De gevolgen van een ramp en de nasleep voor getroffenen.

4 Oktober 1992, zes over halfzeven.

Een ramp voltrok zich, een El-Al Boeing 747 had zich in de flat van Klein Kruitberg en Groeneveen geboord. Een groot gapend gat was in de flat geslagen en overal was vuur. Wat die avond gebeurde zal mij mijn hele leven bij blijven. Die avond heb ik mij ingezet om de mensen hulp te verlenen, mijn vak is het niet, maar als je de ellende ziet en de verwarring in de chaos, kun je moeilijk staan blijven kijken.

Voor het eerst van mijn leven kwam ik onverwacht in aanraking met zo'n grote ramp. Veel mensen die totaal verward en gewond in je armen vallen stellen je dan plotseling in een vreemde situatie, hulp verlenen zonder opleiding zou je zeggen, het kan nooit goed gaan. Toch bijna automatisch doe je precies het goede en neem je de juiste besluiten. Na de eerste grote chaos worden dingen geregeld zoals eerste opvang in een kerkzaal en een sporthal.

Veel hulpverleners doen hun uiterste best. Daarna volgen de opruimingswerkzaamheden en in de dagen daarna wordt het langzamerhand duidelijk hoeveel slachtoffers deze ramp heeft geëist. Elk leven dat is verwoest is er een teveel. De mensen die achterblijven en familieleden en of vrienden hebben verloren, hun materiele dingen, soms zelfs hun huis kregen een slag te verwerken die je niet licht te boven komt. Je zou verwachten dat deze slachtoffers goed geholpen zijn, echter dat is een utopie gebleken. Zelfs nu na bijna acht jaar zijn er nog steeds mensen die de gevolgen, psychisch, materieel of financieel niet te boven zijn gekomen. Zij hebben nog steeds hun leven niet kunnen oppakken zoals zij hadden verwacht voor het vliegtuig neerstortte.

Ik ken iemand die in een klein huisje gedropt is, met een douche die de naam douche niet verdiend. Comfort heb ik niet gezien in dat huis, en met die man had ik ontzettend veel medelijden. Geestelijk had de man veel geleden en lichamelijk had hij ook veel klachten. Omdat niemand zijn noodkreet wilde horen ging de man uiteindelijk in hongerstaking.

Als vrijwillig hulpverlener en ook zelf slachtoffer heb ik samen met andere vrijwilligers geprobeerd de man te helpen wat erg moeilijk was. Het lukte ons uiteindelijk met heel veel praten dat de man zijn hongerstaking na 2 weken stopte, we dachten dat we hem er doorheen hadden gesleept. De man zou onder behandeling gaan in een daartoe gespecialiseerd rusthuis, de overheden zouden zorgdragen voor aanpassingen in de woning en leefomstandigheden. Binnen de kortste keren was de man weer terug in zijn huis omdat niemand zijn behandeling wilde vergoeden. Een paar maanden later ging de man weer in hongerstaking, de lagere overheid en de landelijke overheid hadden de man opnieuw laten stikken. De vele beloften die de overheden hadden gedaan werden gewoon weg niet nagekomen.

Opnieuw zijn wij betrokken bij de opvang van deze man en opnieuw wisten wij hem te overtuigen zijn hongerstaking te stoppen. Opnieuw zou de overheid zorgdragen voor verbeteringen van de leefsituatie van de man, echter wederom werden de beloften niet nagekomen. Telkens was het kostenplaatje het grote struikelblok. Doordat hij na deze ervaring ook geen vertrouwen meer in ons kreeg ben ik de man uit het oog verloren... Ik denk er nog vaak aan. Had ik nog meer kunnen doen voor de man? Ik weet dat wij ons best hebben gedaan. De man heeft in de jaren na de ramp een grote schuld opgebouwd doordat hij de gevolgen niet aan kon.

Afgescheept worden met een paar duizend gulden als je buiten je schuld huis en haard hebt verloren is niet een start waar je iets mee kunt opbouwen. De overheid heeft deze man flink laten stikken. De parlementaire enquête heeft overduidelijk aangetoond dat de overheid de gevolgen van deze ramp helemaal niet wilde zien. Enkele weken na de chaos werd het stil in de media en men ging verder met het leven, zonder zich echt om de zorgen van de Bijlmergetroffenen te bekommeren. Een ramp van deze omvang was men niet gewend en men wist er niet goed mee om te gaan.

Toen de vuurwerkramp op 13 mei dit jaar gebeurde was ik als aan de grond genageld toen ik de beelden zag, onmiddellijk realiseerde ik mij welke verschrikkelijke dingen zich daar hadden afgespeeld. Door mijn bagage, de Bijlmerramp die ik ervaren heb en waar ik god zij dank geen trauma van heb over gehouden, wist ik dat er veel mensen in een diep gat zouden vallen. De dagen na de ramp zag ik hoe de mensen werden opgevangen en dat het veel beter ging dan met de Bijlmerramp. Ik wist dat het dikke winst was en dat ze toch iets van de Bijlmerramp hadden geleerd. De enquête is toch niet helemaal voor niets geweest gelukkig. Met man en macht werd er gewerkt om de mensen een ander huis te geven en de financiële steun die er gegeven werd is ook veel beter gegaan dan met de Bijlmerramp.

Herinrichtingvergoeding tot Fl 30.000 gulden voor het huis en Fl 3000 gulden kleedgeld plus persoonlijke kosten, is een aanmerkelijk betere vergoeding dan bij de Bijlmerramp waar men in een aantal gevallen slechts een paar duizend gulden kreeg. Hier moesten Bijlmerslachtoffers alles van doen. In sommige gevallen moest zelfs deze paar duizend gulden worden terugbetaald. De nazorg die in Enschede gestart is en een aantal jaren blijft bestaan is een zeer goede zaak. Wanneer slachtoffers van Enschede derving van inkomsten hebben is door de overheid beloofd dat deze mensen schadeloos worden gesteld, hetzelfde geldt voor bedrijven. Bij de Bijlmerramp zijn de betrokkenen niet schadeloos gesteld, de overheid heeft het zelfs zover laten komen dat slachtoffers intussen dakloos zijn geworden. In Enschede krijgen de slachtoffers voor een langdurige termijn gratis rechtsbijstand op kosten van de Nederlandse overheid. De Bijlmerslachtoffers moeten alle rechtsbijstand al 8 jaar uit eigen portemonnee betalen, waardoor rechtsbijstand voor vele slachtoffers niet im Frage komt. In Enschede zijn regelingen getroffen voor bedrijven die failliet dreigden te gaan zodat zij opnieuw verder konden. In de Bijlmer liet men bedrijven gewoonweg failliet gaan en eigenaren persoonlijk voor de kosten opdraaien.

Geld is natuurlijk niet alles maar de Enschede vergoeding is er wel een waar je een redelijke start mee kunt maken, het verdriet van familieleden en vrienden die verloren zijn is met geen geld goed te maken. Huisraad die voor de slachtoffers werd ingezameld is ook een goede zaak. Toch is het juist het geld wat men zo hard nodig heeft na een ramp waar je alles mee verloren hebt, ik ben dan ook erg blij voor die mensen in Enschede dat zij beter opgevangen zijn dan de getroffenen van de Bijlmerramp.

Een les heeft de overheid echter nog steeds niet geleerd, de enquêtecommissie heeft nu wel aanbevelingen opgesteld in het boek een beladen vlucht en het nu toegepast op de ramp in Enschede, maar de slachtoffers van de Bijlmerramp zitten vandaag de dag nog steeds met de brokken van de ramp van acht jaar geleden.
De mensen die financieel en geestelijk de Bijlmerramp niet hebben kunnen verwerken zijn nog steeds niet goed geholpen.
Mensen die al die jaren op zoek zijn naar wat zij lichamelijk mankeren staan nog steeds in de kou.
Als het laatste slachtoffer medisch is onderzocht zijn wij waarschijnlijk alweer 7,5 jaar verder.

Ook ik vecht maar door met lichamelijke gevolgen die men niet wil of kan vaststellen. Je wordt steeds maar weer met een kluitje in het riet gestuurd. Overduidelijk is dat geld inzake de Bijlmerramp wel een grote rol speelt. Artsen en instanties schuiven verantwoordelijkheid af waar men maar kan. Wat betreft de Bijlmer zijn de lessen in ieder geval nog steeds niet geleerd. Het hulpfonds dat men met grote sier heeft ingesteld blijkt niets meer en niets minder dan een jodenfooi. De mensen moeten nu rekeningen laten zien van al die jaren terug. Heb je geen rekeningen van psychiaters en psychologen meer, dan heb je grote pech en mag je van geluk spreken als je FL 4000 gulden tegemoetkoming krijgt voor 8 jaar psychosociale schade. Andere beloofde tegemoetkomingen in sociale en financiële schade zijn intussen met de stille trom weer ingetrokken

Mensen die kosten hebben gemaakt om de oorzaak van hun lichamelijke klachten te vinden, waar torenhoge rekeningen van zijn krijgen door het hulpfonds niets vergoed. Het hulpfonds geeft als verweer dat de mensen zelf het initiatief hebben genomen om uit te zoeken wat zij mankeren, om deze reden zouden de kosten dus niet vergoed worden. Minister President Kok die vlak na de vuurwerkramp zei dat geld geen rol speelt moet eens gaan praten met de slachtoffers van de Bijlmerramp. Die kunnen hem leren dat geld wel degelijk een rol speelt.

Meneer kok, kijk alstublieft ook eens achterom naar die mensen, die U nog steeds in de kou heeft laten staan. Misschien dat het dan nog goed komt en kan u ook deze mensen eindelijk recht in de ogen kijken en wordt die les eindelijk ook eens geleerd.

Afz.: Ed. Steur

Terug naar het begin

SDN-rubrieken
Klankbord voor slachtoffers Bijlmerramp
Commentaar op de verhoren van de enquête over de Bijlmerramp
Schadeclaim Bijlmerramp analoog aan het arrest van het Europees Hof EVRM
Chronologisch overzicht van de brandweeractiviteiten in de eerste dagen rond de Bijlmerramp

Stichting Sociale Databank Nederland
E-mailadres: sdn@planet.nl
Internet site: bylmer31.htm
Westkade 227, 1273 RJ Huizen (NH)
Tel.: (31)-35-5244141 . . . . . Fax: 035-5244142