijkt niet fysiek te zijn (beide groepen ontlopen elkaar), maar eerder inhoudelijk: jongeren begrijpen niet waarom beslissingen genomen zijn en voelen zich niet gehoord. De vorm waarin politiek bedreven en beleid gemaakt wordt, vormt een te hoge drempel voor actieve participatie van jongeren. Vergeleken met eerdere enquêtes naar veiligheid in de binnenstad, is de situatie verslechterd. 'Blauw op straat' mag geen loze kreet zijn en het thema veiligheid heeft een terechte plaats in de campagne gekregen. De onveiligheid concentreert zich in de binnenstad ofwel het uitgaansgebied. Dit gebied kampt met meerdere, mogelijk samenhangende problemen: de vormgeving is lelijk, onpersoonlijk en roept gevoelens van onveiligheid op. Daarnaast kan niet iedere levensstijl en inkomensgroep zijn smaak terugvinden in het aanbod. Afsluitend De uitkomsten van deze enquête hebben voor een gold van publiciteit gezorgd. Tevens bewijst de enquête dat jongeren wel degelijk een mening hebben over politieke onderwerpen, als deze bevraagd wordt op het juiste abstractieniveau en in de juiste bewoordingen. Ze geven zelf spontaan aan wat ze graag veranderd zien aan hun stad. De politiek en de overheid doet er verkeerd aan te denken dat ze jongeren in een ongeschikte vorm (ellenlange vergaderingen) op een verkeerde plaats (op een hoogdrempelige partijpolitieke vergadering of in een hoogdrempelig gemeentehuis) in een verkeerde taal (gelieve de gemiddelde gemeentelijke nota door te lezen om een indruk te krijgen hoe slecht het gesteld is met het taalgebruik van onze overheid) bij politieke vraagstukken te betrekken. Jongeren interesseren zich wel degelijk voor politiek, maar ga naar hen toe, laat hen de onderwerpen van gesprek kiezen en spreek ze in hun taal aan. Cedric P. Stalpers is oud-hoofdredacteur van Liberté Egalité Fraternité en vrijwilliger bij Stedelijk Jongerenwerk Attak.