van 9 februari 1998

Amsterdam - Het Openbaar Ministerie (OM) is half januari begonnen met de vervolging van een tiental lagere overheden wegens het overtreden van milieuwetten. De desbetreffende gemeenten en waterschappen ontvangen binnenkort een dagvaarding of transactievoorstel.

Uit een inventarisatie van het OM is gebleken dat de rijksoverheid, provincies, gemeenten en waterschappen sinds 1996 ten minste veertig maal milieuwetten hebben overtreden. Het werkelijke aantal delicten ligt volgens bronnen bij Justitie hoger. Veel overtredingen zijn echter nooit achterhaald als gevolg van een uitspraak die de Hoge Raad twee jaar geleden deed. Die legde de opsporing van overtredende overheden grotendeels stil.

In het zogeheten Pikmeerarrest werd vastgelegd dat overheden en ambtenaren van vervolging zijn uitgesloten als zij strafbare feiten begaan bij het verrichten van wettelijk opgedragen bestuurstaken. Die strafrechtelijke immuniteit is begin dit jaar opgeheven door een herziening van het Pikmeerarrest. In januari bepaalde de Hoge Raad dat lagere overheden wel vervolgd kunnen worden. Alleen de staat is nog onschendbaar. Ondanks het Pikmeer II-arrest zal het OM niet alle veertig overtreders strafrechtelijk aanpakken, zegt de Arnhemse advocaat-generaal Y. van Kuijck. Hij behoort tot de coördinatiecommissie Milieu van het OM en was nauw betrokken bij de inventarisatie van overtredende overheden.

Volgens Van Kuijck is een deel van de zaken verouderd. In andere gevallen zijn bestuurlijke en politieke maatregelen genomen die vervolging overbodig maken. In weer andere zaken is van strafrechtelijke maatregelen afgezien omdat de overtreding volgens het OM te rechtvaardigen was door onduidelijke regelgeving.

Uit de inventarisatie is gebleken dat de staat drie maal een milieudelict heeft gepleegd. Daartegen kan niet worden opgetreden. Van Kuijck hoopt dat de Tweede Kamer een einde maakt aan de immuniteit van de staat. Een meerderheid in de Kamer is voor een wetswijziging daartoe. Het kabinet is tegen. Van Kuijck zegt dat geen van de onderzochte overtredingen in omvang te vergelijken is met het milieuschandaal in Nijmegen. Daar versleepte de gemeente illegaal grote hoeveelheden vervuilde grond. Door het eerste Pikmeerarrest heeft het OM Nijmegen niet kunnen vervolgen.

Over de aard van de geconstateerde milieudelicten doet het OM weinig mededelingen. Ook de namen van de overtreders worden niet bekendgemaakt. G. Bos, milieuofficier in Den Bosch, wil wel kwijt dat hij twee maal tot vervolging overgaat. Een gemeente in zijn arrondissement wordt aangepakt omdat ambtenaren houtafval niet naar een stortplaats brachten, maar het dumpten in een bos.

Het OM zal ondanks de mogelijkheden die het Pikmeer II-arrest biedt, geen jacht ontketenen op overtredende overheden, zegt Van Kuijck. Het OM wil 'actief opsporen en genuanceerd vervolgen'; bestuurlijke en politieke maatregelen krijgen voorrang. Van Kuijck: 'Pas als het bestuur niet vatbaar is voor onze aanwijzingen, gaan we over tot vervolging.'

Een groot deel van de veertig overtreders krijgt een 'pittige brief' van het OM. Daarin wordt gewezen op de delicten die zijn gepleegd. Het OM rekent erop dat de bestuurders hun gedrag na deze berisping zullen beteren. Van Kuijck wil ook een grote rol voor de publiciteit. Zo zal het OM soms van vervolging afzien als de overtreder bereid is om zijn fout te erkennen in een publicatie.

Uit de Volkskrant van 9 februari 1998